کائنات از اهداف و منافع بازیگران بحران سوریه گزارش می دهد
خط مقدم مقابله با رژیم صهیونیستی
شهرام نویدی پس از هشت سال آرامش نسبی و البته شکننده در سوریه، بار دیگر گروه‌های معارض با اهداف متفاوت در سرزمین شام جنگی داخلی را علیه دولت سوریه آغاز کرده‌اند که بیشترین منافع آن را دولت‌های خارجی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خواهند برد.
بیش از یک هفته از حمله برق‌آسای گروه‌های تروریستی به استان‌‌های شمال غربی سوریه و سقوط شهر حلب می‌گذرد و این نیروها گرچه به پیشروی‌های خود ادامه می‌دهند اما نیروهای ارتش سوریه و نیز نیروهای مستشاران مستقر در این کشور، سرعت این پیشروی را بسیار کاهش دادهاند.
در حال حاضر سه گروه مختلف با تعارضات محسوس که ناشی از اهداف و منافع خاصی است، در سرزمین‌های شام در حال جنگ با دولت سوریه و گاهی هم با یکدیگر هستند؛ نیروهای دموکراتیک سوریه، ارتش ملی سوریه و گروه تروریستی تحریر الشام. هریک از این گروه‌ها با حمایت یکی از دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در حالی آتش‌بازی تازه‌ای در سوریه آغاز کرده‌اند که تداوم آن بیشترین ضربه را به سوریه و مردم بی‌دفاع آن خواهد زد.
میدان جنگ در سوریه و خبرهای ضدونقیض
سرعت تحولات از پیشروی تا مقاومت، خبررسانی دقیق را از تغییرات در جبهه‌های مختلف دشوار ساخته است؛ در لحظه تنظیم این گزارش رسانه‌های گروه تروریستی تحریرالشام از اشغال شهر حماه سوریه تصاویری را منتشر کرده‌اند. منابع نظامی سوری گرچه ابتدا ادعاهای منتشر شده در صفحات تروریستها در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها درباره ورود تروریستها به حماه را تکذیب و تاکید کرده بودند تروریستها تا یکی دو ساعت پیش به ۲ کیلومتری شهر حماه رسیده بودند اما با مقاومت ارتش سوریه از شهر فاصله گرفتند اما عصر امروز از ورود تروریستها به این شهر خبردادند. آنچه تا به الان از تحولات میدانی سوریه می‌دانیم این است که:
-شهر حماه، چهارمین شهر بزرگ سوریه از سه جهت تحت محاصره نیروهای تروریستی بوده اما هنوز سقوط نکرده اما تروریستها وارد آن شده‌اند. فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح سوریه با انتشار بیانیه‌ای نفوذ تروریست‌های تحریرالشام به شهر حماه را تأیید کرده است.
-منابع خبری از مقابله پدافندی سوریه با اهداف متخاصم در آسمان دمشق خبر می دهند.
-درگیری‌های بسیار شدیدی نیز در اطراف شهرک «قمحانه» در شمال این شهر وجود دارد و ارتش سوریه کنترل آتش را در دست دارد.
- مسیر مواصلاتی میان ۲ شهر «السلمیه» و «حماه» ایمن بوده و ارتش سوریه، تروریستها را از این مسیر دور کرده است.
-ارتش سوریه کنترل کامل ارتفاعات زین العابدین که مقام امام سجاد (ع) نیز در آن قرار دارد را در اختیار داشته و گروه‌های تروریستی هیچگونه پیشروی در اطراف آن نداشتند.
-حملات مشترک سوریه و روسیه منجر به کشته شدن دست کم ۳۰۰ تروریست از کشورهای مختلف علاوه بر منهدم کردن بیش از ۲۵ پهپاد شده است.
-نیروهای ارتش سوریه تجمعات تروریستها در عمق و کاروان‌های آنها در همه محورها را هدف حملات توپخانه‌ای، موشکی و حمله جنگنده‌های سوریه و روسیه قرار دادند.
-پهپادهای آمریکا مواضعی را در دیرالزور سوریه مورد هدف قرار دادهاند.
-خبرهای ضدونقیضی از حضور نیروهای حشد‌الشعبی عراق به منظور کمک‌رساندن به ارتش سوریه منتشر شده است.
میدان دیپلماسی و بحران سوریه
همزمان با اوج‌گیری حملات در سوریه، بسیاری از کشورهای منطقه و دولت‌های غربی نسبت به آن واکنش نشان دادند. این واکنش‌ها را در دو گروه از بازیگران قابل دسته‌بندی هستند. بازیگران متاثر از بحران و بازیگران منتفع از جنگ در سوریه.
بازیگران متاثر را می‌توان کشورهای عرب، ایران و روسیه دانست که اوج‌گیری گروه‌های تروریستی را نه به نفع منطقه می‌دانند و سوریه و نه خود. به همین دلیل است که سیدعباس عراقچی در یک هفته گذشته دو سفر مهم به دمشق و آنکارا داشت تا به بشار اسد یادآور شودکه مانند سال‌های گذشته که در کنار دولت قانونی وی ایستاده بازهم خواهد ایستاد و در گفت‌وگو با هاکان فیدان همتای ترک خود هم تصریح کند که حمایت‌های پیدا و پنهان ترکیه از نیروهای مخالف دولت سوریه، حتی به بهانه مبارزه با گروه‌های کردتجزیه‌طلب، روند صلح آستانه را در آستانه خطر جدی قرار داده است. عراقچی همچنین قرار است روز جمعه به عراق و سپس به دوحه قطر سفر کند. وزیر امور خارجه ایران، هدف از این سفرها را یافتن نقشه راهی برای خروج از بحران در سوریه دانسته است . گفته است: در دوحه، نشست وزرای خارجه آستانه به علت حضور وزرای خارجه ایران، ترکیه و روسیه در اجلاس دوحه برگزار می‌شود؛ البته قطر در این نشست حضور نخواهد داشت و چون این وزرا در دوحه هستند، نشست را آنجا برگزار می‌کنیم. نشست اضطراری وزرای خارجه کشورهای ضامن روند آستانه (ایران، روسیه و ترکیه) در دوحه برگزار خواهد شد.
