روزنامه کائنات
5

گزارش

۱۴۰۳ دوشنبه ۳ دي - شماره 4742

گزارش کائنات در مورد کنترل محتوای اینترنتی

رفع فیلتر نزدیک است؛ شاید فردا!

 کسری قابوسی- بر اساس پیگیری‌های به عمل آمده، سه‌شنبه سوم دی ماه جلسه شورای عالی فضای مجازی با حضور رؤسای قوا برگزار می‌شود.
با پیروی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری و با توجه به وعده‌های انتخاباتی تصور می‌شد که رفع فیلتر خیلی زودتر از اینها به سرانجام برسد. در ماه‌های گذشته، اما همزمان با وعده‌های پیگیری از سوی دولت، شاهد تلاش طیف تندرو برای تداوم و حتی افزایش فیلترینگ بودیم. تجمع‌های مختلفی برگزار کرده و برای دولت و پزشکیان خط و نشان کشیدند؛ دولت، اما از موضع خود کوتاه نیامده و این وعده انتخاباتی را پیگیری کرده است.
شاهد اینکه سعیدرضا عاملی، عضو شورای عالی فضای مجازی، در مناظره‌ای که در صداوسیما با ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین این شورا داشت، درباره مسئله رفع فیلترینگ گفت: ممکن است این هفته در شورای عالی فضای مجازی به نتیجه برسد.
پیش از این نیز اعلام سپرده شدن مساله رفع فیلترینگ به شورای امنیت ملی از سوی علی ربیعی، دستیار رئیس جمهور امیدواری‌ها به تحقق این وعده انتخاباتی را افزایش داده بود.
حال باید دید که در هفته جاری اتفاق مثبتی در این زمینه رخ خواهد داد یا نه.
لازم به ذکر است که گزینه رفع فیلتر پلکانی نیز مطرح است. همین چند روز پیش وزیر ارتباطات در پاسخ به سوالی درباره ادعای برداشته شدن پلکانی فیلترینگ، گفت: این یکی از بحث‌هایی است که مورد بررسی قرار گرفته و شاید یک روال این گونه باشد که فیلترینگ به صورت گام به گام برداشته شود.
مقایسه وضعیت فیلترینگ ایران با عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان  و  ترکمنستان
با رشد و گسترش شبکه‌های اجتماعی یکی از مباحث مطرح در سیاست‌گذاری کشور‌ها نحوه مواجهه و مدیریت فضای مجازی است که فیلترینگ یکی از راهکار‌های موجود در برخی کشور‌ها محسوب می‌شود.
رفع فیلتر نیازمند زیرساخت است؟
ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش با اعلام اینکه رفع فیلترینگ در کشور به‌صورت مرحله‌ای انجام خواهد شد، اظهار کرده بود: این موضوع در مرکز ملی فضای مجازی در حال بررسی و جمع‌بندی است. وزارت ارتباطات نیز طرح خود را ارائه داده و مرکز ملی طرح‌های دیگری را نیز دریافت کرده است که در حال بررسی هستند.
وی همچنین با اشاره به دلایل ادامه‌دار بودن محدودیت‌ها گفت: یکی از عوامل مهم، حملات سایبری قابل توجه به کشور است. علاوه بر این، برخی زیرساخت‌ها نیاز به ارتقا و تقویت دارند. استفاده از فناوری‌های نوین نیز در دستور کار وزارت ارتباطات قرار دارد.
همچنین ضیا هاشمی؛ معاون فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیس‌جمهور نیز با بیان این‌که فیلترینگ در چند مرحله برداشته خواهد شد، اظهار کرده بود: در برخی حوزه‌ها خیلی سریع می‌توانیم پیش رویم تا یک‌سری موانع برداشته شود؛ ولی در برخی بخش‌ها نیاز به تأمین بعضی زیرساخت‌ها وجود دارد که ممکن است زمان بیشتری ببرد. بنابراین در چند مرحله این اقدامات انجام خواهد شد.
کدام پلتفرم‌ها رفع فیلتر می‌شود؟
شنیده‌ها حاکی از آن است که برای رفع فیلتر کامل نیاز به زیرساخت داریم و باتوجه به ظرفیت شبکه امکان رفع فیلتر کامل وجود ندارد. بر همین اساس برخی گمانه زنی‌ها حاکی از این است که در مرحله اول گوگل پلی و یوتیوب رفع فیلتر می‌شوند.
؛ مسعود پزشکیان در جلسه پیشین شورای عالی فضای مجازی که سه‌شنبه ۲۲ آبان‌ماه برگزار شده بود، عنوان کرده بود که ادامه روند فیلترینگ با توجه به ایجاد نارضایتی‌های عدیده برای مردم قابل قبول نیست، لذا باید برای اصلاح این روند همه نهادهای حاکمیتی به زبان و نگاه مشترک برسند.
رئیس جمهور در جلسه پیشین شورای عالی فضای مجازی دستور داده بود که با تشکیل کارگروهی به فوریت ابعاد مختلف این موضوع بررسی و نتیجه نهایی را برای تصمیم‌گیری در جلسه آتی شورا ارائه شود.
وزیر ارتباطات دولت خاتمی: فیلترینگ کنونی ضدامنیت کشور است
این روزها همه از مخالفت با تداوم فیلترینگ می‌گویند و حتی کسانی که نامشان در فهرست مخالفان رفع فیلترینگ در شورای عالی فضای مجازی مطرح شده بود هم ادعا می‌کنند که موافق برداشتن محدودیت‌ها هستند. فیلترینگ اما همچنان به قوت خود باقی است و آخرین خبر حکایت از آن دارد که شورای عالی فضای مجازی در هفته جاری جلسه‌ای برگزار خواهد کرد که احتمالاً در این جلسه در خصوص موضوع رفع فیلترینگ تعیین تکلیف خواهد شد.
