گام‌های دولت برای رهایی از مثلث شوم

  عذرا شفیع آبادی- فصل سرما برای بسیاری از ایرانیان یعنی شنیدن اخبار نگران کننده مازوت سوزی و دیدن نیروگاه‌هایی است که مازوت می‌سوزانند.
مازوت ماده‌ای‌ است که در انتهای پروسه تقطیر نفت باقی می‌ماند ولی چون قابل احتراق است، در کشورهایی از جمله روسیه، مصر، قزاقستان، کره شمالی و ایران به عنوان یک سوخت گرمایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وقتی از مازوت در نیروگاه‌ها استفاده می‌شود، مواد سمی غلیظی به هوا می‌رود. این مواد سمی باعث سختی تنفس و بیماری‌های متعدد می‌شوند.
در خصوص تاثیرات بیماری‌ها و همینطور مرگ و میر‌های ناشی از مازوت‌سوزی در ایران هنوز تحقیقی صورت نگرفته است.
دستور پزشکیان برای توقف مازوت‌سوزی در ۳ نیروگاه
آخر هفته گذشته معاون اجرایی رییس جمهور از دستور پزشکیان برای توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه در اراک، کرج و اصفهان خبر داد.
 محمدجعفر قائم پناه در حاشیه جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا با حضور در جمع خبرنگاران گفت: با سرد شدن هوا، وارونگی هوا اتفاق می افتد که یکی از علت‌های اصلی آن کمبود انرژی و ناترازی انرژی در تولید برق و تامین گاز نیروگاه‌هاست. بعضی نیروگاه‌ها ناگزیر برای تامین برق و جلوگیری از خاموشی از مازوت استفاده می‌کردند.
وی افزود: امروز پس از بررسی‌ها رئیس جمهور پزشکیان دستور داد که به دلیل آلودگی خاص ایجاد شده در مناطق اراک، کرج و اصفهان که ناشی از مازوت سوزی درحدود 16 میلیون تن است و باعث آلودگی هوا و بیماری می‌شود، مازوت سوزی متوقف در این سه نیروگاه شود.
معاون اجرایی رئیس‌جمهور گفت: تاکید دکتر پزشکیان توجه به تامین سلامت مردم و عدم استفاده از مازوت در نیروگاه‌های یاد شده است.
قائم‌پناه اظهار داشت: البته این اتفاق ممکن است منجر به کاهش برق در شبکه توزیع و خاموشی شود که البته راهکارهایی برای آن اندیشیده شد که فشار کمی به مردم وارد شود، اما چاره‌ای نداریم زیرا نمی‌توانیم شاهد مرگ مردم بر اثر آلودگی باشیم. از مردم می‌خواهیم در مصرف برق صرفه‌جویی و در جهت سلامت دیگران در مدیریت برق دولت را همراهی کنند.
هم‌چنین سخنگوی دولت در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: “«شرط عدالت نیست برای تولید برق، بخشی از جامعه با جان خود هزینه آن را پرداخت کند. از همین رو به دستور رئیس جمهور مازوت سوزی در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان که شرایط ویژه ای دارند، متوقف می‌شود. می‌توان برای مدت محدودی، «خاموشی منظم» را  جایگزین «تولید سم» برای عموم شهروندان کرد.»”
زمستان و چالش مازوت‌سوزی
با سرد شدن هوا، در بعضی از صنایع مازوت جایگزین گاز می‌شود که آسیب‌های شدید زیست‌محیطی به‌دنبال دارد، بنابراین انتظار است دولت جدید هرچه سریع برنامه‌های خود را برای رفع ناترازی کلید بزند.
تشدید کمبود گاز در زمستان و مشکلات صنایع در تأمین انرژی، مازوت‏‏‏‌سوزی را به‌عنوان یکی از سناریوهای تأمین انرژی، پیش‌روی صنایع قرار داده است، اولویت تأمین گاز بخش خانگی، قطعی و نوبت‌بندی گاز صنایع، افت و توقف تولید در بنگاه‌ها را به‌دنبال داشته است.