موضع ایران در بحران سوریه حمایتی است؛ عراقچی گفته است که اگر دولت سوریه از ایران درخواست اعزام نیرو کند، این درخواست را بررسی خواهیم کرد. عباس گلرو نایب رییس گروه دوستی پارلمانی ایران و سوریه هم در ارزیابی سفر خود به سوریه گفته است که حامل این پیام بودیم که محکم کنار سوریه ایستاده‌ایم و حتما برای مبارزه با تروریستها مداخله می‌کنیم. جمهوری اسلامی ایران اجازه تحقق آن چیزی را که در سوریه دنبال می‌کنند، نمی‌دهد.
«امیرسعید ایروانی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد هم در نشستی که این سازمان برای بررسی تحولات سوریه برگزار کرده بود، تصریح کرده است: آن چه در حلب و ادلب رخ داده باید زنگ هشداری برای کل منطقه درباره ظهور مجدد تروریسم و افراط‌گرایی باشد.
در دومین گفت‌وگوی ویدئویی «گیر پدرسون» فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه با «علی‌اصغر خاجی» مشاور ارشد وزیر خارجه ایران، «بر ضرورت اتخاذ گام‌های عملی جهت حراست از ثبات و امنیت سوریه و مقابله با تحرکات تروریستها تاکید شد».
کشورهای عربی منطقه و نیز همسایه سوریه هم نگران تحولات این کشور هستند. مصر، اردن و اتحادیه عرب به منظور ارزیابی و تصمیم‌گیری تحولات گفت‌وگوها و نشست‌هایی را در هفته گذشته برگزار کرده و برای هفته آینده هم تدارک دیده‌اند.
مصر از زمان آغاز درگیری‌ها در سوریه تلاش کرده است تا از مسیر دیپلماتیک این بحران را پیگیری کند. «بدر عبدالعاطی» وزیر خارجه مصر در تماس تلفنی با «بسام صباغ» همتای سوری و نیزوزرای خارجه ایران و روسیه بر کشورش در حمایت از حاکمیت، تمامیت سرزمینی و نهادهای قانونی سوریه تاکید کرد و خواستار عدم اجازه به گسترش تهدید تروریستی در سوریه شد.
عراق هم به عنوان همسایه شرقی سوریه که بیشترین مرز زمینی را با این کشور دارد، نگران تحولات در سوریه و قدرت‌گیری گروه‌های تکفیری است. وزارت کشور عراق در این باره اعلام کرد که درحال نظارت بر مرزهای مشترک با سوریه از طریق سرویس‌های اطلاعاتی و امنتی است تا امنیت آنها را در سایه تحولات در سوریه حفظ کند. محمد السعیدی، فرمانده نیروهای گارد مرزی ارتش عراق اعلام کرد که مرز مشترک عراق با سوریه کاملا امن است و امکان نقض آن وجود ندارد. اقدامات و تدابیر امنیتی جدی در مرز عراق و سوریه تکمیل و نوار مرزی توسط یگان‌های نیروهای مرزی تقویت شد و یک خط پشتیبانی قوی از ارتش عراق و نیروهای الحشد الشعبی در منطقه مستقر شده است.
اتحادیه عرب هم روز یکشنبه به درخواست سوریه، نشستی برای بررسی وضعیت در این کشور برگزار می‌کند. پیش از این هم اعلام شده بود که اتحادیه عرب، نشستی اضطراری در سطح وزرای خارجه در قاهره برای بررسی وضعیت غزه و سوریه برگزار خواهد کرد.
تازه‌ترین تحولات در میان سران عرب حکایت از آن دارد که مصر و اردن و امارات در تلاش هستند ضمن حمایت از دولت دمشق راه‌حلی را برای پایان دادن به جنگ داخلی در این کشور بیابند. سفر آتی وزیر خارجه مصر به همراه «ایمن الصفدی» وزیر خارجه اردن به سوریه هم در همین راستا قابل ارزیابی است.
روسیه هم به عنوان یکی از همپیمانان سوریه که در جنگ داخلی پیشین از دولت اسد حمایت کرده است، به صورت دقیق پیگیر تحولات است. «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه با گفتن این که تروریست‌هایی که اخیرا به سوریه حمله کردند، بدون تحریک عوامل خارجی جرأت این کار را پیدا نمی‌کردند، گفت که وزرای امور خارجه روسیه، ترکیه و ایران، کشورهای ضامن صلح سوریه، با یکدیگر در ارتباط نزدیک هستند.
این تحولات با تمام خطراتی که برای آینده منطقه درپی دارد، منتفعانی هم داشته که به صورت علنی و غیرعلنی از تروریست‌های مهاجم حمایت می‌کنند. وزیر امور خارجه آمریکا مدعی شد پیشروی‌های اخیر تروریست‌های هیأت تحریر الشام در سوریه نشان می‌دهد که حامیان «بشار اسد» رئیس‌جمهور این کشور، یعنی روسیه و ایران، متمرکز نیستند.آنتونی بلینکن همچنین مدعی شد: «امتناع اسد از مشارکت در فرآیندی برای حل بحران سیاسی چند ساله کشور جنگ زده نیز همان چیزی است که در را به روی فشارهای اخیر نیروهای شورشی باز کرد».
آمریکا همچنین شامگاه دوشنبه بخش‌هایی از منطقه دیرالزور سوریه را بمباران و سپس ادعا کرد که این حمله در دفاع از خود بوده و به پیشروی‌های کنونی تروریستها در این کشور مربوط نبوده است.
«مارک روته» دبیرکل ناتو هم گفته است که این ائتلاف در نشست خود با مشارکت پادشان اردن، به طور مفصل درباره موضوع ایران و تحولات سوریه گفت‌وگو کردند.