احمد معتمدی، وزیر ارتباطات دولت اصلاحات، در گفت‌وگو با روزنامه ایران که امروز (دوم دی ماه) منتشر شده است، درباره روند پیگیری موضوع برداشته شدن فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در شورای عالی فضای مجازی می‌گوید:
سران سه قوه کشور و وزرا در شورای ‌عالی فضای مجازی، موافق رفع برخی فیلترها بوده‌اند، اما اعضای دیگر که بیشتر حقیقی هستند، مخالفت می‌کنند. بنابراین چنین موضوعی، رأی نمی‌آورد یا حتی گاه موضوع به رأی‌گیری نمی‌رسد.
او از روند پیشبرد این موضوع در شورای عالی فضای مجازی نیز این‌طور انتقاد می‌کند: «از سوی دیگر چنین شورایی، تنها قرار بوده است وظیفه نظارتی بر عهده داشته باشد و عملاً نباید بتواند جلوی کار سران قوا را بگیرد. در فضایی که شاهد موازی‌کاری شوراهای مختلف، قانون‌های متعدد مجلس و... هستیم، کار بسیار سخت می‌شود. معتقدم ساختار کشور باید ساده‌سازی شود و مسئولیت هم متناسب با اختیار باشد.» معتمدی با بیان اینکه روال عادی این است که ابتدا موضوع فیلترینگ در شورای‌ عالی فضای مجازی مطرح و از طریق این شورا حل شود، می‌گوید: «با توجه به اینکه این مشکل تاکنون در این شورا حل نشده است، قاعدتاً دولت در این شرایط سخت، به‌دنبال مسیرهای جایگزین از جمله شورای عالی امنیت ملی می‌رود تا مسئله را حل کند.»
وزیر اسبق ارتباطات هم مانند بسیاری از مسئولان کشور وجود فیلترینگ را ضروری می‌داند و معتقد است در اروپا و آمریکا هم فیلترینگ وجود دارد اما تعیین مصادیق فیلترینگ امر مهمی است که در کشور ما انجام نشده است:
فیلترینگ ضروری است، ولی مصادیق فیلتر کردن مهم است و این مصادیق، باید کاملاً مشخص شوند. کسی نمی‌گوید فیلتر به کل باید برچیده شود، چراکه به هرحال تأمین امنیت و فرهنگ کشور در فضای مجازی مهم است، ولی معتقدم در تعیین مصادیقی که باید فیلتر شوند، موفق نبوده‌ایم. در زمان ما به‌دلیل بحث‌های امنیتی، نرم‌افزار فیلترینگ را وارد کردیم، ولی در همان زمان هم اعتقاد داشتیم که باید از آن درست استفاده شود.
اوایل دهه ۸۰ هم در برابر تکنولوژی مقاومت زیادی وجود داشت، اما مگر موفق شدند؟
وزیر ارتباطات دورلت خاتمی مقاومت در برابر تکنولوژی و ایجاد محدودیت برای آن را مسبوق به سابقه اما در عین حال بی‌اثر می‌داند و می‌گوید: «در زمان ما هم در برابر تکنولوژی‌های روز مقاومت زیادی وجود داشت. در اوایل دهه ۸۰ که اینترنت می‌خواست وارد کشور شود هم عده‌ای مخالفت شدید می‌کردند و می‌خواستند جلوی ورود این تکنولوژی را بگیرند، اما مگر موفق شدند؟»
معتمدی با اشاره به آمار استفاده از فیلترشکن‌ها و دسترسی اکثریت جامعه به VPNها فیلترینگ را بی‌اثر و بی‌معنا دانسته و می‌گوید:
می‌توان گفت فیلترینگ کنونی، ضد امنیت کشور است و برای تأمین اهداف مورد نظر هیچ کارایی نداشته است. فیلترینگ پاسخگوی دغدغه‌های امنیتی مطرح در این حوزه نیست. وقتی استفاده از فیلترشکن، عمومی‌ می‌شود بدان معناست که فیلترینگ بی‌اثر شده است. اگر به عنوان مثال ۱۰ درصد جامعه از فیلترشکن استفاده می‌کردند، می‌توانستیم بگوییم فیلترینگ تأثیر داشته است، ولی وقتی بالای ۸۵ درصد مردم درحال استفاده از وی‌پی‌ان هستند عملاً فیلترینگ بی‌معناست.
فیلترینگ سراسر ضرر برای مملکت و عامل ایجاد هزینه برای مردم است
 او در ادامه نیز می‌گوید استدلال مثبتی برای ادامه فیلترینگ در شرایط کنونی نمی‌بیند و آن را سراسر ضرر برای مملکت و عامل ایجاد هزینه برای کاربران دانسته که در نهایت فقط به افزایش نارضایتی مردم منجر شده است.
وزیر اسبق ارتباطات در پاسخ به این که آیا با برداشته شدن محدودیت‌ها شبکه‌های اجتماعی خارجی، شبکه‌های اجتماعی داخلی توان رقابت با پلتفرم‌های خارجی را دارند، می‌گوید:
به نظر شما می‌توانند رقابت کنند؟ برخی می‌خواهند با تفکرات ۱۰۰ سال پیش، در عصر دیجیتال مدیریت کنند که چنین چیزی امکان‌پذیر نیست و کاری از پیش نمی‌رود. مثلاً برخی معتقد بودند با فیلتر پلتفرم‌های خارجی، می‌توان شبکه‌های اجتماعی داخلی را قوی کرد، اما نه‌تنها این شبکه‌ها قدرت نگرفتند، بلکه موفق به جایگزینی هم نشدند و امروزه کاربران با وجود سختی و هزینه استفاده از فیلترشکن‌ها، همچنان در پلتفرم‌های خارجی حضور دارند.