آمارها نشان می‌دهد در فصل زمستان از ۸۵۰ میلیون مترمکعب گازی که وارد شبکه سراسری گاز کشور می‌شود، بیش از ۶۵۰ میلیون مترمکعب آن تنها در بخش خانگی و تجاری مصرف می‌شود و تنها کمتر از ۲۰۰ میلیون مترمکعب به بخش صنعت، خوراک واحدهای پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و بخش‌های تولیدی اختصاص پیدا می‌کند. بررسی سال‌های اخیر نشان می‌دهد سه ماه در سال ناترازی روزانه حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعبی گاز وجود دارد که تولید را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و مازوت‌سوزی را در مواردی اجتناب‌‎ناپذیر می‌کند. این در حالی است که مازوت‌سوزی علاوه‌بر هزینه‌های محیط‌زیستی، تبعات سنگینی برای صنایع خواهد داشت.
به گفته کارشناسان قیمت مازوت سه برابر گاز طبیعی است و هزینه انتقال بالایی دارد که موجب افزایش قیمت تمام شده تولید در کنار جرایم محیط‌زیستی برای بنگاه‌ها می‌شود. محمد کعب‌عمیر، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به ناترازی انرژی در حوزه‌های مختلفی همچون برق، گاز و بنزین می‌گوید: عبور از این معضل نیازمند تلاش و همراهی تمام دستگاه‌ها است، البته کمیسیون انرژی مجلس پیشنهاد تشکیل کارگروه ویژه انرژی با حضور شخص رئیس‌جمهور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزرای نفت، نیرو و صمت را داده است تا ناترازی به‌صورت ویژه بررسی و حل شود.
وی می‌افزاید: مصرف بالای سوخت توسط خودروهای بدون استاندارد داخلی یکی از دلایل اصلی ناترازی در حوزه بنزین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سوخت‌های مورد نیاز کشور است، بنابراین وزارت صمت باید با واردات خودروهای با کیفیت خارجی منجر به ایجاد رقابت با خودروسازان داخلی شود تا مجبور به افزایش کیفیت تولیدات خود به‌منظور از دست ندادن بازار فروش آن‌ها شوند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح می‌کند: خارج کردن خودروهای اسقاطی از چرخه مصرف با ارائه مشوق‌های لازم به صاحبان این خودروها ضروری است، همچنین نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی در راستای کاهش مصرف کمتر سوخت، بسیار حائز اهمیت است، البته باید جذب سرمایه‌گذار را برای افزایش تولید، کاهش بوروکراسی و چالش‌های اداری جدی گرفت.
مازوت‌سوزی و قطع گاز خانگی با سرد شدن هوا در راه است کعب‌عمیر اضافه می‌کند: علاوه‌بر مسائل فوق طی چند روز آینده با سرد شدن هوا، ناترازی گاز، مشکلات بسیاری برای مردم و نیروگاه‌ها ایجاد خواهد کرد و در نتیجه این مشکل، نیروگاه‌ها نیز از مدار خارج می‌شود و ناترازی بیشتر برق پیش از پیش نمایان خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: در این شرایط دولت مجبور به سوزاندن مازوت می‌شود که آسیب‌های شدید زیست‌محیطی به‌دنبال دارد، بنابراین انتظار است دولت جدید هرچه سریع برنامه‌های خود را برای رفع ناترازی کلید بزنند.
مطابق برنامه هفتم توسعه، دولت با گسترش مخازن ذخیره‌سازی گاز می‌تواند تا حدی کمبود گاز را برطرف کند؛ تعیین‌تکلیف میادین مشترک نفت و گاز نیز از مواردی است که برنامه هفتم توسعه به آن اشاره کرده است و در همین زمینه، عقد قراردادهای بهره‌برداری مشترک از میادین و همکاری با کشورها منطقه از جمله عراق، قطر، عربستان سعودی، ترکمنستان و امارات را پیشنهاد داده است که این همکاری‌ها می‌تواند ظرفیت تبدیل ایران به هاب گازی منطقه را به ارمغان آورد.
۹۰ درصد نیروگاه‌های بزرگ کشور امکان مازوت‌سوزی ندارند
بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها ۱۰ درصد نیروگاه‌های کشور امکان مصرف مازوت دارند و به طور مشخص هیچکدام از نیروگاه‌های استان تهران نیز عملاً امکان سوخت مازوت ندارند.
همه ساله و با فرا رسیدن فصل سرد سال، موضوع آلودگی هوا و منابع مؤثر در این پدیده مورد توجه افکار عمومی قرار می‌گیرد و از سوی دیگر نیز کمبود گاز طبیعی به دلیل افزایش مصرف این انرژی در بخش خانگی، نیروگاه‌ها را با چالش تأمین سوخت زمستانه رو به رو می‌کند.