منابع منطقه‌ای از فعالیت ۱۷ اداره اطلاعاتی غربی در سوریه برای حمایت از تحریر الشام و سایر گروه‌های تروریستی خبر می‌دهند همچنین بر اساس گزارش‌های منتشر شده، افسران غربی گروه‌های تروریستی را در پنج پایگاه برای استفاده از پهپادها که محور اصلی حملات آنها و اجرای ترور رهبران مهم امنیتی و نظامی، چه در حلب و چه در بقیه شهرها بوده، آموزش دادند.
آموزش نیروهای تروریستی از سوی ارتش اوکراین و نقش این کشور در جنگ داخلی سوریه هم در روزهای اخیر بسیار بحث‌برانگیز بوده است. پس از اینکه این نشریه «کی‌یف پست»، اعلام کرد که تروریستها توسط نیروهای ویژه اوکراین تعلیم دیده و درحال استفاده از تجهیزات پیشرفته آمریکایی هستند، اوکراین قویاً اتهامات بی‌اساس روسیه مبنی بر دخالت ادعایی در تشدید وضعیت امنیتی در سوریه را رد می‌کند.
ترکیه هم به عنوان یکی از مخالفان سرسخت دولت بشار اسد یکی از مهمترین حامیان گروه‌های تحریرالشام بوده و معتقد است این گروه‌ها در برابر گروه‌های کرد تجزیه‌طلب مخالف ترکیه قرار گرفته‌اند. از سوی دیگر رژیم صهیونیستی از گسترش درگیری در سوریه استقبال کرده و آن را از یکسو موجب تضعیف ایران و جبهه مقاومت و از سوی دیگر باعث کاهش توجه به جنایاتش در غزه و لبنان می‌داند.
مجموع رویدادهای یک هفته اخیر نقض بندهای مهمی از توافق صلح آستانه را در پی داشته است و این موضوع نشست هفته آینده این کارگروه صلح را با چالش‌های بسیاری مواجه می‌سازد. از سوی دیگر این تحولات نشان می‌دهد که سوریه همچنان صحنه‌ای برای درگیری‌های نیابتی و تنش‌های منطقه‌ای است. اقدامات نظامی اسرائیل و ترکیه نشان از رقابت‌های امنیتی دارد، در حالی که ایران تلاش می‌کند با ابزار دیپلماتیک جایگاه خود را تقویت کند. این وضعیت شکننده می‌تواند تنش‌های بیشتری را در منطقه ایجاد کند و روند بازسازی سوریه را با چالش‌های جدی مواجه سازد.
ابتکار ایران برای حل بحران سوریه
وزیر خارجه ایران ضمن ابراز نگرانی از احتمال فروپاشی مذاکرات روند آستانه، اعلام کرد تلاش‌هایی جهت آرام کردن اوضاع در سوریه و ایجاد فرصتی برای ارائه ابتکارعملی دائمی برای این کشور در دست انجام است.
«سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با رسانه قطری، درباره مسائل مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی اظهارنظر کرد.
عراقچی در مصاحبه با «العربی الجدید» که روز دوشنبه و در پرواز بازگشت خود از سفر ترکیه به ایران انجام شد، از نگرانی خود نسبت به فروپاشی روند مذاکرات آستانه گفت و تاکید کرد که این روند به آسانی قابل جایگزینی نیست.
او درباره سفر روز دوشنبه‌اش به آنکارا اظهار کرد: تهران همواره به دنبال رایزنی و گفت وگو با ترکیه درباره اختلاف‌نظرهاست. مقدماتی برای آرام کردن اوضاع در سوریه و ایجاد فرصتی برای ارائه یک ابتکار عمل دائمی در دست انجام است.
همچنین وزیر خارجه ایران از قصد خود برای سفر به روسیه جهت بررسی تحولات اخیر سوریه خبر داد و گفت گسترش فعالیت‌های گروه‌های تروریستی در سوریه، بیش از ایران به کشورهای همسایه آن همانند عراق اردن و ترکیه آسیب می‌زند.
او در پاسخ به سوالی درباره تحولات سوریه تصریح کرد در صورتی که دولت سوریه از ایران بخواهد نیرو به سوریه اعزام کند ما این درخواست را بررسی خواهیم کرد.
عراقچی در این مصاحبه بار دیگر موضع‌گیری رسمی تهران درباره روابط با همپیمانان خود در محور مقاومت منطقه را تکرار کرد و گفت: ایران برای گروه‌های مقاومت موجود در کشورهای عربی دستورالعمل صادر نمی‌کند و با آنها روابط تشکیلاتی ندارد بلکه حامی آرمان آنها بوده و در صورت نیاز کمک‌هایی را به آنها ارائه می‌کند.
او درباره احتمال امضای توافقی جهت توقف حملات رژیم صهیونیستی به غزه گفت: اگر اسرائیل در مذاکرات با حماس برای برقراری آتش بس و آزادسازی گروگان‌ها ورود کند این به معنای شکستی برای اسرائیل است.
این دیپلمات ایرانی درباره روابط ایران با عربستان گفت این روابط در سطح خوبی پیش می‌رود و جدای از روابط موجود میان تهران و آمریکا است.
عراقچی در خصوص مذاکرات ایران با اروپا درباره پرونده هسته‌ای نیز گفت که «تهران دلایل بسیاری برای بدبینی نسبت به این مذاکرات دارد، تهران در حال حاضر قصد گفت‌وگو با واشنگتن را ندارد چراکه زمینه چنین گفت‌وگویی وجود ندارد و منتظر هستیم ببینیم دولت جدید آمریکا سیاست‌های خود را چگونه تعیین خواهد کرد».