البته او ضرورت ایجاد شبکه‌های اجتماعی داخلی را انکار نمی‌کند و معتقد است که حتماً باید شبکه‌های اجتماعی داخلی را تشویق کرد، اما راه تقویت آن‌ها را ایجاد محدودیت برای نمونه‌های خارجی نمی‌داند:
«راهش این نیست که جلوی بقیه را بگیریم، هرچند در این زمینه هم موفقیتی حاصل نشد و میزان استقبال مردم از این شبکه‌های اجتماعی را می‌توان از حجم بازار فیلترشکن‌ها دریافت. این موضوع مشابه صنعت خودروسازی ماست. با این که اجازه واردات خودرو را ندادند صنعت خودروسازی ما رشد کرد؟»
وضع فیلترینگ کدام کشور به ایران شبیه است؟
فیلترینگ در ایران از سال ۹۶ و در پی فیلتر تلگرام و پس از آن در سال ۱۴۰۱ و فیلتر اینستاگرام و واتساپ به چالشی مهم در جامعه تبدیل شد. هرچند از ابتدای راه اندازی و استفاده عمومی از شبکه اینترنت هم محدودیت های سیاسی و اخلاقی در اینترنت ایرانی وجود داشت، اما در این حد فاصل طرح‌هایی نظیر صیانت از فضای مجازی نیز بار‌ها عنوان شدند، اما به دلایل مختلف به سرانجام نرسیدند. در این گزارش نگاهی خواهیم داشت به شیوه مدیریت و فیلترینگ فضای مجازی در کشور‌های همسایه و تفاوت‌ها و شباهت‌هایی که با مدیریت ایرانی دارند.
۱. عراق
وضعیت فیلترینگ در این کشور چندان بی‌شباهت به ایران نیست هر چند که نقطه تمایز این دو کشور در ادامه‌ی وضعیت است. تصمیم‌گیری پیرامون فیلترینگ، سال ۸۸ در پارلمان این کشور صورت گرفته بود که به موجب آن سایت‌های ضد دینی، سایت‌های اینترنتی مبتذل و طرفدار تروریسم باید از دسترس خارج می‌شدند؛ اما تا سال ۱۴۰۱ اجرایی نشده بود و در این سال اعلام شد گام‌هایی در راستای تحقق آن برداشته شده است.
فیلترینگ در عراق در مقاطع مختلف و با دلایل مختلفی انجام شده است؛ برای مثال سال ۹۸ به دلیل اعتراضات ۵ روز امکان دسترسی به شبکه‌های اجتماعی بدون استفاده از فیلترشکن وجود نداشت که با برقراری آرامش در شهر‌ها این محدودیت از بین رفت.
فیلترینگ در عراق در مقاطع مختلف و با دلایل مختلفی انجام شده است؛ برای مثال سال ۹۸ به دلیل اعتراضات ۵ روز امکان دسترسی به شبکه‌های اجتماعی بدون استفاده از فیلترشکن وجود نداشت که با برقراری آرامش در شهر‌ها این محدودیت از بین رفت. سال گذشته نیز به دلیل نگرانی‌های امنیتی مبنی بر درز اطلاعات نهاد‌های رسمی دولتی و شهروندان تلگرام فیلتر شده بود که پس از پاسخ مثبت شرکت تلگرام به درخواست‌های همکاری نهاد‌های امنیتی عراق و همچنین اعلام آمادگی برای برقراری ارتباط با مقامات مربوطه، این پلتفرم مجددا قابل دسترس قرار گرفت.
اوایل آذر ماه سال جاری مسدودسازی سایت‌های غیراخلاقی و مغایر با ارزش‌های دینی و اجتماعی صورت پذیرفت که یکی از آن سایت‌ها IMDb بود؛ این ایجاد محدودیت بسیار خبرساز شد تا جایی که در کمتر از ۲۰ روز یک وکیل دعاوی به نام محمد جمعه از وزیر ارتباطات شکایت کرد؛ او معتقد است فیلترینگ برخی از پلفترم‌های پخش فیلم که در دسته‌ی سایت‌های مستهجن نیستند به نوعی خبر از دیکتاتوری در تین کشور می‌دهد این در حالیست که مردم عراق هزینه‌های بسیاری برای رهایی از دیکتاتوری پرداخت کرده‌اند. او همچنین در درخواست خود تأکید کرده است به جز سایت‌های غیراخلاقی باید تمامی سایت‌های دیگر رفع فیلتر شوند و مردم دسترسی آزادانه داشته باشند.
۲. ترکیه
فیلترینگ در ترکیه از سال ۲۰۰۷ آغاز شد، براساس قانون مصوبه، در همان ایام یوتیوب به مدت ۱۸ ماه فیلتر شد. طی این سال‌ها نیز بار‌ها به دلایل مختلف امنیتی یا سیاسی شبکه‌های اجتماعی در ترکیه مورد فیلتر قرار گرفته‌اند، اما اغلب این فیلتر‌ها چندان پایدار نیستند و با حکم دادگاه ها برطرف می شوند. یکی از جنجالی‌ترین مصوبه‌ها پیرامون فیلترینگ در این کشور تصویب لایحه‌ای در دهه گذشته بود که بر اساس آن امکان مسدودسازی سایت‌ها بدون حکم دادگاه، داده می‌شد؛ درواقع دستگاه‌های ناظر بر مخابرات اجازه می‌یافتند تا سایت‌ها را بدون در اختیار داشتن حکم دادگاه مسدود کنند که گامی در راستای افزایش فیلترینگ در این کشور محسوب می‌شد.
در ترکیه تمام شبکه‌های اجتماعی و حتی سایتی مانند ویکی پدیا و یا سایت‌های خبری، با دلایل مختلف فیلتر شده‌اند؛ توئیتر، فیس‌بوک، اینستاگرم و واتساپ همگی تجربه مسدود و یا محدود شدن موقت در این کشور را داشته‌اند اما همگی بعد از مدتی رفع فیلتر شده اند،  سال گذشته مالک توئیتر اعلام کرد جهت جلوگیری از تکرار مسدودسازی این پلتفرم با قوانین آنکارا همراه شده است.
