ماهیت بیمه‌های عمر، بلندمدت است

 دبیر کارگروه بیمه‌های عمر و زندگی سندیکای بیمه‌گران گفت: باید این فرهنگ سازی صورت بگیرد که بیمه‌های زندگی برای سرمایه گذاری‌های بلندمدت هستند و نگاه در جهت سرمایه‌گذاری در این نوع بیمه‌ها باید بلندمدت باشد.
طی 10 ماهه امسال 67 میلیون و 928 هزار و 258 فقره بیمه نامه به ارزش 358.2 هزار میلیارد تومان صادر شد که نسبت به مدت مشابه در سال قبل (10 ماهه 1402) بیش از 58.2 درصد رشد در حق بیمه تولیدی و 8.2 درصد رشد در تعداد بیمه نامه‌های صادر شده را نشان می‌دهد.
رتبه سوم بیمه عمر در صنعت بیمه
در این میان، پنج میلیون و 760 هزار و 736 فقره بیمه نامه زندگی (عمر) از سوی شرکت‌های بیمه‌ای صادر شده است که رشد 4.15 درصدی را در تعداد بیمه نامه‌های عمر صادر شده نسبت به مدت مشابه در سال 1402 نشان می‌دهد و بیانگر سهم 8.4 درصدی این رشته بیمه نسبت به کل بیمه نامه‌های صادر شده است.
حق بیمه تولیدی بیمه عمر یا زندگی در این مدت به 50.9 همت (هزار ملیارد تومان) رسیده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 59.8 درصد رشد داشته و سهم 14.23 درصدی از حق بیمه صنعت بیمه را در این مدت به خود اختصاص داده است.
آمارهای موجود از صنعت بیمه نشان می‌دهد که سهم بیمه عمر یا زندگی به صورت میانگین در همان محدوده 14 درصد قرار دارد که نشان دهنده جایگاه سوم این رشته بیمه در بازار متنوع بیمه در کشور است. همچنین از ابتدای سال جاری تا پایان دی ماه و طی 10 ماه، بیش از دو میلیون و 700 هزار فقره خسارت در رشته بیمه زندگی به ارزش بیش از 21.6 هزار میلیارد تومان پرداخت شده که نشان دهنده رشد 48 درصدی در تعداد خسارات پرداخت شده و همچنین رشد 103 درصدی در ارزش خسارات در این رشته بیمه نسبت به مدت مشابه در سال قبل است که بیانگر ضریب 42 درصدی نسبت خسارات در این رشته بیمه است. آمارهای موجود از صنعت بیمه نشان می‌دهد که سهم بیمه عمر یا زندگی به صورت میانگین در همان محدوده 14 درصد قرار دارد که نشان دهنده جایگاه سوم این رشته بیمه در بازار متنوع بیمه در کشور است. در این رابطه شیما آراء - دبیر کارگروه بیمه‌های عمر و زندگی سندیکای بیمه گران، به تشریح انواع بیمه‌های عمر و زندگی و ابعاد متنوع پوشش این رشته بیمه پرداخت و گفت: ماهیت و کارکرد بیمه به شکلی است که ریسک‌های مربوط به اشخاص و اموال که قابل شناسایی و اندازه گیری باشد را پیش بینی و تحت پوشش قرار می‌دهد.  به گفته وی در گروه بیمه‌های اشخاص که بیمه‌های عمر یا زندگی مربوط به این دسته است، ریسک فوت یا حیات یک نفر تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد؛ به این معنا که اگر حیات شخص ادامه داشته باشد یا بالعکس فوت کند، چه ریسک‌هایی را ممکن است متحمل شود و آن ریسک را تحت پوشش بیمه ای قرار می‌دهد. اما تفاوتی که در بیمه‌های زندگی با بیمه‌های اموال وجود دارد این است که زمانی که فوت یا حیات یک نفر بیمه می‌شود، نمی‌توان روی فوت یا حیات فرد، ارزش‌گذاری کرد. بنابراین، مبلغی که در بیمه نامه ذکر می‌شود، براساس توافقی است که میان بیمه گذار و بیمه‌گر صورت می‌گیرد.