ایران و ترکیه دیدگاه‌های مشترک و اختلاف‌نظرهایی درباره مسائل منطقه دارند
عراقچی در پاسخ به این سوالی درباره ارزیابی از نتایج گفت‌وگوهای خود در دمشق و آنکارا درباره تحولات شمال سوریه و راه‌حل‌های آن گفت: گروه‌های تروریستی پیشروی در سوریه داشتند، سپس ارتش سوریه و مقاومت مردمی در برخی مناطق آنها را متوقف و وادار به عقب نشینی کرد و ارتش سوریه و مقاومت مردمی آن در برخی نقاط دیگر پیشروی کردند، این شرایط در سوریه دائماً دست خوش تغییر است و می‌تواند برعکس شود؛ ۲ طرف تدابیری را برای تغییر شرایط موجود به نفع خود در پیش می‌گیرند، همزمان نیز باید رایزنی‌های سیاسی میان کشورهای اصلی منطقه و یا حتی کشورهایی که تعدادی از شهروندانشان در این بحران دست دارند، انجام شود.
او گفت: این رایزنی‌ها در وهله اول به شفاف‌سازی موضع‌گیری‌های کشورها برای یکدیگر و رفع سوءتفاهم‌ها کمک می‌کند و مانع از برداشت‌های اشتباه می‌شود. طبیعی است که در هر تحولی میان کشورهای مسلمان منطقه، منافع و پیامدهای آن زمینه‌ساز ورود آنها به موضوع باشد. در تحولات اخیر نیز با توجه به اشتراکات تاریخی و مواضع مشترک و مستمر جهت هماهنگ‌سازی اقدامات، باید رایزنی‌هایی در سطوح بالا میان ایران و سوریه انجام شده و نیز رایزنی‌هایی میان کشورهای موثر در پرونده سوریه آغاز شود.
وزیر خارجه ایران تصریح کرد: به همین دلیل من به ترکیه سفر کردم و در آنجا با (هاکان فیدان) وزیر خارجه این کشور گفت‌وگوهایی داشتم. ایران و ترکیه دیدگاه‌های مشترکی در خصوص بسیاری از مسائل منطقه و خارج از آن دارند و البته طبیعی است که اختلاف نظرهایی نیز دارند. در هر ۲ حالت ما با هم گفت‌وگو می‌کنیم و در خصوص مشترکاتمان، هماهنگی و همکاری داریم و در موارد اختلاف نیز سعی می‌کنیم از طریق گفت‌وگو به راه حلی برسیم و در صورتی که راه حلی وجود نداشت، ما باید برای جلوگیری از سوءبرداشت به خوبی یکدیگر را درک کنیم.
عراقچی گفت: من برای تکمیل این سفر با دیگر کشورهای با نفوذ و موثر و یا آن‌هایی که منافع مشروع و مشترک و یا نگرانی‌های مشترک دارند، همانند آن‌هایی که برخی از شهروندانشان در گروه‌های تکفیری عضویت دارند، رایزنی خواهم کرد؛ در کل جهان اسلام و منطقه به دیدگاه مشترکی در خصوص مسائلی چون تروریسم و راه مقابله با رژیم صهیونیستی که منبع این بحران محسوب می‌شود، نیاز دارند.
به روسیه و کشورهای دیگر سفر می‌کنم
عراقچی در پاسخ به این سوال که آیا به روسیه نیز سفر خواهد کرد، گفت: بله قصد دارم به روسیه، عراق و چند کشور دیگر سفر کنم و هماهنگ‌های لازم برای انجام این سفر در دست انجام است.
وزیر خارجه ایران درباره تاثیر سفرهای دیپلماتیک خود در رفع نگرانی‌های ایران در خصوص تحولات سوریه گفت: گسترش فعالیت‌های گروه‌های تروریستی و افزایش قدرت آنها در سوریه به نفع هیچ کشوری نبوده و چه بسا به کشورهای همسایه سوریه بیشتر از ایران آسیب می‌زند. فکر می‌کنم این کشورها از جمله ترکیه، عراق و اردن نگرانی‌های بیشتری داشته و سریع‌تر از سایرین تحت تاثیر تحولات داخلی سوریه قرار می‌گیرند و در صورت گسترش تروریسم در سوریه، این سه کشور به دلیل مرزهای طولانی مشترکی که با سوریه دارند با تهدیدی مواجه خواهند شد.
او گفت: در واقع منطقه ما به ثبات و صلح نیاز دارد و اگر از این موضوع مراقبت نکنیم تجربه سال‌های گذشته ما نشان می‌دهد که ثبات منطقه‌ای می‌تواند مختل شود. ما تجربه گروه تروریستی داعش و جنایات و حملاتش به کشورهای منطقه را داریم احتمال زیادی برای پیدایش چنین گروه‌هایی وجود دارد. بر این اساس نگرانی‌های مشترکی در خصوص توسعه گروه‌های تکفیری تروریستی در سوریه وجود دارد و ما باید با هم با این مسئله مقابله کنیم.
سازمان ملل ماهیت گروه‌های تروریستی را تایید کرده است
عراقچی در پاسخ به این سوال که آیا ایران هر سوری مخالف بشار اسد را تروریست می‌داند، گفت: موضوع مخالفت با آقای بشار اسد نیست، مخالفان و منتقدان همواره می‌توانند نظرات خود و دلایل مخالفتشان را از طریق ساز و کارهای قانونی اعلام کنند اما این با اقدام مسلحانه علیه نظام حاکمی که کرسی در سازمان ملل داشته و مسوول دفاع از سرزمین و کشور است، متفاوت است. در وهله اول ما با هیئت تحریر الشام یا جبهه النصره- مواجه هستیم که سازمان ملل آن را تروریستی می‌داند، تردیدی نیست که مخالفانی در داخل سوریه وجود دارند که پیش از این دولت سوریه با آنها همکاری داشت و گفت‌وگوهایی را با آنها انجام داد؛ منظور از تروریستها گروه‌های تروریستی هستند که برای رسیدن به اهداف سیاسی خود به سلاح و خشونت متوسل می‌شوند و افراد بی‌گناه را به قتل می‌رسانند و سازمان ملل نیز ماهیت این گروه‌ها را تایید کرده است.