۳. افغانستان
در سال ۸۸ فیلترینگ در افغانستان و تنها در زمینه‌های محتوای غیراخلاقی، قمار، فروش سلاح و مواد مخدر آغاز شد، پس از آن تقریباً تنها پلتفرمی که سال‌ها بر سر محدودسازی و مسدودسازی آن بحث بوده فیسبوک است؛ در آخرین مورد ابتدای امسال یکی از مقامات طالبان گفته بود تصمیم دارند فیس‌بوک را به دلیل اینکه عامل هدر رفت وقت جوانان می‌شود، فیلتر کنند. محدودیت‌های مدنظر برای فیس‌بوک فیلتر کردن محتوای مخالف با اعتقادات فرهنگی و اعتقادی افغانستان بود؛ در حال حاضر، اما اطلاعاتی مبنی بر به سرانجام رسیدن یا نرسیدن عزم برای فیلتر فیسبوک موجود نیست. در سال‌های گذشته نیز یک بار هم بحث فیلترینگ واتساپ و تلگرام مطرح شده بود که از آن صرف نظر کردند. فیلتر تیک تاک و بازی PUBG نیز پس از به قدرت رسیدن طالبان و به دلیل تاثیرات فرهنگی-اجتماعی و ترویج خشونت، انجام شد.
در سال ۸۸ فیلترینگ در افغانستان و تنها در زمینه‌های محتوای غیراخلاقی، قمار، فروش سلاح و مواد مخدر آغاز شد، ابتدای امسال یکی از مقامات طالبان گفته بود تصمیم دارند فیس‌بوک را به دلیل اینکه عامل هدر رفت وقت جوانان می‌شود، فیلتر کنند.
۴. پاکستان
توئیتر، یوتیوب، فیس‌بوک و حتی ویکی پدیا همگی در این کشور مورد فیلتر قرار گرفته‌اند که دلیل عمده‌ی آن مدیریت فضای داخلی کشور در زمانی مانند اعتراضات یا انتخابات بوده است.
به جز ویکی پدیا که در فاصله‌ای اندک رفع فیلتر شد، بحث‌هایی پیرامون رفع این شبکه‌های اجتماعی از سوی دادگاه مطرح شده است که از سرانجام آنها اخبار خاصی موجود نیست، اما مطابق خبر جدیدی که از حرمت استفاده از فیلترشکن اعلام شده است به نظر می‌رسد وضعیت فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی همچنان پایدار است. آبان ماه سال جاری رغیب نعیم، رئیس شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان گفته بود محدودیت دسترسی به محتوای غیراخلاقی و موهن، مطابق با اصول اسلام است و استفاده از VPN‌ها برای دور زدن محدودیت‌ها یا دسترسی به وب‌سایت‌های ممنوعه، تحت قانون اسلام، غیرمجاز است.
۵. ترکمنستان
پس از کره شمالی و چین، ترکمنستان را می‌توان جزو بسته‌ترین کشور‌های دنیا در مواجهه با اینترنت و شبکه‌های اجتماعی دانست؛ همانطور که مطابق آمار منتشر شده نیز در پله دوم محدودیت‌های اینترنتی، میانمار، عربستان، امارات، ترکمنستان و ایران قرار دارند. بسیاری، پس محدودیت‌های ایجاد شده در دو سه سال اخیر ایران را در مسیر شباهت یافتن به ترکمنستان دانستند و وضعیت شکل گرفته را با این کشور مقایسه می‌کردند.
در ترکمنستان مردم این کشور برای دریافت اینترنت پرسرعت خانگی باید به قرآن قسم بخورند که از فیلترشکن استفاده نمی‌کنند!
یکی از تمایزات ترکمنستان که وضعیت فیلتر را در این کشور شدید‌تر می‌کند، مسدودسازی و ممنوعیت استفاده از فیلترشکن‌هاست به نحوی که گفته می‌شود مردم این کشور برای دریافت اینترنت پرسرعت خانگی باید به قرآن قسم بخورند که از فیلترشکن استفاده نمی‌کنند!
نکته جالب‌تر اینجاست در این کشور حتی نصب نرم‌افزار‌های فیلتر شده‌ی فیس‌بوک، یوتیوب و توئیتر جرم محسوب می‌شود و شهروندانی که از این قانون تخطی کنند مجازات خواهند شد.
چگونگی فیلترینگ ایران
فیلترینگ در حقیقت به معنای محدود کردن دسترسی کاربران به محتوای موجود در اینترنت یا شبکه های اجتماعی میباشد. این محتوا میتواند در گروه مطالب فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، ورزشی یا... باشد.
در حقیقت فیلتر کردن به معنای عدم دسترسی به صفحات و خدمات اینترنتی است که از دید مسئولین سیاسی و فرهنگی کشور برای کاربران مناسب نمیباشد. توجه داشته باشید که تعیین مصادیق، سیاستهای فیلترینگ و صدور حکم توسط حکومت  و اعمال فیلترینگ توسط ارائه دهندگان خدمات اینترنتی انجام خواهد شد.
فیلترینگ در آمریکا ، کانادا، اسپانیا، انگلستان، آلمان و بسیاری از کشورهای دیگر به جهت جلوگیری از انتشار مطالب خشونت آمیز، نژادپرستی، نقض حقوق بشر، مطالب نفرت انگیز و... انجام میشود.
بزرگترین فیلترکنندگان اینترنت در جهان شامل کشورهای چین، کره شمالی، ایران، سوریه، ترکمنستان، کوبا، بلاروس، ازبکستان، مصر، ویتنام و عربستان میباشند.
رفع فیلتر در اختیار دولت نیست
ولی الله بیاتی عضو کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی، درباره تجمعات اخیر مخالفان دولت و توهین به دولتمردان گفت: شرایطی که در کشورمان داریم یک شرایط خاصی است، دشمنان ما آمریکا و اسرائیل و آنهایی هستند که نمی‌توانند پیشرفت کشور ما را ببینند الان به شکل‌های مختلف علیه جمهوری اسلامی ایران توطئه می‌کنند. برخی از این گروهک‌ها مانند منافقین و افرادی که هیچ موقع همراه مردم نبوده‌اند به این‌ها کمک می‌کنند.