پوشش بیمه عمر مشمول قانون ارث نیست
دبیر کارگروه بیمه‌های عمر و زندگی تصریح کرد: به عنوان مثال، زمانی که قصد داریم بیمه آتش سوزی را برای یک منزل یا ساختمان تهیه کنیم، مشخصا می‌توان ارزش مالی آن را محاسبه و پیش بینی کرد که در آینده ارزش آن چگونه خواهد بود که در نهایت مبنای سرمایه مورد بیمه فرار می‌گیرد. اما سرمایه مورد بیمه در بیمه‌های زندگی مبلغی است که بر آن توافق می‌شود که با بیمه‌های اموال متفاوت است.
آراء افزود: بیمه‌های زندگی دسته‌های مختلفی دارد که در آیین نامه 107 بیمه‌های زندگی که در سال جاری ابلاغ شد، طبقه بندی شده و شامل بیمه به شرط فوت، بیمه به شرط حیات، بیمه مختلط که به شرط فوت و حیات است و بیمه عمر و سرمایه گذاری که خود آن نیز دسته بندی‌های مختلفی دارد، می‌شود و آنچه که امروز بیشتر بر روی آن تبلیغ می‌شود و شرکت‌های بیمه‌ای به آن وارد شده‌اند، بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری است که خود نیز زیرشاخه‌های مختلفی دارد.
بیمه به شرط فوت
وی در تشریح بیمه‌های به شرط فوت گفت: گروه بیمه‌های خطر فوت، بیمه‌هایی هستند که در صورتی که شخص بیمه شده فوت کند، سرمایه مورد توافق به بازمانده‌های آن فرد (ذینفع) می‌رسد. نکته مهم در رابطه با بیمه فوت در این است که سرمایه پرداختی در بیمه فوت تنها به میراث تعلق نمی‌گیرد و به صورت توافقی میان شخص بیمه شده و ذی نفع می‌تواند هر شخصی باشد.
سرمایه بیمه عمر مشمول قانون ارث نیست
این دبیر کارگروه بیمه‌های عمر ادامه داد: در بیمه‌های زندگی با سه مولفه، بیمه گذار، بیمه شده و ذینفع روبرو هستیم و که با تایید بیمه گذار (شرکت بیمه) و بیمه شده، ذینفع مشخص می‌شود و همانطور که گفته شد، لزوما وارث قانونی فرد نیست و این سرمایه براساس قانون ارث نیز تعیین نمی‌شود. بنابراین یکی از مهم‌ترین مزایای بیمه های زندگی این است که این قابلیت وجود دارد که ذینفع به صورت کامل از قانون ارث منفک باشد. البته براساس قانون باید تمام شابعه‌ها در رابطه با ذی نفع برطرف شود. با این حال، یک نکته جالب دیگر در رابطه با بیمه‌های فوت این است که مشمول مالیات‌های قانون ارث نیز نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین مزایای بیمه های زندگی این است که این قابلیت وجود دارد که ذینفع به صورت کامل از قانون ارث منفک باشد.
مولفه‌های تعیین حق بیمه
آراء اظهار کرد: بیمه نامه‌های می‌توانند در مدل‌های مختلفی مانند کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت صادر شوند و با توجه به اینکه حق بیمه این نوع بیمه نامه براساس ریسک فوت محاسبه می‌شود، هر چه سن فرد بیمه شده بالاتر باشد، باید حق بیمه بیشتری پرداخت کند. به عنوان مثال، حق بیمه یک فرد 20 ساله کمتر از حق بیمه یک فرد کهن سال است. همچنین، براساس جدول مرگ و میر، هرم جمعیتی و مدل‌های مربوط به بیمه فوت، حق بیمه بر اساس مولفه‌هایی از جمله سن، جنسیت، میزان سلامت فیزیکی افراد (بیماری یا عدم بیماری)، مشخص می‌شود و عواملی مانند سابقه شغلی و سوابق پزشکی نیز از مولفه‌های تعیین میزان ریسک بیمه و تعیین حق بیمه افراد است و اگر ریسک فوت یک فرد بسیار بالا باشد، شرکت‌های بیمه با تعرفه و نرخ متفاوتی حق بیمه فرد را مشخص می‌کنند.