وزیر خارجه ایران در پاسخ به این سوال که چرا همپیمانان ۲ طرف در منطقه پس از ۱۳ سال از آغاز بحران سوریه و تا این لحظه موفق به رسیدن به راه‌حلی برای این بحران نشدند، گفت: این همان کاری بود که ما در روند آستانه انجام می‌دادیم که با همین هدف توسط ایران، ترکیه و روسیه و برای حمایت از مردم و دولت سوریه در زمینه اجرای اصلاحات، برقراری آرامش و آشتی ملی و حل مسائل مشابه تشکیل شد. سه کشور تعهد دادند جناح های نزدیک به خود را مهار کنند و من به شدت نسبت به فروپاشی روند آستانه نگران هستم که شکست در تحقق اهداف آن موجب فروپاشی‌اش شود، در حالی که یافتن جایگزینی برای این روند آسان نیست پس از رایزنی‌هایم با آقای فیدان توافق کردیم هرچه سریع‌تر نشستی برای روند آستانه برگزار شود و این می‌تواند اقدام خوبی باشد.
او درباره اتهامات ۲ طرف سوری به یکدیگر در خصوص حملات در مناطق کاهش تنش مطابق روند آستانه گفت: ببینید ما انکار نمی‌کنیم که دولت سوریه مرتکب خطاهایی شده و یا می‌شود، مخالفان نیز چنین هستند اما در مورد گروه‌های تروریستی مسلح ماهیت و هدف آنها مشخص است، بله این مسئله مهم است که اگر مشکلی وجود داشت به حل آن بیندیشیم من فکر می‌کنم زمانی که یک مشکل خانوادگی پیش می‌آید، هیچ کس تروریستی را برای کشتن برادرش نمی‌آورد؛ آنچه مطرح می‌شود بهانه است، ما نباید فراموش کنیم که حلب و ادلب بخشی از جغرافیای سوریه هستند و باید به تمامیت ارضی سوریه احترام گذاشته شود.
این دیپلمات ایرانی در خصوص اعزام نیرو به سوریه نیز گفت: این مسئله در گرو خواست دولت سوریه است، اگر چنین درخواستی مطرح شود آن را بررسی خواهیم کرد.
گفت‌وگوی مسوولانه، صریح، سازنده و شفافی در ترکیه داشتیم
وزیر خارجه ایران در پاسخ به این سوال که آیا در سفر خود به آنکارا ابتکار عملی را در خصوص بحران فعلی جهت بررسی آن با مسئولان ترکیه و سپس روسیه ارائه کرده یا خیر، گفت: ما در آغاز مرحله رایزنی‌های سیاسی و نیز مهار تنش جهت حفاظت از جان ملت سوریه و ایجاد مسیری برای ارسال کمک‌ها برای مردم هستیم، سپس مذاکرات روند آستانه را فعال خواهیم کرد و مسئولیت سازمان ملل برای حفظ صلح جهانی را یادآور شده و بر لزوم افزایش اقدامات علیه گروه‌های تروریستی مندرج در لیست این سازمان تاکید می‌کنیم و همچنین رایزنی‌ها را با سایر کشورهای مهم منطقه همانند اردن عراق مصر عربستان قطر و دیگر کشورها گسترش می‌دهیم و همچنین مذاکراتی با کشورهایی خواهیم داشت که جبهه النصره، هیئت تحرالشام یا دیگر گروه‌های تروریستی شهروندان آنها را به شکل غیرقانونی به خاک سوریه منتقل کردند. این‌ها آمادگی‌هایی است که برای آرام کردن اوضاع و ایجاد فرصت جهت ارائه ابتکارعملی دائمی و پیگیری برقراری اجرای این راه حل خواهیم داشت.
او در پاسخ به این سوال که برخی در تهران، ترکیه را به حمایت از مخالفان سوریه برای انجام این اقدامات متهم می‌کنند، گفت: ترکیه همانند هر بازیگر دیگری در سوریه روابط و مشترکاتی و همزمان نیز نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی دارد. ما همواره با ترکیه در خصوص چگونگی رفع این نگرانی‌ها و یا تامین منافع ناشی از این روابط و مشترکات رایزنی می‌کنیم. روند آستانه به همین دلیل آغاز شد تا سازوکارهایی جهت جلوگیری از تبدیل نگرانی‌های کشورها به درگیری‌ها ایجاد شود و ما از ترکیه انتظار داریم در این مسیر حرکت کند.
عراقچی در ادامه این بخش از مصاحبه با العربی الجدید، ارزیابی خود از مذاکرات با وزیر خارجه ترکیه را این‌گونه بیان کرد: گفت‌وگوی مسوولانه، صریح، سازنده و شفافی داشتیم. در سفر قبلی نیز در خصوص شرایط فلسطین مذاکراتی انجام دادیم. این بار مذاکرات شامل مسئله سوریه نیز بود. همواره به دنبال رایزنی و گفت‌وگو درباره اختلاف نظرهایمان و تقویت نقاط مشترک دیدگاه‌هایمان در خصوص مسائل مختلف هستیم. در این دیدار تاکید کردم نباید نقش رژیم صهیونیستی در ایجاد تنش آشوب و درگیری‌ها در منطقه و سوریه نادیده گرفته شود، این غفلت اشتباه بزرگی است و ما کاملاً از دولت سوریه حمایت می‌کنیم.
درخواست سوریه از ترکیه غیرمنطقی نیست
وزیر خارجه ایران درباره پیشنهادهای مطرح شده از سوی ترکیه در ۲ سال گذشته برای انجام دیداری میان «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور این کشور و «بشار اسد» همتای سوریه او و شرط دمشق برای این دیدار و نظر برخی از کارشناسان در خصوص اینکه اگر این دیدار انجام شده بود تحولات اخیر رخ نمی‌داد، گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره از گفت‌وگو میان دولت‌های ترکیه و سوریه حمایت کرده ما ۲ طرف را به انجام این گفت‌وگو تشویق کردیم، دولت سوریه خواستار عقب‌نشینی ترکیه از خاک خود بوده و همچنان نیز همین خواسته را دارد که البته این درخواست غیرمنطقی نیست و اینکه می‌خواهد ترکیه جدول زمانی را برای این اقدام تعیین کند. این موضع دولت سوریه است و تاکنون گفت‌وگوهایی میان آنها انجام نشده است.