وی با اشاره به برگزاری تجمعات در کشور گفت: ما داریم تجمعات را در کشور قانونمند می‌کنیم. یعنی اگر کسی بخواهد اعتراض صنفی کند یا اگر به عملکرد مسئولی انتقاد داشت بتواند حرف خود را مسالمت‌آمیز بیان کند. اعتراض هم جزو بدیهیات است. الان ما درخصوص بازنشستگان یکسان‌سازی را تصویب کردیم و به صورت قانون درآمده است و دولت هم در حال پرداخت علی‌الحساب است. اما برخی این‌ها را تحریک می‌کنند که بیایید جلوی مجلس تجمع کنید. اینها کارهای درستی نیست که ما بخواهیم درباره یکسری مسائلی که شفاف و روشن است، احساسات مردم را تحریک کنیم. حالا در مسیری که تجمعات برگزار می‌شود اگر خدایی نکرده اتفاقی بیفتد جمع کردن آن سخت می‌شود.
این عضو کمیسیون شوراها گفت: بنابراین مردم باید هوشیار باشند که دشمن در حال تلاش است تا در داخل کشورمان ناامنی ایجاد کند البته مردم ما هوشیار هستند. اما اگر برخی از مسائل هم به حق باشد مردم باید کمی تحمل کنند تا این شرایط عادی شود و در یک فضای آرامی مسائل خود را مطرح کنند بالاخره الان این مشکلات ناترازی انرژی و برودت هوا باعث شد که اخیرا برخی از کارخانجات تعطیل شوند برخی از ادارات تعطیل شدند برخی از افراد هم مردم را تحریک می‌کنند که بیایید اعتراض کنید اما این اقدامات برای مردم است. اگر حاکمیت به تولید خود ضربه می‌زند و تولیدات در کارخانجات تعطیل شود برای این است که نمی‌خواهد گاز در مناطق مسکونی قطع شود مردم هم همراهی کنند تا این شرایط تمام شود.
بیاتی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره بررسی قانون برگزاری تجمعات در کمیسیون شوراها گفت: ما در کمیسیون وظیفه داریم که لایحه مربوط به تجمعات را که در دست بررسی است، زودتر به جمع‌بندی برسانیم. بر اساس اصل ۲۷ قانون اساسی مردم می‌توانند اعتراضات خود را به صورت مسالمت‌آمیز به اطلاع مسئولان برسانند. ما هم براساس همین اصل داریم این قانون را تصویب می‌کنیم.
وی ادامه داد: ساختار ما در کشور تعریف شده است مسائل امنیتی مانند فیلترینگ فضای مجازی در اختیار دولت نیست دولت یک عضو از شورای عالی امنیت ملی است این موضوعات بحث‌های امنیتی دارد و حتما افرادی که در آنجا نشسته‌اند و تصمیم می‌گیرند مصلحت مردم را می‌خواهند و اینطور نیست که علیه مردم باشند. یک جایی ممکن است موضوعی به ظاهر برای ما پیش پا افتاده باشد اما وقتی بحث‌های امنیتی مطرح می‌شود باید در شورای عالی امنیت ملی تصمیم‌گیری شود دولت هم در آنجا عضو است.
این نماینده مجلس گفت: وقتی تصمیمی گرفته می شود باید عوارض آن را در جامعه ببینیم درخصوص رفع فیلتر همه ما می‌گوییم باید رفع شود اما اینکه به مصلحت نظام است و یا به امنیت ما آسیب نمی‌زند را مسئولان مربوطه باید درباره آن تصمیم‌گیری کنند. یا اینکه ما در مجلس قانونی را تصویب می‌کنیم وقتی شورای نگهبان آن را رد می‌کند، شورای نگهبان یکی از ارکان نظام است. حتی ممکن است اختلافی بین شورای نگهبان و مجلس در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شود. این‌ها همه ارکان نظام هستند. ما باید به رییس‌جمهور و وزیر ارتباطات فرصت دهیم تا این موضوع حل شود.
وی در خصوص قانون عفاف و حجاب هم تصریح کرد: درخصوص این قانون هم به همین صورت است، ما یک قانون را در مجلس تصویب کرده‌ایم و در دولت هم درخصوص آن موضوعاتی مطرح شده است و الان هم شنیدیم که در شورای عالی امنیت ملی مطرح شده است بنابراین باید منتظر دستور شورای عالی امنیت ملی باشیم. آن‌ها هستند که مسئول امنیت کشور هستند و باید تصمیم بگیرند و مسئولان و مردم نیز باید از آن تبعیت کنند ممکن است صلاح نباشد که برخی از دلایل در محافل عمومی مطرح شود اما اگر ما علت آن را نمی‌دانیم دلیل نمی‌شود که فکر کنیم کاری که انجام می‌دهند اشتباه است، همه باید به سیستم امنیتی کشور و هر تصمیمی گرفتند، اعتماد کنیم.
تشخیص فیلتر شدن سایت
قطعا بارها برای شما هم پیش آمده است که با وارد کردن آدرس یک سایت در مرورگر با صفحه ای مواجه میشوید که نوشته شده «این سایت فیلتر شده است» در حقیقت اگر نمیدانید این اتفاق چگونه پیش میآید با ما همراه باشید.
1.     بعد از وارد کردن یک آدرس در صفحه ی مرورگر، سیستم شما درخواست یک صفحه وب را ارسال میکند.
2.     این درخواست ابتدا به شرکت خدمات دهنده اینترنت (ISP) و بعد از آن به شبکه محلی ارسال خواهد شد.
