صفحه اول
فرهنگ علیان- عصر اطلاعات که مشخصه آن انقلاب در فناوریهای ارتباطی - اطلاعاتی است، باعث تغییرات بنیادین در نحوه ارتباطات، میزان دسترسی و مشارکت عمومی در مباحث سیاست خارجی و نحوه ارتباط و انتقال پیام توسط دولت‌ها به شهروندان خارجی شده است. شکل گیری جوامع پسادرست، باعث تشدید رقابت برای جلب توجه و تخصصی تر شدن فرایند اقناع سازی و مدیریت افکار عمومی شده و این بر اهمیت زبان دیپلماتیک به عنوان زبان منطق، قانون، تدبیر، آرامش، ادب، احترام، استدلال و اقناع در چارچوب دیپلماسی عمومی جدید افزوده است. دیپلماسی و مذاکره میان واحدهای دولتی و غیردولتی در ابعاد مختلف داخلی, منطقه ای و جهانی سابقه ای به در ازای عمر بشری دارد و همواره در طول تاریخ برقرار بوده است. واژگان و مفاهیم دیپلماسی, دیپلمات, دیپلماتیک و مذاکره در ادبیات روابط بین الملل کاربرد فراوانی دارند و اغلب برای بیان رابطه بین دو یا چند کشور و یا چند بازیگر غیردولتی به کار می روند. ازاین رو, سوال اصلی آن است که تحول در مفهوم دیپلماسی چه ارتباطی با تئوری های روابط بین الملل دارد؟ ولت چهاردهم در شرایطی کار خود را آغاز کرد که از یک سو کشورمان به دلیل یک پیشامد تلخ و غیرمترقبه علاوه بر رئیس‌جمهور، رئیس دستگاه دیپلماسی را قبل از پایان دوره عادی ۴ ساله دولت از دست داده بود. از سوی دیگر منطقه غرب آسیا به دلیل استمرار نسل‌کشی در فلسطین اشغالی و همزمان گسترش دامنه تجاوزات رژیم صهیونیستی به لبنان و تهدیدهای مکرر آن علیه جمهوری اسلامی ایران در وضعیت بسیار پرتنش و ناامنی قرار داشت، وضعیتی که تا به امروز نه تنها هیچ بهبودی نیافته بلکه بر پیچیدگی‌های آن افزوده شده است. پیشبرد کار دیپلماسی کشور در شرایطی که اندک ساعاتی بعد از مراسم تحلیف رئیس‌جمهور، میهمان رسمی و عالی‌رتبه آن مورد حمله تروریستی رژیم صهیونیستی قرار گرفت و تمامیت سرزمینی و حاکمیت ملی کشور نقض شد مستلزم طراحی دقیق و تلاشی مضاعف بود. این اقدام رژیم اشغالگر صرفاً یک اقدام سبعانه برای حذف یکی از چهره‌های شاخص محور مقاومت نبود بلکه جسارتی تحریک‌آمیز برای خنثی‌سازی برنامه اعلامی دولت چهاردهم جهت تقویت روابط با منطقه و جهان بود. پیشبرد اهداف دیپلماسی نظام در چنین اوضاعی، طراحی دقیق و کوششی چندلایه می‌طلبید. عنصر زمان بسیار کلیدی بود و استفاده بهینه از فرصت‌ها یک ضرورت. اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به واسطه مشارکت حداکثری کشورها در بالاترین سطوح و پوشش خبری گسترده و نیز به دلیل امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های رسانه‌ای، اولین آوردگاه دیپلماتیک دولت چهاردهم بود که تلاش شد بیشترین استفاده از آن صورت گیرد. رایزنی‌های صورت‌گرفته در نیویورک، تبلور «دیپلماسی فعال، فراگیر و اثرگذار» بود. دامنه گفت‌و‌گوهای صورت گرفته، محدود به کشورها یا مناطق جغرافیایی خاص نبود بلکه هر پنج قاره را شامل می‌شد. برگزاری نشست مشترک با سه کشور اروپایی -به ابتکار ایران- بعد از حدود ۲ سال برای شروع دوباره گفت‌و‌گو راجع به موضوع رفع تحریم‌ها به منظور مدیریت مسائل مرتبط با برجام و هسته‌ای وهمچنین بحث در مورد دیگر مسائل فیمابین ایران-اروپا (به شمول موضوع اوکراین و تحولات منطقه غرب آسیا)، عزم ما را برای پیشبرد یک دیپلماسی فعال و هدفمند نشان داد. (این رویکرد مسئولانه جمهوری اسلامی ایران، که می‌توانست آغازگر فصلی جدید در روابط ایران-اروپا باشد از سوی برخی بازیگران اروپایی قدر دانسته نشد و آنها خواسته یا ناخواسته تحت تأثیر سیاست‌های مخرب رژیم صهیونیستیقرار گرفتند.) در عین حال، ابتکارهای خوب گذشته از جمله سیاست همسایگی دولت شهید رئیسی با قوت استمرار یافت و همسایگان نقطه تمرکز رایزنی‌های دیپلماتیک ایران در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل بودند. این رایزنی‌ها پیش درآمد و زمینه‌ساز ابتکار بعدی وزیر امور خارجه شد که در اوج فضای تنش‌آلود متعاقب عملیات دفاعی وعده صادق ۲ با سفر به کشورهای منطقه صورت گرفت.