او تصریح کرد: ما همواره بر این باوریم که گفت‌وگو میان ۲ طرف ضرورت دارد اما درخواست سوریه نیز غیرمنطقی نیست. ایران باور دارد که گفت‌وگو میان ترکیه و سوریه لازم است اما ورود به گفت‌وگویی نتیجه‌بخش از موضع برابر نیازمند درک خواسته دولت سوریه برای به رسمیت شناختن حق حاکمیت ملی و تمامیت ارضی و احترام به آن است و این غیر منطقی نیست.
او در واکنش به صحبت خبرنگار العربی الجدید که ایران دمشق را برای مخالفت با دیدار با اردوغان تحت فشار گذاشت در حالی که روسیه برای موافقت با این دیدار به دمشق فشار آورد، گفت: نه این مسئله کاملاً برعکس است، ما همواره به انجام گفت‌وگو در هر سطحی توصیه کرده‌ایم. معمولاً گفت‌وگو از سطوح پایین آغاز می‌شود و به سطوح بالا و میان سران کشورها می‌رسد. مهم این است که روابط خوب میان ۲ کشور همسایه سوریه و ترکیه ایجاد شود ما به این گفت‌وگو توصیه می‌کنیم. شرط عقب نشینی نیروهای ترکیه از خاک سوریه را نیز خود دولت سوریه تعیین کرده و نمی‌توان آن را غیر منطقی دانست.
سوریه در خط مقدم مقابله با رژیم صهیونیستی واقع شده است
وزیر خارجه ایران درباره سیاست جمهوری اسلامی ایران از ابتدای بحران سوریه و حمایتش از دمشق گفت: مسائل داخلی سوریه مربوط به سوریه و مردمش است. رویکرد ما در خصوص سوریه بر این اساس است که این کشور در خط مقدم مقابله با رژیم صهیونیستی واقع شده و این از موضع مقاومت نشات می‌گیرد، رویکرد ما در گذشته این بود که آنچه در سوریه اتفاق بیفتد، در اکثر مواقع به دستور عوامل خارجی به ویژه رژیم صهیونیستی است تا سوریه از محور مقاومت خارج شود.
عراقچی گفت: اگر واقعاً هدف انجام اصلاحات دموکراتیک بود باید به شیوه دیگری اقدام می‌شد اما هدف واقعی و پشت پرده که بسیاری از کشورهای منطقه به آن توجه نمی‌کنند، توطئه‌ای صهیونیستی برای خارج کردن سوریه از محور مقاومت است. ورود جمهوری اسلامی ایران و حمایت از دولت سوریه بر این اساس انجام گرفت. ما از انجام هرگونه اصلاحات عادلانه و مسالمت آمیز حمایت کردیم. اساساً مذاکرات روند آستانه با هدف حمایت از این اصلاحات آغاز شد با وجود این پیشرفت خوبی حاصل نشد و این یک نقطه ضعف است اما اصل مسئله هنوز وجود دارد و آن توطئه صهیونیستی برای خارج کردن سوریه از محور مقاومت است.
عراقچی در پاسخ به این اظهارات خبرنگار العربی الجدید درباره وجود طرحی منطقه‌ای و بین‌المللی برای برچیدن بازوهای ایران در منطقه و تحرکات علیه یمن و عراق پس از لبنان و سوریه گفت: آنها بازوهای ایران نیستند، آنها گروه‌های مقاومتی هستند که برای اهداف عادلانه خودشان مبارزه می‌کنند. ملت فلسطین بازوی ایران نیست، آنها برای آزادی سرزمین خودشان مبارزه می‌کنند، لبنان نیز همین‌طور برای آزاد کردن سرزمینش مبارزه می‌کند، گروه‌های مقاومت برای حمایت از فلسطین وارد عمل شدند. امروز مشکل یمن فقط غزه است.
وزیر خارجه ایران تصریح کرد: می‌خواهم این را بگویم که رویکرد بسیاری از رسانه‌های غربی و عربی در این خصوص ناشی از عدم درک عمیق از اساس فکری و پیوند میان کشورها و ملت های اسلامی است که ده‌ها سال است از اشغال اراضی کشور فلسطین، کشتار سیستماتیک ملتی بی‌دفاع و سکوت غرب در این خصوص رنج می‌برند. اشتباه است که بگوییم ایران بازوهایی در منطقه دارد، اصلاً به این شکل نیست.
او گفت: ایدئولوژی برای تحقق عدالت وجود دارد که در منطقه به دنبال آن است. ما آن را مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی و حملات و جنایاتش می‌نامیم. آنها برای آزادی سرزمین خودشان و برای حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین و برای عدالت مبارزه می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران به این جنبش‌ها دستورالعملی نمی‌دهد و با آنها روابط تشکیلاتی ندارد بلکه از آرمان آنها حمایت و پشتیبانی می‌کند و در صورتی که نیاز باشد کمک‌هایی را به آنها می‌دهد.
تلاش ناکام آمریکا برای جداکردن سوریه از ایران و محور مقاومت
به اذعان نشریات و کارشناسان آمریکایی، با وجود تلاش آمریکا و برخی از متحدانش برای نابودی دولت سوریه و جدا کردن دمشق از محور مقاومت، این کار غیرممکن است و این تلاش با شکست مواجه خواهد شد.
به گزارش ایسنا، روز چهارشنبه و ساعاتی پس از اعلام آتش‌بس بین رژیم صهیونیستی و لبنان از سوی «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا و پایان یافتن جنگ چندین ماهه مقاومت لبنان و رژیم اشغالگر، ناگهان تروریستها در شمال سوریه فعال شدند.
در ابتدا، بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران مسائل منطقه اعلام کردند که فعالیت مجدد و گسترده تروریست‌هایی همچون گروه «هیئت تحریر الشام» که پیشتر با نام جبهه النصره شناخته می‌شد، عملیاتی از سوی رژیم صهیونیستی و آمریکا برای تحت فشار قرار دادن سوریه در جهت وادار کردن «بشار اسد» رئیس جمهور این کشور برای دوری از ایران، روسیه و محور مقاومت است.