3.     قبل از ارسال درخواست از شبکه محلی به سرور درخواست کننده، محتوای مربوطه توسط سیستم فیلترینگ مورد بررسی قرار میگیرد.
4.     در حقیقت سیستم فیلترینگ ، سایت فیلترینگ یا فیلتر کننده سایت دارای بانک اطلاعاتی است که به آن لیست سیاه گفته میشود و موظف است تا درخواستهای مربوطه را با این لیست چک کند. لیست سیاه شامل سه بخش ذیل میباشد:
 دامنه  (Domain Address)
آدرس آ‌ی‌پی  (IP Address)
 کلمات کلیدی  (Keywords)
5.     درخواست ارسال شده توسط شما در این لیست جستجو میشود چنانچه هیچکدام از کلمات کلیدی و آدرسهای موجود در لیست سیاه در درخواست شما وجود نداشته باشد، درخواست شما پاک (clean) بوده و به سرور هدف ارسال شده و نتیجه ی مربوطه به شما نشان داده خواهد شد.
6.     اما چنانچه درخواست شما در این لیست سیاه وجود داشته باشد درخواست شما آلوده (Dirty) بوده و صفحه ی فیلترینگ به شما نمایش داده خواهد شد.
انواع فیلترینگ سایت
فیلتـرینگ معکوس: در این فیلترینگ، قبل از ارائه ی سرویس، سرور ارائه دهنده ی خدمات، IP مشتری را بررسی کرده و در صورتیکه به کشور تحریم کننده متعلق باشد سرویس ارائه نخواهد شد.
فیلترینگ از طریق DNS: در واقع DNS هر دامنه را به آیپی آدرس متناظرش ترجمه کرده و آدرس سرویس DNS را بصورت اتوماتیک در زمان برقراری اتصال در اختیار شما قرار میدهد. چنانچه سرور DNS در لیست سیاه قرار داشته باشد تمامی درخواستها غیرمجاز بوده و کل دامنه فیلتر خواهد شد.
فیلترینگ از طریق پروکسی: در فیلتر کردن به کمک پروکسی در حقیقت ISP دسترسی مستقیم به اینترنت را محدود میکند و شما مستلزم استفاده از پروکسیها خواهید بود. در واقع باید آدرس پروکسی سروری که ISP داده را در تنظیمات مرورگر وارد کرده و بعد از آن تمامی درخواستهای شما به پروکسی ارسال شده و در صورت مجاز بودن، پروکسی فایل مورد نظر را دریافت و برای شما ارسال میکند.
فیلترینگ به کمک نرم افزار: این نرم افزارها معمولا به جهت کنترل فرزندان استفاده میشود. به این نرم افزارها به اصطلاح سانسور افزار (Censorware) گفته میشود. از جمله نرم افزارهای فیلترینگ میتوان به Cyber sitter و Cyber portal اشاره کرد. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید به مقاله ی «چگونه فعالیت های اینترنتی فرزندانتان را کنترل کنید؟» مراجعه کنید.
فیلترینگ از طریق انسداد پورتها: با بلاک شدن پورت، تمامی سرویسهایی که از طریق آن ارائه میشود نیز از دسترس خارج خواهد شد. در واقع هر پورت عددی بین 0 تا 65535   میباشد. معمولا پورتهای متداول پروکسی از جمله 80 ، 1080، 8080 و ۳۱۲۸ همیشه مسدود میباشند.
فیلترینگ لیست سیاه و لیست سفید: همانطور که پیشتر اشاره کردیم لیست سیاه شامل آدرس آیپی، دامنه و کلمات کلیدی میباشد. لیست سفید بر خلاف لیست سیاه بوده و شامل آدرس سایتهایی است که دسترسی به آنها مجاز است. معمولا فیلترینگ لیست سفید در مجموعه هایی اجرا میشود که سازمان مربوطه بخواهد کارمندان به تعدادی معدودی از سایتها دسترسی داشته باشند.
فیلترینگ به کمک مسیریاب ها: در این نوع فیلترینگ مسیریابی در بخشی که اطلاعات توسط شما به ارائه دهنده ی سرویس اینترنت ارسال میشود وجود دارد در واقع تمامی درخواستها از این سیستم عبور کرده و در صورت وجود کلمات غیرمجاز، مسدود خواهد شد.
مهمترین دلایل فیلتر شدن سایت ها
دلایل مختلفی وجود دارد که منجر به فیلتر شدن سایتهای اینترنتی میشود، بطورکلی اگر کسب و کاری مرتبط با فضای مجازی و سایتهای اینترنتی دارید لازم است که با این موارد آشنا باشید، در واقع فیلترینگ یا سانسور در ایران بر اساس قوانین مجلس شورای انقلاب اسلامی اعمال میشود. از جمله مهمترین عللی که باعث فیلترینگ سایتهای اینترنتی میشود در ذیل آورده شده است:
 انتشار محتوا بر خلاف عفت عمومی و فیلتر شدن سایت
این موارد شامل ترویج منکرات و فحشاء، ترغیب به فساد، استفاده ی ابزاری از بانوان و آقایان، راه اندازی مراکز همسریابی بدون اخذ مجوز و... میباشد.
 فیلترینگ سایت بر اساس نشر محتوا بر علیه مقدسات اسلام
انتشار هر گونه محتوایی که مخالف موازین اسلامی بوده و اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات به حساب آید مشمول فیلترینگ خواهد شد.
محتوای منتشر شده بر خلاف امنیت عمومی
این مورد نیز شامل اقداماتی است که منجر به از بین رفتن آسایش و امنیت جامعه میشود، از قبیل تبلیغات علیه نظام،  تشویق به جنگ، کشتار و بمب گذاری، تبلیغ سازمانهای مخالف نظام، فاش کردن اسناد محرمانه ی دولتی و... .
انتشار محتوا بر علیه مقامات و نهادها و فیلترینگ سایت
از دیگر دلایل فیلتر شدن سایت در ایران اهانت و نشر اکاذیب بر علیه مقامات، سازمانها و نهادهای حکومتی و عمومی میباشد.
