تعهد خانوادگی

 میثم چرمشیر- خانواده، نهاد دیر پای اجتماع است که محل و مامن آسایش و آرامش جسم و روان آدمی به شمار می آید.خانواده جزئی از جامعه است و هر بحرانی که جامعه را فرا می گیرد، خانواده را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.خانواده، سنگ زیر بنای جامعه و تنها نظام اجتماعی است که در همه جوامع مورد پذیرش می باشد خانواده در جوامع گوناگون دارای نقش، پایگاه و منزلتی متفاوت است. خانواده اگر چه هسته کوچک از اجتماع محسوب می شود ولی نقش آن در حیات اجتماعی انسان ها از اهمیت زیادی برخوردار است و استواری و تحکیم روابط خانوادگی در بهبود روابط اجتماعی و کاهش مشکلات جامعه نقش ارزنده و مثبت دارد.
امروزه این نهاد مهم و سرنوشت ساز در زندگی صنعتی و شهری دچار آسیب های فراوان شده و از ایفای نقش اساسی خود بازمانده است.امروزه ارزش های خانوادگی با ارزش های جهانی در تضاد و تناقض هستند.ارزش های خانوادگی مبتنی بر الزامات وفاداری، هم دردی، تعهد به یکدیگر نظایر آن ها بین اعضای خانواده است.درحالی که ارزش های امروزی و جدید بیشتر متمایل به تخصص، کارآیی، دست یابی به موقعیت اجتماعی بهتر و منفعت شخصی بالاتر است.
بحران در خانواده عبارت است از موقعیتی غیر قابل تصور و غیر قابل پیش بینی که در زندگی خانواده اتفاق می افتد. مانند تشخیص یک بیماری لاعلاج برای یکی از اعضای خانواده، تصادف ناگهانی، مرگ و مانند آن. اینگونه موقعیتها را موقعیتهای استرس زا و خانواده های دچار آن را، خانواده دارای بحران می نامند.
ویژگیهای خانواده هایی که در موقعیتهای استرس زا و حالات بحرانی از خود کارکرد مطلوبی نشان می دهند، در مقایسه با خانواده های دچار بحران ولی با کارکرد نامطلوب دارای یک سری ویژگی خاص هستند. این ویژگیهای مطلوب عبارتند از:
پذیرش صریح عامل استرس زا ـ خانواده های کارآمد قادرند تا به سرعت بپذیرند که ناگزیر به مبارزه با یک موقعیت و یا مجموعه ای از حوادث استرس زا هستند. آنان ممکن است خود را موقتاً غرق در مجموعه ای از این حوادث ناخوشایند بیابند؛ لیکن به سرعت بهبود یافته، شروع به تجدید انرژی و بهره برداری از منابع برای اقدامات عملی می کنند.
خانواده به عنوان کانون مرکزی مشکل ـ خانواده های کارآمد به سرعت کانون مشکل و یا استرس را از فرد یا اعضای خانواده دور می کنند و آنرا مشکل کل خانواده می بینند. برای مثال افسردگی مادر مشکل کل خانواده است زیرا نتیجه مجموعه ای از عوامل استرس زا است که بر همگی اعضاء خانواده اثر گذارده است. تلاش خانواده باید در جهت زدودن تمام عوامل استرس زا بکار گرفته شود.
حل مسأله با تأکید بر درمان ـ خانواده های کارآمد بسیار کوتاه و سریع فردی را که باید در ارتباط با بحران مورد سرزنش قرار گیرد شناسایی می کنند؛ لیکن به سرعت به بهره گیری از کلیه منابع خانواده در جهت اصلاح موقعیت می پردازند.
شکیبایی زیاد ـ اعضای خانواده کارآمد در زمان استرس و بحران به مراتب بیش از اوقات نسبتاً آرام و شاد، احساس شکیبایی می کنند. آنان بخوبی می دانند که در سایه شکیبایی و صبر می توانند بهتر بیندیشند که این هم اندیشی لازمه تعاون و کار گروهی است.
بیان آشکار و صریح تعهد و محبت ـ خانواده های کارآمد دارای اعضایی هستند که احساسات خود را نسبت به یکدیگر کاملا آشکار و صریح ابراز می نمایند. آنان قطع نظر از اینکه موقعیت سهل یا دشوار است تعهدات خود را نسبت به یکدیگر به روشنی بیان می کنند. افزون بر آن خانواده های کارآمد در ابراز محبت کلامی و غیر کلامی و تمجید و ستایش یکدیگر بسیار سخاوتمند هستند. پیوند و همبستگی شدید خانوادگی ـ خانواده های کارآمد دارای افرادی هستند که از مصاحبت یکدیگر لذت می برند، از دوری هم رنج می برند. از اینکه جزئی از خانواده هستند احساس غرور می کنند و درباره یکدیگر با افتخار سخن می گویند. این همبستگی ارزشمند بویژه هنگامی که خانواده با بحرانی مواجه است از اهمیت بیشتر برخوردار است. زیرا آنان در این لحظات بیش از هر زمان دیگر به کمک همه اعضاء خانواده نیازمندند. نقشهای انعطاف پذیر خانوادگی ـ هر یک از اعضای خانواده، در درون خانواده نقشهای زیاد و متنوعی را ایفا می کند. مانند کمک در کارهای خانه، کسب درآمد و مصرف آن، ارتباط با فامیل و دوستان و فعالیتهای دیگر به نفع خانواده. در خانواده های کارآمد این نقشها را اغلب بیش از یک نفر ایفا می کند؛ بخصوص هنگام بحران که گاه فرد یا افرادی از اعضاء خانواده قادر به کارکرد مؤثر نیست.