مدل های فقرزدایی

  مهناز رامین- فقر مسئله‌ای چندبُعدی است که تمام جوامع به‌صورت‌های گوناگون آن را تجربه کرده و می‌کنند. فقر عدم توانایی کافی در تأمین نیازهای اساسی تلقی می‌شود و بدیهی است که ناتوانی در تأمین نیازهای پایه‌، در وجوه مختلف بحران‌های شدیدی را در سطوح متعدد به‌وجود می‌آورد. با توجه به ابعاد گستردۀ فقرزدایی، این پدیده از اهمیت دوچندانی برخوردار است. فقر هم مانند دیگر نیازهای اساسی ما مفهومی پویا است. در این زمینه کارل مارکس مثالی دارد؛ فردی در کلبه کوچکی با خوشبختی زندگی می‌کرد، تا اینکه در همسایگی او شخصی آمد و کاخی ساخت. پس از این اتفاق فرد کلبه‌نشین احساس محرومیت و حقارت داشت. این نوعی از محرومیت نسبی محسوب می‌شود؛ در این نوع از محرومیت فرد سطح زندگی خود را با گروهی که درآمد بالاتری دارند، مقایسه می‌کند. فقیر فردی است که در خروج از وضعیت فقر ناتوان است.؛ فقر نیز موجب نابهنجارهای اجتماعی و انحرافات اجتماعی می‌شود.
شکاف بین زندگی شرافتمندانه و کار شرافتمندانه، اختلاف روانی گسترده، ناهنجاری عمیق، بر هم زدن سلسله مراتب اجتماعی و سلسله مراتب قدرت جهانی و موارد دیگر از جمله ضررهای وجود فقر در جامعه است. همین موارد به‌تنهایی نشان از اهمیت ارائۀ راهکارهای فقرزدایی و اجرای آن در جامعه دارد. قر معانی متعددی دارد ولی موضوعی که مهم است بحث درآمدی و قابلیتی آن است. به‌طور کلی فقر به عدم دستیابی به حداقل نیازمندی‌ها و توانمندی‌ها برای داشتن یک زندگی سالم اطلاق می‌شود و از بین بردن فقر با رویکرد درآمدی و پوشش نیازهای اساسی، نیازمند رویکردهای حمایتی است.
یکی از مهم‌ترین نمونه‌های فقرزدایی در جهان کشور مراکش است. این کشور با آنکه از کمبود منابع طبیعی رنج می‌برد با تلاش‌های بی‌نظیر نرخ فقر را از ۲/ ۱۶ درصد در سال ۲۰۰۰ به کمتر از ۹ درصد در سال ۲۰۱۰ رساند.
کاهشی 44 درصدی که از مهم‌ترین عوامل و راهکارهای فقر زدایی در آن می‌توان به کاهش نرخ رشد جمعیت (یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش نرخ فقر در مراکش)، رشد و ثبات اقتصادی و بهبود شرایط زندگی، سرمایه‌گذاری گسترده دولت در بخش‌های اجتماعی و زیرساخت‌های کشور، کارآیی جمع‌آوری مالیات و استفاده از درآمدهای خصوصی‌سازی، دسترسی مناسب‌تر افراد و بنگاه‌ها به منابع مالی، کمک‌های مهاجران مراکشی و نقش پویای ‌سازمان‌های مردم نهاد و همکاری آنها با دولت‌های مرکزی و محلی، اشاره کرد.
پرو هم راهکارهای فقرزدایی موفقی را ارائه داده و در چهار سال گذشته توانسته است با این راهکارها نرخ فقر را به حداقل برساند. راهکارهای فقرزدایی و کاهش نرخ فقر در مناطق روستانشین این کشور بیشتر مشهود بوده است.
به گفتۀ مدیر ارشد واحد فقرزدایی بانک جهانی، کشور پرو یکی از بهترین نمونه‌های رشد اقتصادی و کاهش فقر در منطقه است.
علاوه بر این تخصیص سود اصلی رشد پایدار تولید ناخالص داخلی کشور پرو، به افراد فقیر این کشور، موجب کاهش نابرابری در این کشور شده است. تنوع در ابتکارهای اجتماعی (یکی از مهم‌ترین عوامل اصلی مبارزه با فقر شدید و نابرابری در این کشور)، وجود برنامه‌های حمایتی و راهکارهای فقرزدایی حساب‌شده دیگری که پرو ارائه داده در این موفقیت مؤثر بوده است.
با توجه به تاثیر شگرف سیاست گذاری و قانون گذاری برای توسعه و یا کاهش فقر و توجه به این نکته مهم که در کشور ما تاثیر عموم سیاستها و قوانین قبل از تصویب بررسی و ملاحظه دقیق نمی گردد و اینکه ضرورت دارد همه این موارد، چه مصوبات گذشته و چه در دست اقدام و چه آینده ، از نظر تاثیر بر فقر مورد بازنگری و تدقیق قرار گیرند و از آنجا که فقرا و اقشار آسیب پذیر نیز تشکل و امکانات لازم برای برای رساندن اطلاع از وضعیت و شرایط و میزان محرومیت خود به سیاست گذاران و قانون گذاران و مسئولین جامعه را ندارند ، خصوصا در جامعه ما که فاقد احزاب قوی و مردمی برای مراقبت از رفاه جامعه و جلوگیری از توسعه فقر می باشد، لذا ضرورت ایجاد تشکلی بمنظور رساندن آلام اقشار آسیب پذیر به مسئولان جامعه بیش از پیش احساس می گردد.