چالش و محدودیتی که بسیاری تصور می‌کنند وزارت نیرو را ناگزیر می‌کند تا به جای مصرف گاز در اکثر نیروگاه به مصرف مازوت روی بیاورد، اما آنچه در عالم واقع رخ می‌دهد، چنین موضوعی را تأیید نمی‌کند.
بنا بر اعلام مدیران ارشد صنعت برق کشور در تهران برای تأمین برق هیچ نیروگاهی مازوت مصرف نمی‌شود. همچنین در کل کشورتنها ۱۶ نیروگاه بخاری وجود دارد و بقیه نیروگاه‌ها گازی و سیکل ترکیبی هستند که اساساً امکان مصرف مازوت را ندارند. از بین این ۱۶ نیروگاه نیز مخزن سوخت دو نیروگاه بعثت و اصفهان سال‌هاست پلمپ شده و از دسترس استفاده خارج است و بنابراین تنها ۱۴ نیروگاه کشور امکان مصرف مازوت دارند که در مقابل ۱۲۷ نیروگاه دیگر رقم پایینی است و تنها ۱۰ درصد نیروگاه‌ها را شامل می‌شود.
توضیح بیشتر اینکه نیروگاه‌های موجود در استان تهران شامل نیروگاه‌های طرشت، بعثت و ری هر سه از سوخت گاز استفاده می‌کنند و نیروگاه‌های دیگر شامل شهدای پاکدشت و پرند نیز به دلیل ماهیت سیکل ترکیبی امکان مصرف مازوت را ندارند.
در مورد نیروگاه طرشت نکته مهم این است که این نیروگاه بیش از ۴۰ سال است که هیچ مازوتی را در خود جای نداده و حتی بخش مازوت‌سوز این نیروگاه نیز به زمین فوتبال تبدیل شده است. ضمن اینکه این نیروگاه همه ساله و در فصول سرد به دلیل افت فشار گاز و قرار گرفتن نیروگاه در منطقه شهری از مدار خارج و وارد دوره تعمیرات می‌شود.
واحد مازوت نیروگاه برق بعثت نیز سال‌هاست به دلیل محدودیت‌های زیست‌محیطی به طور کامل پلمب شده و این نیروگاه گاز طبیعی مصرف می‌کند. با این توضیح که مصرف گاز نیروگاه بعثت به صورت تقریبی یک میلیون و ۶۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز است و هر زمان که فشار گاز افت کند، تولید کاهش می‌یابد و به هیچ عنوان از سوخت دوم در این نیروگاه استفاده نمی‌شود.
نیروگاه شهدای پاکدشت نیز که بزرگترین نیروگاه سیکل‌ترکیبی محسوب می‌شود، از سال ۱۳۸۲ وارد چرخه بهره‌برداری شد و در قالب دو فاز ابتدا فاز گازی و در مرحله دوم به صورت سیکل‌ترکیبی تا کنون مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. در خصوص سوخت مصرفی این نیروگاه نیز باید گفت سوخت اصلی این نیروگاه مطابق مدارک سازنده سوخت گاز طبیعی است و از سوخت گازوئیل در صورت نیاز به عنوان سوخت دوم و کمکی استفاده می‌شود.
همچنین نیروگاه پرند نیز که یکی از نیروگاه‌های گازی استان تهران با ظرفیت تولید ۱۵۲۶ مگاوات است از سوخت گاز برای تولید برق استفاده می‌کند و سوخت مازوت در این نیروگاه نیز استفاده نمی‌شود.
در نهایت نیروگاه ری نیز که یکی از قدیمی‌ترین نیروگاه‌ها شناخته می‌شود، طراحی واحد‌های تولیدی آن به‌گونه‌ای است که به هیچ عنوان قابلیت استفاده از سوخت مازوت را ندارند، سوخت اول و اصلی این نیروگاه گازطبیعی بوده و تنها سوخت جایگزین دراین نیروگاه سوخت مایع گازوئیل است که درمواقع عدم تخصیص سهمیه گاز، این مجموعه برای تأمین برق مورد نیاز شبکه از سوخت جایگزین یعنی گازوئیل استفاده خواهد کرد. در عین حال به دلیل این که استفاده از سوخت مایع گازوئیل آثار مخرب بیشتری روی تجهیزات توربین خواهد داشت و هرگز اولویت مصرفی نیست.