فیلتر شدن سایت به دلیل نشر محتواهای مطابق با جرایم رایانه ای
انتشار هرگونه محتوایی که با جرایم رایانه ای مرتبط است موجب فیلترینگ و انسداد سایت اینترنتی خواهد شد. این جرایم شامل انتشار یا فروش نرم افزارهای مختلف برای ارتکاب به جرایم رایانه ای، انتشار نام کاربری و گذرواژه های امنیتی، جاسوسی رایانه ای، انتشار و فروش فیلترشکنها، انجام فعالیتهای غیرمجاز همانند شرکتهای هرمی و سایتهای قمار و... خواهد بود.
 محتوای ترغیب کننده به جرم دلیل فیلتر شدن سایت
انتشار هر گونه محتوایی که باعث تشویق، ترغیب و تبلیغ به ارتکاب جرم میشود مانند خشونت، خودکشی، مصرف مواد مخدر، قاچاق و... نیز در این دسته قرار دارند.
  انتشار محتوا مجرمانه مربوط به مالکیت معنوی
توجه داشته باشید که انتشار هر گونه بازی رایانه ای یا آثار سمعی و بصری بدون اخذ مجوز یکی از دلایل فیلترینگ سایت است.
انتشار محتوای مجرمانه در انتخابات شورای اسلامی و مجلس خبرگان
به جهت جلوگیری از فیلترینگ سایتهای اینترنتی باید از انتشار هر گونه محتوا برای کاهش مشارکت در انتخابات، توقف انتخابات، دعوت به تجمعات اعتراض آمیز و اعتصابات، تبلیغ گروه های ضد انقلابی، انتشار محتوای توهین آمیز علیه انتخابات، ایجاد وحشت برای رای دهندگان، تبلیغات انتخابی برخلاف شئونات اسلامی، نشر اکاذیب، توهین، افترا و... خودداری نمایید.
فیلترینگ به دلیل انتشار محتوای مجرمانه در زمینه انتخاب ریاست جمهوری
از دیگر دلایل فیلترینگ سایت نشر محتوای مجرمانه برای انتخاب ریاست جمهوری میتوان به تشویق به عدم حضور افراد در انتخابات، انتشار مطالب توهین آمیز، انتشار مطالب علیه نامزدهای انتخاباتی، ارائه ی اطلاعات نادرست در خصوص انتخابات، استفاده ی ابزاری از تصاویر اشخاص، اتهام به نامزدهای انتخاباتی بدون مدرک و... اشاره کرد.
لیست سایت های فیلتر شده در ایران
از جمله سایتهای فیلتر شده معروف در ایران میتوان به Youtube.com، Taobao.com، twitter.com، Netflix.com، whatsapp.com، telegram.org، Facebook.com، و ,بسیاری سایت های معروف دیگر اشاره کرد. بطور کلی تنها راه دسترسی به سایت های فیلتر شده استفاده از فیلتر شکن میباشد.
لیست برنامه های فیلتر شده در ایران
از جمله مهمترین اپلیکیشنهای فیلتر شده در ایران نیز میتوان به واتساپ، فیسبوک، اینستاگرام، تیک تاک، تلگرام، اسنپ چت، توئیتر، وایبر، گوگل پلی و... اشاره کرد.
نقش سواد رسانه ای در کنترل محتوای اینترنتی
موضوع بسیار مهم در سطح یک جامعه آموزش است که می بایست سیاست گذاران حوزه فضای مجازی و دستگاه های ذی ربط اهمیت ویژه ای به این موضوع قائل شوند و از تولیدات آموزشی در حوزه مزبور حمایت نمایند. گسترده شدن فیلترینگ دولتی، ضمن اینکه با مقاومت کاربران اینترنت همراه خواهد بود، احساس سهیم بودن در کنترل محتوا را از افراد دور می کند. این در حالی است که آموزش در کنار اطمینان به مخاطب در خصوص تشخیص محتوای مضر، موجب افزایش سطح فرهنگ خودکنترلی می شود. کاهش بعد مکانی و زمانی ارتباطات از ویژگی های عصر فناوری است. با توسعه مجاری ارتباطی امکان دسترسی به اطلاعات برای شهروندان هر روز دچار دگرگونی و گسترش می شود. علت فیلترشدن برخی از سایت ها مانند سایت های علمی یا مراکز دانشگاهی در سطح جهان این است که عملکرد کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در کشور، اتخاذ رویکرد حداکثری در فیلترینگ است. به طوری که در حوزه های اخلاقی، سیاسی، اعتقادی و غیره از دو روش لیست سیاه و فیلترینگ بر اساس کلیدواژه ها، سایت های موردنظر را غیرقابل دسترس با اینترنت عادی می نمایند. به موازات تشدید فیلترینگ، نرم افزارهای فیلترشکن نیز به سرعت تولید و روانه بازار مصرف می شوند که عموما بی کیفیت و فاقد پروتکل های امنیتی هستند، اما این اوصاف در جامعه امروزی کشور به جزء جدایی ناپذیر فعالیت اینترنتی بدل شده است. در نهایت می توان گفت که فیلترینگ سایت های اینترنتی فقط مختص کشور ایران نیست و در گستره هستی به علل گوناگون عملیات فیلترینگ توسط کشورهای مختلفی صورت می پذیرد. ایران نیز بر اساس سیاست های کلان بر روی سایت های خارج از چهارچوب موازین قانونی محدودیت های لازم را ایجاد می کند. نوع نگاه به فناوری های ارتباطی و نیز سیاست حداکثری در ایجاد محدودیت در فضای مجازی کشور موجب عدم رسیدن فیلترینگ به اهداف اصلی و تعیین شده گردیده و نیز باعث عدم برآورده شدن حداقل انتظارات شده است. توجه ویژه به مقوله آموزش فارغ از جنسیت و شرایط سنی کاربر و همچنین ایجاد شرایطی برای افزایش خود نظارتی و خود کنترلی با فعال کردن جامعه مدنی در کنترل فضای مجازی نیز راهکار مهم و موثر این مسئله است. بدیهی است فیلترشکن ها مخاطرات طبیعی و ذاتی خود را دارند. استفاده از فیلترشکن در بستر اینترنت به منزله تردد غیرمجاز از مرزهای کشور است و حتما اطلاعات و حریم خصوصی افراد تحت چالش است و هر آن احتمال سرقت اینترنتی اطلاعات وجود دارد. وی پی ان یا همان فیلترشکن عمدتا برای دورزدن سایت های فیلتر شده به کار گرفته می شوند و در واقع بدون وی پی ان نمی توان از سایتی که توسط کشوری مسدود شده، استفاده کرد. افراد بسیاری هستند که VPN را با چنین اهدافی به کار می گیرند و البته کارساز هم است. اما وی پی ان ها صرف نظر از اینکه کاربردی هستند، می توانند خطراتی هم برای کاربر خود به دنبال داشته باشند. بدین منظور اپلیکیشن های زیادی به صورت رایگان باهدف تغییر آی پی برای پلتفرم های مختلف موجود هستند که کاربران از آن ها استفاده می کنند.