با گذشت زمان و مشخص‌تر شدن حمایت عملی و سیاسی رژیم صهیونیستی، آمریکا و حتی اوکراین از تروریستها برای تصرف شهرهایی در شمال غربی سوریه از جمله حلب، نشریه‌ها و خبرگزاری‌های غربی نیز به این مسئله اذعان کردند که واشنگتن و تل‌آویو به‌دنبال وادار کردن دمشق برای «دوری از ائتلاف ایران و روسیه» هستند.
تلاش ناکام آمریکا برای جداکردن سوریه از ایران و محور مقاومت
در همین راستا، خبرگزاری انگلیسی رویترز در هفته گذشته به نقل از منابعی اذعان کرد که آمریکا و امارات در حال رایزنی با یکدیگر هستند تا در صورت قطع روابط دمشق با تهران و از بین بردن خطوط لجستیکی مقاومت در سوریه که «برای تجهیز حزب‌الله لبنان» به کار گرفته می‌شوند، تحریم‌های اعمال شده علیه سوریه را بردارند.
به ادعای رویترز، این گفت‌وگوها در ماه‌های گذشته و «پیش از حمله ناگهانی شورشیان به حلب» شدت گرفته بود.
خبرگزاری انگلیسی همچنین اذعان کرد که آمریکا به‌دنبال سوءاستفاده از شرایط کنونی در سوریه است تا دمشق را از تهران و مسکو دور کنند.
اما رویترز به نقل از منابع خود نوشت که در صورت تصمیم دمشق برای گرفتن کمک از سوی ایران در جهت مقابله با «شورشیان»، تلاش آمریکا برای ایجاد «تفرقه» در محور مقاومت و دوری سوریه از ایران با مشکل روبرو خواهد شد.
منظور رویترز از شورشیان، تروریست‌های مورد حمایت آمریکا، ترکیه و رژیم صهیونیستی است که در جهت «تحت فشار قرار دادن سوریه برای پذیرش شروط ترکیه و تضعیف محور مقاومت» فعال شده‌اند. تحریر الشام از قوی‌ترین گروه‌های تروریستی مخالف دولت سوریه است و روابط پیچیده‌ای را با بازیگران منطقه‌ای از جمله ترکیه دارد. گروه «ارتش ملی سوریه» که تحت حمایت کامل ترکیه قرار دارد در کنار این گروه در عملیات‌های تروریستی مشارکت دارد و همین مسئله باعث شده تا بسیاری از تحلیلگران نقش ترکیه در تحولات سوریه را انکارناپذیر توصیف کنند.
گروه تحریر الشام توسط کشورهای غربی به عنوان گروه تکفیری و وابسته به القاعده و داعش شناخته می‌شود اما تاکنون، کشورهای غربی از جمله آمریکا با وجود تروریستی خواندن این گروه، از اقدامات آن حمایت کرده و دولت سوریه را مسئول شرایط کنونی معرفی کرده‌اند.
اما حمایت آمریکا از این گروه تروریستی، به حمایت سیاسی محدود نشده است. پیشتر، منابع روسی و اروپایی اعلام کردند که تروریستها ضمن آموزش دیدن توسط نیروهای ویژه اوکراین، درحال استفاده از تجهیزات فوق پیشرفته آمریکایی هستند که بدون دریافت کمک و حمایت مستقیم، استفاده از این تجهیزات ناممکن بود. از طرفی، به اذعان نشریه صهیونیستی «تایمز اسرائیل»، تروریستها ضمن اعلام حمایت خود از رژیم صهیونیستی، خواستار حمایت این رژیم در برابر محور مقاومت و ایران شده‌اند.
تحولات سوریه؛ پروژه اسرائیلی، آمریکایی و ترکیه‌ای است
علاوه‌بر شواهدات میدانی مبنی بر نقش داشتن اسرائیل، آمریکا و ترکیه در تحرکات تروریستها در سوریه، اخیرا «جفری ساکس» نظریه‌پرداز مشهور آمریکایی و استاد دانشگاه کلمبیا ضمن معرفی تحولات در سوریه به‌عنوان پروژه «آمریکایی، اسرائیلی و ترکیه‌ای» اظهار داشت: «با وجود شناخته شدن تحریر الشام به‌عنوان گروهی تروریستی از سوی آمریکا، واشنگتن در تحولات سوریه نقش کلیدی دارد. این پروژه آمریکایی، اسرائیلی و ترکیه‌ای، بخشی از برنامه نتانیاهو برای سرنگونی کشورهای خاورمیانه است.»
ساکس در ادامه گفت‌وگوی خود با «پیرس مورگان» خبرنگار و مجری مشهور انگلیسی تصریح کرد: «نتانیاهو به‌دنبال سرنگونی کشورهای حامی فلسطین است. تحرکات تروریستها در روزهای اخیر در ابتدا سوریه، روسیه و ایران را شوکه کرد، اما مطمئن هستم که این عملیات اسرائیلی و ترکیه‌ای برای نابودی کشورهای خاورمیانه است و آمریکا همواره حامی اقدامات اسرائیل برای توسعه جنگ در خاورمیانه است.»
نظریه‌پرداز آمریکایی تصریح کرد: «اما این عملیات، بشار اسد را نابود نخواهد کرد. همین لحظه، نیروهای کمکی از سوی عراق، احتمالا از سوی ایران راهی سوریه شده‌اند و تروریستها از بین خواهند رفت.»
او مجددا تأکید کرد که این یک عملیات طراحی شده توسط نخست وزیر رژیم صهیونیستی است.
ساکس اظهار داشت: «پروژه نتانیاهو برای سرنگونی کشورهای خاورمیانه از سال ۱۹۹۶ شروع شده است. او در کتاب خود تحت عنوان مبارزه با تروریسم فهرستی از اقدامات لازم برای سرنگونی کشورهای حامی محور مقاومت قرار داده است زیرا نابودی محور مقاومت از جمله حزب‌الله و حماس ناممکن است، در نتیجه باید کشورهای حامی آنها نابود شوند.»