مستند به اطلاعات فوق که قابل راستی آزمایی است، مشاهده می‌شود که نه تنها هیچ کدام از نیروگاه‌های استان تهران مصرف مازوت ندارند، بلکه از میان ۱۴۱ نیروگاه بزرگ کل کشور نیز تنها ۱۴ نیروگاه از مازوت برای تولید انرژی برق استفاده می‌کنند.
این گزارش می‌افزاید: اگرچه ۱۴ نیروگاه کشور قابلیت مصرف مازوت دارند ولی تمام تلاش وزارت نیرو این است که در فصل سرد سال حتی در این نیروگاه‌ها نیز سوخت جایگزین مازوت را به مصرف نرساند که تحقق این مهم نیاز به همراهی و همکاری مشترکان بخش‌های اداری و خانگی و صرفه‌جویی مصرف گاز طبیعی است.
چرا که محاسبات نشان می‌دهد تنها در صورت ۱۰درصد صرفه‌جویی بخش خانگی در مصرف گاز امکان تأمین گاز کافی برای نیروگاه‌ها فراهم می‌شود و بنابراین تمامی نیروگاه‌های کشور از سوخت مازوت بی‌نیاز خواهند شد.
مازوت چیست و چه ضررهایی دارد؟
هر سال با شروع فصل سرما یافتن مقصر برای آلودگی هوا آغار می شود؛ موضوعی که هر سال متهم جدیدی دارد و امسال نیز پس از عبور از کیفیت بنزین، خودروهای فرسوده و موتورسیکلت ها نوبت به نیروگاه ها، صنایع و مازوت سوزی آن ها رسیده است. یافتن راه حل و چاره برای حل مشکل آلودگی هوا بی شک یکی از مهم ترین وظایف دولت است اما هر سال پیداکردن مقصر آنقدر زمان می برد که دیگر مجالی برای چاره اندیشی نمی ماند و از آنجایی که فصل سرما چندان طولانی نیست، تنها غبار سیاه آلودگی در پایان فصل نصیب مردم می شود. علی رغم اینکه در سال های پیش بنزین متهم اصلی آلودگی هوا بود اما آن طور که مسوولان اعلام کردند افزایش کیفیت بنزین، این فراورده نفتی را از گردونه خارج کرده اما همچنان احتراق بد خودروهای فرسوده و موتورسیکلت ها مورد اتهام است اما بیش از آن آنچه که امسال مورد توجه قرار گرفته مازوت سوزی صنایع و نیروگاه ها است.
اما مازوت چیست؟
جست و جو در سایتهای تخصصی این حوزه نشان می دهد مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود. در اروپا و ایالات متحده، ترکیب مازوت شکسته به گازوئیل تبدیل می‌شود. در گذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروری سابق و شرق دور مورد استفاده قرار می‌گرفت چراکه آن‌ها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند. در کشورهای غربی به کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، کوره‌های ضایعات‌سوز نیز می‌گویند.
طبق اعلام  سایت علمی و آموزشی «فرادرس»، مازوت که به طور عمده توسط کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود برای گرم کردن بویلرها (دیگ بخار) جهت تولید بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد چراکه این ماده، ‌ گرمای سوختن بسیار بالایی دارد. از عوامل مهم در درجه‌بندی این سوخت باید به محتوای گوگرد آن اشاره کرد که متاثر از منبع اصلی آن است. در حمل و نقل مازوت به طور معمول به این سوخت، «نفت کثیف» (Dirty Oil) می‌گویند و از آن‌جایی که ویسکوزیته بسیار بالایی دارد، پمپ کردن آن به تجهیزات خاصی نیازمند است.
مازوت را می‌توان از جمله ترکیب‌های نفت خام به شمار آورد که حاصل تقطیر جزء به جزء آن به هنگام پالایش نفت خام است و بعد از تبخیر بنزین و سایر فرآورده‌های سبک‌تر، از نفت خام بدست می‌آید.
بر این اساس مازوت نوعی نفت کوره با کیفیت بسیار پایین به شمار می‌آید نفت کوره از جمله فرآورده‌های نفتی است که در بسیاری از موتورها، چراغ‌ها، گرمکن‌ها و کوره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین به عنوان حلال نیز از آن بهره می‌گیرند. نفت کوره همانطور که گفته شد از نفت خام بدست می‌آید و برای استفاده در کاربری‌های مختلف، آن‌را پالایش می‌کنند.