بیمه‌های به شرط حیات
وی در توضیح بیمه‌های به شرط حیات گفت: بیمه‌های به شرط حیات به این شکل است که شخص متقاضی خرید بیمه نامه، متعهد می‌شود که اگر طی مدت بیمه نامه در حیات بود، یک سرمایه به وی تعلق بگیرد. بنابراین در این نوع بیمه نامه ریسک حیات وجود دارد یعنی فرد برای دریافت سرمایه بیمه طی مدت بیمه نامه باید در قید حیات باشد که این نوع بیمه نامه نیز در گروه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت دسته بندی می‌شود.
بیمه نامه مختلط (به شرط فوت و حیات)
دبیر کارگروه بیمه‌های زندگی خاطرنشان کرد: این دسته بیمه نامه هر دو حالت را در بر می‌گیرد. به طوری که اگر شخص بیمه شده فوت کند، سرمایه فوت به ذینفع بیمه شده پرداخت می‌شود و اگر شخص بیمه شده در زمان پایان مدت بیمه نامه در قید حیات باشد، سرمایه آن به شخص بیمه شده پرداخت می‌شود. البته فرد بیمه شده می‌توانند مشخص کند که در صورت حیات نیز، سرمایه بیمه به وی یا ذینفع وی تعلق بگیرد و ارزیابی ریسک نیز در این نوع بیمه نامه‌ها مانند شرایط ارزیابی ریسک دیگر بیمه‌های فوت و حیات است.
بیمه‌های مانده بدهکار
آراء در ادامه به تشریح انواع دیگر بیمه‌های زندگی از جمله مانده بدهکار پرداخت و توضیح داد: این نوع بیمه نامه، همان بیمه‌های به شرط فوت با سرمایه نزولی است. به طوری که وقتی شخصی از بانک وام و یا از محلی تسهیلات دریافت می‌کند (برای مثال لیزینگ)، واحد وام دهنده شخص وام گیرنده را با سرمایه‌ای که وی اعطا کرده  بیمه می‌کند و مبلغ سرمایه نیز همان مبلغ دریافت شده از سوی متقاضی وام یا تسهیلات است. در این نوع بیمه، نهاد مالی که وام را اعطا کرده است، در صورت فوت شخص وام گیرنده، مانده تسهیلات پرداخت نشده را از شرکت بیمه‌ای دریافت می‌کند. در این نوع بیمه نامه ذینفع همان محل اعطا کننده اعتبار (بانک یا نهاد مالی) است. وی با اشاره به علت پرتقاضا بودن بیمه فوت گفت: بیشترین تقاضا در میان بیمه‌های فوت و حیات بر رشته بیمه فوت است. علت این موضع به مسائل مختلفی باز می‌گردد برای مثال بسیاری از شرکت‌ها بیمه نامه‌های دسته جمعی برای پرسنل خود تهیه می‌کنند، بانک ها بیمه نامه‌های مانده بده کار خریداری می‌کنند و در طرف دیگر، شرکت‌های بیمه‌ای تنوع محصول بالایی بر روی رشته بیمه حیات ندارند.
بیمه‌های سرمایه گذاری
آراء افزود: یکی دیگر از گروه‌های بیمه عمر یا زندگی، بیمه‌های عمر سرمایه گذاری هستند که به دو گروه به شرط فوت و سرمایه گذاری تقسیم می‌شود. این نوع بیمه نامه به شکلی است که یک بخش آن برای فوت سرمایه گذاری می‌شود و بخش دیگری از آن به عنوان سرمایه گذار فرد لحاظ می‌شود و بیمه نامه‌های مجزا و مرکب از این گروه بیمه نامه هستند.