او افزود: «در کتاب نتانیاهو، هفت کشور ایران، عراق، لیبی، سوریه، سومالی، سودان و لبنان به‌عنوان کشور هدف برای نابودی معرفی شده‌اند و آمریکا در ۳۰ سال گذشته دستورات نتانیاهو را انجام داده است و علیه همه کشورها جز ایران وارد جنگ شده است.
ساکس اظهار داشت: «آمریکا در سال ۲۰۱۱ وارد جنگی مخفیانه علیه اسرائیل شد و اوباما (رئیس جمهور وقت آمریکا) دستور داد تا سازمان سیا دولت اسد را سرنگون کند. تحولات کنونی نیز در راستای همان برنامه است تا اسرائیل بزرگتر ایجاد و حامیان فلسطین نابود شوند.»
نقش مستقیم اسرائیل در تحولات سوریه
در ماه‌های اخیر، حملات رژیم صهیونیستی به دمشق و دیگر مناطق سوریه شدت گرفته است. این حملات به بهانه هدف قرار دادن «اهدافی وابسته به محور مقاومت در سوریه» صورت گرفته‌اند اما به اذعان نشریه آمریکایی نیویورک‌تایمز، حملات هوایی این رژیم، فرصت مناسبی برای تروریستها فراهم کرده تا «کنترل اسد بر شمال غربی سوریه را به چالش بکشند.»
اما نشریه آمریکایی در ادامه مطلب خود اذعان کرد که با وجود «موفقیت اندک اسرائیل، نابودی ساختار مقاومت در سوریه غیرممکن است» و تحرک تروریستها باعث شده تا سوریه پیش از گذشته به‌دنبال حمایت ایران و روسیه باشد.
نیویورک‌تایمز در ادامه نوشت: «شکست اسرائیل در نابودی مسیر انتقال سلاح از سوریه به اعضای محور مقاومت باعث شد تا آمریکا و متحدان عرب آن که خواستار کاهش نفوذ ایران در منطقه هستند، به‌دنبال راهکاری دیپلماتیک باشند.»
این نشریه در ادامه به نقل از هشت منبع دیپلماتیک آمریکایی نوشت: «پیشنهاد آمریکا به سوریه برای دوری از ایران، خروج صدها نیروی آمریکایی در شمال شرقی سوریه و برداشتن تحریم‌های آمریکا علیه دمشق را شامل می‌شد.»
اما نیویورک‌تایمز در ادامه به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت که تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا و کشورهای عربی خلیج فارس برای دوری دمشق از تهران شکست خورده است و حملات تروریستها «عواقبی فراتر از سوریه را در پی دارد.»
این نشریه همچنین به نقل از مقامات صهیونیست اذعان کرد که «اسرائیل برای جدایی سوریه از محور مقاومت به دولت مرکزی قوی در این کشور نیاز دارد، اما با وجود تلاش‌های آمریکا و اسرائیل، احتمال پیروزی آنها هر لحظه کمتر می‌شود.»
واکنش سوریه و متحدان به پروژه آمریکایی-صهیونیستی
در چنین شرایطی، مقامات ایران و روسیه از همان ابتدای حملات تروریستها به مناطقی در شمال غربی سوریه، حمایت کامل خود از دمشق در برابر تروریستها را اعلام کردند. مقامات ایران نیز از همان ابتدا با اشاره به همزمانی فعال شدن تروریستها در سوریه و آتش‌بس در لبنان، این پروژه را پروژه‌ای آمریکایی و صهیونیستی معرفی کردند.
در راستای شفاف سازی حمایت کامل تهران از دمشق، «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی چندین روز پس از حملات گسترده تروریستها برای دیدار با سران سوریه از جمله بشار اسد راهی دمشق شد.
او در نهایت، اعلام کرد که در صورتی که دمشق درخواست اعزام نیرو کند، تهران این موضوع را بررسی خواهد کرد. مسئله احتمال اعزام نیرو از سوی ایران به سوریه مسئله تازه‌ای نیست و مستشاران نظامی ایران در این کشور حضور داشته‌اند.
علاوه بر اقدامات دستگاه دیپلماسی ایران، فرماندهان میدانی ایران از جمله سرلشکر پاسدار «محمد باقری» رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز در گفتگوهای تلفنی جداگانه با «آندری بلوسوف» وزیر دفاع روسیه، ژنرال «عبد الأمیر رشید یار الله» رئیس ستاد ارتش عراق و ژنرال «عبدالکریم محمود ابراهیم» رئیس ستاد ارتش سوریه، آخرین تحولات میدانی تهاجم تروریست‌های تکفیری به مناطقی در سوریه را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
سردار باقری نیز در گفت‌وگوهای خود تصریح کرد که همزمانی تهاجم تروریستها در سوریه با آتش‌بس لبنان طراحی آمریکایی_عبری برای تضعیف محور مقاومت است.
شکست پروژه آمریکا و اسرائیل برای دوری دمشق از متحدان خود
شرایط میدانی نیز در حال تغییر به نفع دولت سوریه است، به‌طوری‌که در روزهای اخیر، ارتش سوریه با همکاری نیروی هوایی روسیه توانسته شمار زیادی تروریست را به هلاکت رساند و موفق شده تا در شهر کلیدی حماه، ساختاری دفاعی ایجاد و از پیشروی تروریستها جلوگیری کند.
نیویورک تایمز هم نوشته است: «سوریه، مرکز محور مقاومت و نبرد قدرت‌ها در خاورمیانه است. حمایت روسیه و ایران از سوریه نشان می‌دهد که این اتحاد در برابر هرگونه فشار خارجی مقاومت خواهد کرد.»
چندین تحلیل‌گر نیز به این نشریه آمریکایی گفتند که با وجود خواست واشنگتن و تل‌آویو برای جدا کردن سوریه از ایران و روسیه، این اقدام غیرممکن است.