حکمرانی جدید دریایی

 فرشاد البرزی- بر اساس راهبرد ملی و سند توسعه سواحل مکران، این محدوده به‌عنوان منطقه تجاری و هاب انرژی معرفی شده است . سواحل جنوبی ایران با دارا بودن موقعیت اقیانوسی-راهبردی از منظر ژئوپلیتیک و راهبردی نقش مهمی در قدرت منطقه ای ایران دارد. موقعیت جغرافیایی و استراتژیک سواحل دریای مکران به دلیل قرار گرفتن در خارج از خلیج فارس و تنگه هرمز که آن را کمتر در معرض تنش های منطقه ای و بین المللی خلیج فارس قرار می دهد و همچنین به دلیل آن که دریای عمان، بخشی از راه مواصلاتی خلیج فارس و مناطق نفت خیز آن با اقیانوس هند، شرق دور، آفریقای شرقی، دریای مدیترانه و اروپا است، از نظر اقتصادی و سوق الجیشی اهمیت بسیار دارد. موقعیت منحصر به فرد مکران در دهانه دریای عمان و خلیج فارس مزیت ژئوپلتیکی منحصر به فردی در اختیار ایران قرار داده است که کشور می تواند با بهره گیری از این موقعیت از طریق موازنه سازی میان هند وچین در شمال اقیانوس هند منافع اقتصادی و سیاسی را برای خود تامین کند.
امنیت ملی و اشتغالزایی بالا، دو امتیاز منطقه مکران به عنوان دروازه طلایی کشور است. به گفته مهدی کرباسیان، صادرات یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن آهن اسفنجی یکی از اهداف منطقه مکران است که با توجه به مزیت این منطقه، قابلیت تبدیل شدن به کانون بازرگانی و مبادله های اقتصادی ایران و کشورهای همسایه را داراست، به شرط اینکه حرکت توسعه ای آن روند کاهشی نگیرد و در این مسیر فرصت ها را از دست نداد.
مقامات کشور بر این باورند که سواحل مکران باید توسعه یابد و بر این اساس، با توجه به دسترسی بندر چابهار به آبهای اقیانوس هند و نیز ظرفیت‌های ایجاد شده در این بندر، ستاد توسعه چابهار تشکیل شده و به زودی مقام مسئولی برای انجام هماهنگی‌های میان دستگاه های دولتی در توسعه این بندر انتخاب خواهد شد؛ چرا که موقعیت بندر چابهار به لحاظ توسعه مراودات تجاری ایران بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند اثرگذاری مناسبی در رشد فعالیت‌های تجاری ایران داشته باشد.
متولیان حوزه صنعت و تجارت در اظهارنظرهای خود از ایجاد قطب جدید اقتصادی در جنوب شرقی کشور یعنی سواحل مکران واقع در چابهار حمایت می کنند و معتقدند این منطقه مرزی، چهارراه بزرگ تجاری افغانستان، پاکستان و کشورهای آسیای میانه است و شرایط لازم برای تبدیل شدن به قطب تجاری را دارد.
در برنامه هفتم توسعه، سرمایه‌‌گذاری در دروازه طلایی کشور مورد توجه قرار گفته و اهمیت اقتصادی بالای این منطقه به گونه ای است که کشورهایی چون هند، کره‌جنوبی و چین برای سرمایه‌گذاری در مکران وارد عمل شده‌اند. امروز سرمایه گذاران بخش خصوصی داخل کشور با انتقال سرمایه خود به این مناطق انتظار دارند بدون توقف در برنامه های اجرایی و با روند پیشرفت این پروژه بتوانند نتیجه مطلوبی از انتقال سرمایه خود بگیرند نه اینکه تنها نظاره گر فرصت سوزی به دلیل وارد شدن تکان ها به بخش اجرایی باشند. برای مخاطبی که تاکنون آشنایی چندانی با مکران، این سرزمین دور از فلات مرکزی ایران و نزدیک به اقیانوس نداشته، توضیح این نکته ضروری است که از کهن‌ترین نقشه‌های جغرافیایی پهنه سرزمینی ایران تا امروزی‌ترن آنان، محدوده شرق تنگه هرمز تا منتهی‌الیه جنوبی کشور پاکستان در حوالی کراچی و پس‌کرانه‌ای که در برخی اقوال از کرمان تا رود سند کشیده شده، مکران نام گرفته است. امروزه این جغرافیا در ایران شامل هفت شهرستان ساحلی و تعدادی شهرستان پس‌کرانه در محدوده شرقی استان هرمزگان و جنوبی استان سیستان و بلوچستان است.
در پایتخت دریایی ایران به قلم عبدالرحیم کردی، مدیر عامل اسبق منطقه آزاد چابهار آمده است: اساساً ذات و ماهیت اقتصاد ایران، اقتصاد ترانزیت و لجستیک بوده است، نه اقتصاد نفتی و سایر منابع طبیعی. راه شاهی، آمدن اسکندر به اینجا، دوره هخامنشی و کاروانسراها و… همه نشان می‌دهد ما در مسیر درست بوده‌ایم، اما دچار نفرین منابع شده‌ایم و سرنوشت اقتصاد کشور مانند اغلب کشورهای نفتی تغییر پیدا کرده است.
از هیجان منابع ارزان و بی‌زحمت، همه چیز یادمان رفت و اقتصاد رانتی مبنای مناسبات سیاسی و اقتصادی و حتی شرایط فرهنگی و اجتماعی شد. اگر صاحب نفت نشده بودیم، چه بسا قدرت منطقه‌ای بیشتر و نفوذ بین‌المللی شایسته‌تری داشتیم. نفت ما را دچار یک سری گرفتاری‌های ساختاری کرد. به حواشی و مسیرهایی رفتیم که بنیان و ویژگی ذاتی و مزیت رقابتی‌مان در منطقه را از دست دادیم.