ارتقای زیرساخت های فرهنگی و اجتماعی ایمن و آگاهانه

محمود محمدزاده - در راستای کاهش آمار تصادفات و افزایش آگاهی عمومی، پویش» نه به تصادف» با هدف ارتقای فرهنگ رانندگی ایمن و محافظت از جان مردم راه‌اندازی شده است. این پویش از تمامی افراد جامعه دعوت می‌کند تا با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و ترویج رفتارهای مسئولانه در پشت فرمان، نقش مؤثری در کاهش حوادث جاده‌ای ایفا کنند.
تصادفات رانندگی یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجتماعی و بهداشتی در جوامع ما هستند که روز به روز بر شدت و فراوانی آن‌ها افزوده می‌شود. این مشکل نه تنها به از دست رفتن جان انسان‌ها و آسیب‌های جانی و مالی منجر می‌شود، بلکه تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی و سلامت روانی افراد نیز می‌گذارد.
تصادفات رانندگی در سطح جهانی، سالانه جان هزاران نفر را در سرتاسر جهان می‌گیرد و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی را به جوامع تحمیل می‌کند. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، تصادفات جاده‌ای یکی از سه عامل اصلی مرگ و میر در میان افراد پنج تا ۲۹ سال محسوب می‌شوند و این مسئله ضرورت توجه به راهکارهای پیشگیری و آگاهی بخشی در این حوزه را دوچندان می‌سازد.
پویش «نه به تصادف»
حرکت به سوی فرهنگ رانندگی ایمن
پویش «نه به تصادف» به عنوان یک ابتکار عمل اجتماعی هدفش افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات و عواقب ناشی از تصادفات رانندگی و تشویق به رفتارهای ایمن در در جاده‌هاست. این پویش با همکاری نهادهای دولتی، سازمان‌های غیر دولتی و جامعه محلی، به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در نگرش‌ها و رفتارهای رانندگان و عابرین پیاده است.
در این راستا، پویش «نه به تصادف» با تکیه بر رویکردهای علمی و آگاه‌سازی عمومی، به شناسایی و تبیین عوامل خطرزا می‌پردازد. عواملی چون سرعت غیرمجاز، عدم استفاده از کمربند ایمنی، رانندگی تهاجمی و در حالت غیرعادی و عدم توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی از جمله مواردی هستند که به طور مکرر در بروز تصادفات نقش دارند. همچنین، بررسی‌های میدانی و تحلیل داده‌های ترافیکی به عنوان ابزارهای مهم در شناسایی الگوهای تصادف و رفتارهای رانندگان، به مثابه مبنایی برای تدوین استراتژی‌های پیشگیرانه و اصلاحی مطرح می‌شوند.
عزم ملی با استفاده از خردجمعی برای کاهعش تصادفات
راهکار‌های ارائه شده در این سال‌ها هرچند به کاهش مرگ و میر حوادث رانندگی منجر شده، اما با توجه به آمار بالای کشته‌ها عملاً نتیجه قابل قبولی نداشته است. در نتیجه در کنار تمامی آن راهکارها، یک عزم ملی با استفاده از خردجمعی را می‌طلبد تا همگی دست به دست هم دهیم و از تصادفات رانندگی بکاهیم. پویش «نه به تصادف»، یک حرکت اجتماعی و ارزشمند است که هدف آن آگاهی‌بخشی به مردم، به‌خصوص به کاربران جاده‌ها درباره خطرات و عواقب تصادفات رانندگی است. دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور چندی پیش در نشست فرماندهان پلیس راهور گفت با تمام توان آماده‌ایم تا ساختاری را ایجاد کنیم که امنیت جاده‌ها، رانندگان و مردم کشورمان را تضمین کند و به‌هیچ وجه از این مسیر عقب‌نشینی نخواهیم کرد. وی با پیوستن دولت به پویش «نه به تصادف» عملاً اعلام کرد این پویش شعار نیست و به عمل برآید. حال که دولت همراه سازمان‌ها و نهاد‌های دیگر تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا هموطنان نوروز شاد و ایمنی داشته باشند، امید می‌رود که رانندگان هم به این پویش بپیوندند و با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی تلاش کنند حوادث تلخ جاده‌ای را کاهش دهند.
خطرات مرگبار رانندگی را می‌توان پشت سر گذاشت
کاربران جاده و خیابان‌ها همه به خوبی می‌دانند با به کار بردن چند نکته ساده، خطرات مرگبار رانندگی را می‌توان پشت سر گذاشت و سفری ایمن را تجربه کرد. همگی می‌دانیم مشکلاتی در جاده‌ها و بزرگراه‌ها داریم و هنوز هم خیلی از نقاط حادثه‌خیز برطرف نشده است و برخی خودرو‌ها هم ناایمن هستند، هرچند دولت با تمام قوا برای برطرف کردن این نقایص به میدان آمده است، اما با همه این تفاسیر رعایت چند نکته از سوی رانندگان سفر ایمنی را برای خانواده‌ها رقم می‌زند. عدم استفاده از تلفن همراه حین رانندگی، استفاده از کمربند ایمنی، سرعت مجاز، عدم سبقت غیرمجاز، استراحت کافی و توجه به علائم راهنمایی و رانندگی از جمله مواردی هستند که رعایت آن از سوی هر راننده قانون‌مداری به سادگی ممکن است.
