وام مسکن؛ راهی به سوی خانه‌دار شدن یا کابوس مستاجران با اقساط سنگین

 با افزایش قیمت‌ها، وام مسکن به راهی برای خانه‌دار شدن تبدیل شده است، امابا شرایط سخت دریافت و اقساط سنگین، آیا این وام همچنان یک کابوس است یا فرصتی برای تحقق رویای خانه‌دار شدن؟

«مسکن» در سال‌های اخیر تبدیل به معضلی بزرگ برای عموم مستأجران شده است. همچنین آمارهای رسمی نیز گواه بر این مسئله است؛ خرید ملک طی سال‌های اخیر به‌ویژه طی 5 سال گذشته برای مردم تبدیل به رویایی شده است که به چالش‌های فکری آنها در طول زندگی‌شان افزایش داده است.
بر همین اساس طبق آخرین گزارش بانک مرکزی از «تحولات بازار مسکن شهر تهران» از افزایش متوسط قیمت هر مترمربع مسکن به 88 میلیون و 500 هزار تومان خبر می‌دهد، این در حالیست که 51 درصد خانوارهای تهرانی، مستأجر هستند که علاوه بر تحمل تورم 45 درصدی اجاره‌بها، باید 48 سال هم در انتظار خرید خانه با متراژ متوسط باشند.
همچنین اقتصاد تورمی ایران، شرایط را برای مستأجران سخت‌تر می‌کند، از سوی دیگر گزارش شاخص‌های اقتصادی کلان مرکز آمار ایران حاکی از سهم 38.1 درصدی مسکن در سبد هزینه خانوارهای ایرانی است، اما این عدد در شهر تهران به 50.8 درصد هم رسیده است؛ به عبارت دیگر یک خانواده تهرانی بیش‌از نیمی از درآمد سالانه خود را صرف هزینه مسکن می‌کنند، اگر این خانواده مستأجر باشند، نیمی از درآمد خود را برای تأمین اجاره‌بها اختصاص خواهند داد.
گفتنی است، آخرین گزارش بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن از تورم 45 درصدی در شهر تهران و 49 درصدی در تمام مناطق شهری کشور، خبر می‌دهد. همچنین آمارها نشان می‌دهد، افزایش قیمت بالای مسکن است، شرایط نامناسبی را برای عموم مستأجران و مردم ایجاد می‌کند، زیرا مستأجران با تورم 49 درصدی اجاره‌بها هم روبه‌رو هستند.
آنچه که شرایط خرید مسکن را برای مستأجران دشوارتر کرده است، کم‌کاری بانک‌ها در زمینه اعطای تسهیلات خرید مسکن به چشم می‌خورد، همچنین محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در خصوص اینکه اقساط وام‌های مسکن سنگین است، گفت: «طبق پیگیری‌های صورت گرفته، بانک‌ها تسهیلات مسکن پرداخت می‌کنند، اما مردم توان گرفتن وام و پرداخت اقساط را ندارند.»
بازار مسکن در سال‌های اخیر تحت تأثیر عوامل متعددی، از جمله افزایش چشمگیر قیمت‌ها، کاهش قدرت خرید مردم، و کم‌کاری بانک‌ها در ارائه تسهیلات مؤثر به خریداران، به رکود رسیده است. یکی از مشکلات اصلی، ناتوانی بسیاری از افراد در تأمین پیش‌پرداخت‌ها یا اقساط سنگین تسهیلات بانکی است که با واقعیت اقتصادی خانواده‌ها هم‌خوانی ندارد. در کنار این، نرخ بهره بالا و شروط سختگیرانه بانک‌ها، دسترسی به وام‌های مسکن را برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه دشوارتر کرده است.
بر همین اساس، به نظر می‌رسد که باید سیاست‌گذاری‌ها در زمینه تسهیلات بانکی (افزایش سقف تسهیلات مسکن، کاهش نرخ بهره و تسهیل شرایط دریافت وام برای گروه‌های هدف)، کنترل قیمت‌ها (ایجاد نظارت بر قیمت‌گذاری و جلوگیری از رشد حبابی نرخ مسکن)، افزایش تولید مسکن (حمایت از ساخت و ساز، به خصوص در قالب طرح‌هایی مانند مسکن اجتماعی یا حمایتی) و مالیات بر خانه‌های خالی (افزایش فشار مالیاتی بر واحدهای مسکونی خالی به منظور عرضه بیشتر مسکن به بازار) اصلاح شود. همچنین، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی (14 آبان 1403) با بیان اینکه مدت زمان خانه‌دار شدن از مهم‌ترین مسائل اقتصادی برای خانواده‌ها است، می‌گوید: اگر هر خانواده یک‌سوم درآمد ماهانه خود را برای خرید مسکن پس‌انداز کند، باز هم در دهک‌های پایین جامعه حدود 70 تا 80 سال و برای اقشار متوسط در شهرها حدود 50 تا 60 سال طول می‌کشد تا خانه‌دار شوند، در حالی که در سایر کشورها این مدت 7 تا 15 سال است.