تعامل بادنیا

 فرنوش بیضایی فر «تعامل با دنیا» از اهداف مورد اهتمام انقلاب اسلامی از ابتدای پیدایش آن بوده است امّا این تعامل باعث نشده است تا جمهوری اسلامی از اصول انقلاب صرف‌نظر کند و صراحت نداشته باشد. رهبر انقلاب اسلامی درباره‌ی «تعامل با دنیا»، در یکی از سخنرانی های خود گفته اند: «تعامل گسترده‌ی با دنیا توصیه‌ی همیشگی ما است که این درست نقطه‌ی مقابل آن چیزی است که دشمنان ما و سلطه‌گران عالم دنبالش هستند. ما میتوانیم با دنیا ارتباطات وسیع و گسترده‌ای داشته باشیم، هم به ملّتها و دولتهای دیگر کمک کنیم، هم از کمک آنها بهره‌مند بشویم؛ حیات اجتماعی بشریّت این‌جور پیش میرود: همکاری، همدلی، همراهی، تعامل با دنیا؛ اقلیم ما، جغرافیای ما، امکانات فراوان ما، این را برای ما آسان میکند.”
روشن است که سـیـاسـت خارجی یکی از مناقشه برانگیزترین بحث‌ها در عرصه سیاست‌گذاری کلان و راهبردی است که وفق اصل 110 قانون اساسی این مهم بر عهده مقام معظم رهبری نهاده شده است. طبق اصول 2، 3، 11، 43، 152، 153، 154 و 155 قانون اساسی «تأمین سعادت انسان در کل جامعه بشری، استقلال کشور، ظلم‌ستیزی، عدالت‌خواهی، طرد نظام سـلطـه در جـهـان، حـمـایـت از مـبـارزه حق‌طلبانه مستضعفین، تعهد برادرانه نسبت به همه مـسـلمـانـان، ائتـلاف و اتـحاد ملل مسلمان و وحدت جهان اسلام و نیز دفاع از حقوق مسلمانان جـهـان، نـفـی هرگونه سـتم‌گری و ستم‌کشی، نفی هرگونه سلطه‌گری و سلطه‌پذیری، عـدم تـعـهـد در بـرابـر قدرت‌های سلطه‌گر، طـرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب، حفظ تمامیت ارضی، نفی و اجتناب از پیمان‌هایی کـه مـوجـب سـلطـه بـیـگـانـه بر منابع طبیعی و اقتصاد کشور، فرهنگ و ارتش، برقراری روابـط صلح‌آمیز مـتـقـابـل بـا دول غیرمحارب، صداقت و وفای به عهد در معاهدات بین‌المللی» ازجمله موارد مصرح قانونی در عرصه سیاست خارجی است که اتفاقاً در نظام ظالمانه کنونی حاکم بر دنیا اجرای این اصول مندرج در قانون اساسی که به تائید بیش از 98 درصدی ملت ایران رسیده است بسیار هزینه‌ساز بوده و قطعاً دشمنی‌های دامنه‌دار استعمارگران را در پی داشته و خواهد داشت.
مقام معظم رهبری به‌عنوان سکان‌دار هدایت کشور و حافظ قانون اساسی هیچ‌گاه در توجه دادن مدیران ارشد حوزه دیپلماسی به اهمیت امر کوتاه نیامده و راهبردهای کاملاًً منطبق با قانون اساسی را در عرصه سیاست خارجی منطبق با منافع بلندمدت ملت ایران را با جان‌ودل پی گرفتند.
بعد از پایان ریاست‌جمهوری ترامپ و روی کار آمدن جو بایدن، دوباره تلاش‌هایی برای احیای برجام صورت گرفت اما نتیجه‌ای نداشت، در ادامه نیز گفت‌وگوها برای لغو تحریم‌ها به‌صورت غیرمستقیم بین ایران و آمریکا دنبال می‌شد که به دلیل برخی موانع مانند جنگ روسیه و اوکراین و ادعای غرب مبنی‌بر کمک تسلیحاتی ایران به روسیه در جنگ، اغتشاشات داخلی ایران در سال ۱۴۰۱ و در نهایت ۷ اکتبر و جنگ حماس و رژیم صهیونیستی، این گفت‌وگوها تقریبا متوقف شد. حالا در دولت مسعود پزشکیان، این پرسش مطرح است که گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن در دولت چهاردهم چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد؟
با توجه به حضور مجدد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور بعدی ایالات متحده آمریکا و نیز سابقه بدعهدی وی در مذاکره با ایران و عمل به تعهدات ، برخی از کارشناسان سیاست خارجی نیز معتقدند که راهبرد موثر دولت چهاردهم می‌تواند ارتباط حداکثری با کشورهای همسایه و تعامل اقتصادی با سازمان‌های منطقه‌ای باشد.
با توجه به مطالب فوق و مقایسه سیاست خارجی سه دولت یازدهم تا سیزدهم نشان می‌دهد که دولت چهاردهم می‌تواند با استفاده از تجربه ناموفق مذاکرات با آمریکا، به تعامل سازنده با سازمان‌های منطقه‌ای بپردازد و با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، از فرصت ارتباط با همسایگان و مسیرهای کریدوری غرب آسیا بهره ببرد. همچنین تقویت روابط دوجانبه با قدرت‌های بزرگی مانند چین و روسیه موجب ارتقاء جایگاه کشورمان در صحنه‌های بین‌المللی شده و بازدارندگی امنیتی و اقتصادی قابل‌توجهی را برایمان فراهم کند، که این تجربیات می‌تواند دولت چهاردهم را در ارتقاء شاخص‌های اقتصادی کشور و توسعه رفاه عمومی کمک کند.
با اینهمه در دیدار با گروسی هم پزشکیانف هم اسلامی و هم عراقچی تاکید داشته اند که در جهت منافع کشور آماده مذاکره اند به شرطی که با خلف وعده ها مواجه نشوند.