به یاد داریم در سال‌های نه‌چندان دور بستن کمربند ایمنی از سوی رانندگان و سرنشینان خودرو یکی از دغدغه‌های پلیس بود. نبستن کمربند خسارت‌های جبران‌ناپذیری را هنگام تصادف برای رانندگان و سرنشینان در پی داشت که خوشبختانه با آموزش و برخورد‌های مستمر پلیس بستن کمربند ایمنی به یک فرهنگ رانندگی صحیح تبدیل شده و این فرهنگ عوارض و پیامد‌های ناگوار ناشی از تصادفات را کاهش داده است.
 امید است با مشارکت همه مردم، پویش «نه به تصادف» که هدفش ارتقای سطح رانندگی ایمن همراه با رعایت قانون است، به یک فرهنگ صحیح و قانون‌مدار در رانندگی تبدیل و در نتیجه به کاهش آمار نگران‌کننده کشته‌ها و مصدومان سوانح رانندگی منجر شود.
افزایش آگاهی عمومی را نسبت به خطرات ناشی از تصادفات رانندگی
پویش «نه به تصادف» به‌عنوان یک اقدام جامع و همگانی، می‌تواند آگاهی عمومی را نسبت به خطرات ناشی از تصادفات رانندگی افزایش دهد و به تغییرات مثبتی در رفتارهای رانندگان و عابران پیاده منجر شود. نتایج حاصل از این پویش نشان‌دهنده تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم آن بر کاهش تصادفات و بهبود فرهنگ ایمنی در تردد جاده‌ای است.
از یک‌سو، این پویش با استفاده از داده‌های تحلیلی و یافته‌های پژوهشی، عوامل خطرزا را شناسایی و راهکارهای عملیاتی مناسب را پیشنهاد کرده است. از سوی دیگر، برنامه‌های آموزشی و آگاه‌سازی در سطح جامعه، به افزایش درک و توجه عمومی نسبت به ضرورت رعایت قوانین و رفتارهای ایمن کمک کرده است.
با این وجود، برای دستیابی به موفقیت پایدار و کاهش قابل توجه تصادفات، نیاز است که پویش «نه به تصادف» به‌صورت مستمر و با مشارکت تمام نهادها و اعضای جامعه پیگیری شود. همکاری نهادهای دولتی و غیردولتی، رسانه‌ها و همچنین مردم باید در جهت ایجاد یک زیرساخت فرهنگی و اجتماعی ایمن و آگاهانه ادامه یابد.
در نهایت، ایجاد تغییرات بنیادین در الگوهای رفتاری و فرهنگی همواره پژوهش، آموزش و مداخله هماهنگ را می‌طلبد. امید است با استمرار این پویش و توسعه آن، بتوانیم به یک جامعه ایمن‌تر و با تصادفات رانندگی کمتر دست یابیم و بر مشکلات ناشی از این حوادث غلبه کنیم.

اقتصاد دان و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا  در گفت و گو با
قوانین راهنمایی و رانندگی ما بازدارندگی لازم را ندارند
 عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا و استاد اقتصاد گفت: مساله حجم بی سابقه و فزاینده خودروها در سطح شهرها بخصوص در کلانشهرها نیز به یک چالش جدی تبدیل شده است زیرا این حجم از خودرو خود یکی ازعلل اختلال های رانندگی  است.
 حسین راغفر اقتصاد دان و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا در گفت و گو با کائنات در خصوص اهمیت پیوستن به پویش نه به تصادف و دلایل افزایش میزان تصادفات درایران به چند نکته مهم اشاره کرد و گفت: متاسفانه نمی توان مساله تصادف در ایران را فقط به درست رانندگی کردن  ارتباط داد بلکه بخش قابل توجهی از آن به حاکمیت قانون بازمی گردد به این معنا که نیروی انتظامی بتواند نظم را در جامعه و در رفتار رانندگان حاکم کند.
وی در این باره افزود:  وقتی که سر چهارراهه ها موتور سیکلت یا حتی خودروها مرتکب خلاف می شوند نقش نیروی انتظامی درمهار تخلفات چیست؟ متاسفانه شاهد هستیم وقتی هیچ نوع مداخله ای در کنترل و نظارتی بر تخلفات صورت نمی گیرد.
حسین راغفر معتقد است: پرسش اصلی این است که در کلانشهرها مثل تهران چه کسی باید انضباط رانندگی را مدیریت کند؟ یکی از مسائل اصلی ما به عنوان یک چالش بزرگ شیوه بسیار وحشتناک نظام رانندگی است که در بی توجهی مسوولین در کشور حاکم شده بنابراین تخلف های زیادی تحت این شیوه بسیار نامطلوب صورت می گیرد در انتها کسی پاسخگو نیست.