مضرات استفاده از فیلترشکن
الف) ازدست رفتن امنیت و زیر نظر گرفتن کاربر و عملکرد آن در فضای اینترنت
یکی از اصلی ترین خطرات VPN یا فیلترشکن های رایگان تحت نظر گرفتن کاربر و عملکرد آن در فضای اینترنت است. نکته جالب اینجاست که یکی از اهداف اصلی افراد برای نصب این برنامه ها، جلوگیری از همین کنترل شدن توسط عوامل خارجی است که این بار توسط خود اپلیکیشن صورت می گیرد. در واقع کاربر با استفاده از فیلترشکن یک لایه امنیتی بین خود وISP ها ایجاد می کند و بدین ترتیب شرکت ارائه دهنده اینترنت، از فعالیت شخص و داده های اینترنتی اش مطلع نخواهد شد. در این وضعیت، کمپانی یا شخص سازنده اپلیکیشن فیلترشکن به اطلاعات شما مانند سایت هایی که مراجعه می کنید و دیگر داده های اینترنتی، دسترسی پیدا خواهد کرد. بدون شک ارائه خدمات این چنینی در زمینه VPN برای ارائه دهنده، هزینه بر بوده و موجود بودن این اپلیکیشن ها به صورت رایگان آن هم برای پلتفرم های مختلف، کمی عجیب به نظر می رسد.
ب) افزایش مصرف اینترنت
فیلترشکن ها به جهت کسب درآمد برای سازنده، به ارائه تبلیغاتی می پردازند که هزینه اینترنت شما را هنگام استفاده آنها افزایش می دهد؛ بنابراین از جمله معایبی که فیلترشکن های رایگان دارند، تبلیغات است و قطعا سودی برای کاربر جز افزایش مصرف اینترنت نداشته و تنها خلاصی از این تبلیغات خرید نسخه پولی است؛ گذشته از آن علاوه بر این ها، برخی از آن ها بدون این که متوجه شوید، دانلود می شوند و شما را مجبور به کلیک بر روی بخش های خاص می کنند که در این حالت دوباره صفحات جدیدی بارگذاری خواهند شد.
ج) سرعت آپلود و دانلود کمتر
متاسفانه، فیلترشکن های رایگان سرعت آپلود و دانلود را به شدت کاهش می دهند و علاوه بر اینکه معایبی چون زیر نظر گرفتن عملکرد اینترنتی کاربر و افزایش مصرف اینترنت دارند، جنبه منفی دیگر آن کاهش سرعت دانلود و آپلود است. در واقع برنامه های فیلترشکن برای فعال سازی به سرورهای مختلف متصل شده و در حقیقت کیفیت اتصال شما به این موضوع بستگی دارد. از آنجایی هم که بیشتر این برنامه ها رایگان هستند و سازندگان برای داشتن سرورهای پرقدرت سعی می کنند تا هزینه ای متحمل نشوند. کاربر معمولا با سرعت اینترنتی پایین نسبت به حالت معمولی روبه رو خواهد شد که چندان جالب نیست. البته همان دانلود فیلم ها و عکس هایی که در محیط برنامه به عنوان تبلیغ نمایش داده می شوند هم بر سرعت اینترنت کاربر تاثیر منفی دارند و چندان جنبه مثبتی نمی توان مشاهده کرد و حتی برای افراد تجربه کاربری رنج آوری به دنبال دارند. شایان ذکر است که سرعت آپلود و دانلود در تجربه کاربری اینترنت امر غیرمهمی نیست و افراد همیشه به این موضوع توجه دارند.
د) افزایش مصرف باتری
یکی دیگر از موارد منفی که فیلترشکن رایگان دارد، افزایش مصرف باتری گوشی ها و تجهیزات مخابراتی هوشمند که با باتری کار می کنند است. در واقع با اجرای فیلترشکن در دستگاه، کانکشن VPN ایجاد می گردد که برای فعال بودن، انرژی زیادی از باتری را مصرف می کند؛ بنابراین با استفاده از یک برنامه فیلترشکن رایگان شاهد کاهش عمر باتری تلفن هوشمند خود خواهید بود. این موضوع برای کاربران چندان خوشایند نیست.
با وجود این که فیلترشکن ها شما را به صورت آزادانه به دنیای اینترنت متصل می کنند، اما تهدیدات جدی در پس آن ها وجود داشته که باید حتما در نظر بگیرید. با تمام این اوصاف بهتر است فیلترشکن های رایگان مورد استفاده قرار نگیرند تا موارد مطروحه را در پی نداشته باشند.

ارسال دیدگاه شما

عنوان صفحه‌ها
30 شماره آخر
بالای صفحه