وی به چند نوع تخلف در رانندگی که بسیار خطرناک است گفت: به عنوان مثال دنده عقب حرکت کردن در اتوبان ها، خلاف جهت حرکت کردن خودروها در اتوبان، حجم بسیار زیاد موتورسیکلت در کوچه وخیابان ها که هر روز بدان افزوده می شود بدون اینکه قاعده و قانونی را رعایت کنند یکی از دلایل جدی تصادفات درکشور وجود موتورسیکلت هاست بنابراین هیچ قاعده و قانونی برای رفتار اینها وجود ندارد زیرا هر گونه مایلند رانندگی می کنند بنابراین این شیوه نمی تواند موجب مدیریت رانندگی در کشور و کاهش تصادفات شود. حسین راغفر افزود: متاسفانه کسی به این موضوع نمی پردازد که باید قوانین موتورسواری را سخت و سفت در نظر گرفت و بر رفتار موتور سواران نظارت کرد. البته کاستی های خودروها را نیز باید به این منظومه افزود ولیکن مساله این است هر جای دنیا انضباط شهری و رانندگی با قوانین سخت و اعمال این قوانین به طور جدی دنبال می شود اما در ایران اینگونه نیست و انضباط شهری رانندگی خوب جایی در قوانین ما ندارد بخصوص از طریق اعمال قوانین و مقررات جدی گرفته نمی شود.
وی معتقد است: قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی است که نظم انضباط شهری را ایجاد می کند. تحقق این موضوع با پلیس و نیروی انتظامی است که باید مساله حاکم کردن قوانین را بر جامعه انجام دهند یا اصلا برای تضمین سلامت مردم و دوری از تصادفات بر جامعه تحمیل کنند، یعنی نیروی انتظامی نباید اجازه دهد رانندگان هر گونه می خواهند رانندگی کنند بخصوص وضعیت اسف بار موتورسواران که آشفتگی بی سابقه ای را بر جامعه تحمیل کرده است. وی در پایان گفت و گو خاطر نشان کرد: باید با موتورسواران به یک قاعده و قانون درباره نوع رانندگی آنها رسید زیرا آنها در شرایط بد اقتصادی به درآوردن نان با موتور رو اورده اند لذا درشرایط بد اقتصادی مقابله و مواجهه با آنها می تواند بسیار هزینه ساز باشد از جمله هزینه های سیاسی و اجتماعی اما نکته قابل توجه این است که عزم جدی برای برقراری نظم از سوی نیروی انتظامی دیده نمی شود. حسین راغفر در خصوص  افزایش میزان خودروها در شهرها نیز گفت: مساله حجم بی سابقه و فزاینده خودروها در سطح شهرها بخصوص در کلانشهرها نیز به یک چالش جدی تبدیل شده است زیرا این حجم از خودرو خود یکی ازعلل اختلال های رانندگی  است.  وی  در این باره افزود: تعداد زیادی خودرو چه واردات و تولید داخلی وارد جاده ها وخیابان ها شده اند و ترافیک زا، در حالی که ترافیک منشاء بسیاری از آسیب های روحی رانندگان است خشم و خشونت به دنبال می آورد و منجر به نزاع در بین رانندگان و قتل می شود.
وی در این باره افزود: بخش قابل توجهی از این مسائل را باید در پدیده اقتصاد سیاسی ترافیک در ایران دید که منتفعین بسیار قدرتمندی دارد. کسانی که از فروش خودرو واردت خودرو سودهای بسیار کلان بی سابقه ای به جیب می زنند اما کسی توجهی به اختلالی که در ترافیک های سرسام آور و اعصاب خرد کن موجود شکل گرفته نمی کند و برای کاهش کیفیت رانندگان در شرایط ترافیکی کاری صورت داده نمی شود.
حسین راغفرافزود: ترافیک منجر به بروز رفتار غیر منطقی از سوی رانندگان می شود بنحوی که آستانه تحمل آنها را بسیار کاهش می دهد و منجر به رانندگی بی انضباط ومخل نظم رانندگی در سطح شهرها و کشور می شود همه این ها منشاء تصادفات بسیار زیادی است که هر روز موتور سیکلت ها که اغلب این ها برای تامین قوت خود یا پیک موتوری هستند و برای اینکه کار را با سرعت به پایان برسانند و زمان کمتری صرف کنند سرعت های عجیب و غریب بی انضباطی های مخل انضباط رانندگی در شهرها را سبب می شوند و روزانه صدها نفر از رانندگان موتورسیکلت ها کشته و زخمی می شوند و اسیب های سهمگینی به نیروی کار وارد می شود و سلامتی بسیاری از شهروندان را تهدید می کنند.
استاد اقتصاد در پایان گفت و گو افزود: با تصادف  زندگی دو طرف راننده ومردم مختل می شود،بنابراین دولت، مسوولین امر برای جلوگیری از تداوم این روند باید کاری صورت دهند تا شاهد کاهش هزینه های آسیب دیدگانی شویم که هر روز در اثر تصادف بیشتر می شوند.