اثرات ورود مازوت به محیط زیست چیست؟
همانطور که گفته شد، برای گرم شدن بویلرها در نیروگاه‌های حرارتی از مازوت استفاده می‌کنند اما ورود مازوت و سایر نفت‌های کوره به محیط زیست آثار مختلفی را به همراه دارند، نفت‌های کوره همچون مازوت از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شده‌اند و هریک نوعی مخلوط متفاوت از دیگری به شمار می‌آید. زمانی که این مواد به خاک یا آب‌های سطحی می‌رسند، بخشی از آن‌ها تبخیر می‌شوند  برخی دیگر نیز به دلیل نشتی مخازن نگهداری آن‌ها در آب و خاک حل خواهند شد.
مواد شیمیایی تبخیر شده می‌توانند در اثر تابش نور خورشید به ترکیبات دیگری شکسته شوند. این اتفاق در اثر فعالیت‌های قارچ‌ها و باکتری‌های داخل آب یا خاک نیز صورت می‌گیرد. این مواد شیمیایی که در خاک و محیط‌های دیگر وجود دارند می‌توانند تا بیش از یک دهه در محیط زیست باقی بمانند. بنزن، تولوئن و زایلین از جمله این ترکیبات سمی هستند.
امروزه ما به روش‌های مختلفی در معرض فرآورده‌های نفتی از جمله نفت کوره و مازوت قرار می‌گیریم. محتمل‌ترین حالت زمانی است که برای گرم‌کردن خانه‌ها از نفت سفید استفاده شود که در گذشته بسیار رواج داشته است. علاوه بر این، از نفت سفید و سایر ترکیبات نفتی به عنوان حلال و پاک‌کننده نیز بهره می‌گیرند. بنابراین در صورت ذخیره و نگهداری این مواد در منزل و تبخیر آن‌ها، احتمال تماس آن‌ها با پوست بسیار زیاد است. علاوه بر این، وجود نیروگاه‌های حرارتی در نزدیکی شهرها و استفاده از مازوت در آن‌ها سبب قرارگیری انسان در معرض ترکیبات حاصل از سوختن ناقص این فرآورده‌ها خواهد شد.
مازوت و سایر سوخت‌ها زمانی که آن‌ها را در هوا تنفس یا این‌که آب‌ و غذای آلوده را مصرف کنید و همچنین به هنگام تماس پوست با این مواد، وارد بدن می‌شوند. همچنین اگر محل کار یا زندگی شما در نزدیکی کارخانه‌ها و نیروگاه‌هایی باشد که از این سوخت استفاده می‌کنند، مازوت و سایر سوخت‌ها وارد بدن می‌شوند.
اثرات استفاده از مازوت بر سلامتی
در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Sox منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن‌را SO2 تشکیل می‌دهد SO2 گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از 500ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود.
این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد. به طور کلی، غلظت معمول این گاز در اتمسفر کمتر از 10ppb ذکر می‌شود که در این غلظت اثر مخربی بر سلامتی نخواهد داشت.
اثر دوم سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، ‌ تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل آئروسول یا ذرات بسیار ریز هوا است که «ذرات معلق» ‌ (Particulate Matter) موجود در هوا را سبب می‌شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند.
اثر سوم سوزاندن مازوت از منبع انتشار آن فراتر می‌رود و در این حالت اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش در اتمسفر و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می‌شوند. این آئروسول‌های اسیدی تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از عملکرد و فعالیت‌های انسانی نباشد، pH باران‌های اسیدی در حدود ۵.۵ خواهد بود که این میزان خاصیت اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید حاصل از واکنش بخار آب با دی‌اکسید کربن است.
این باران‌های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز بر جای می‌گذارند که از میان آن‌ها می‌توان به حل شدن فلزات سنگین در باران‌های اسیدی اشاره کرد و خاک‌ها نیز دیگر توانایی نگه‌داشتن ریشه درختان را نخواهند داشت. در نتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش می‌یابد.
انواع Mazut-100 :
تفاوت اصلی بین انواع مختلف Mazut-100 در محتوای گوگرد است. گریدها با این سطوح سولفوریک نشان داده می شوند:
“گوگرد بسیار کم» مازوت با محتوای گوگرد 0.5٪ است.
گوگرد کم یک مازوت با محتوای گوگرد 0.5-1.0٪ است.
“گوگرد معمولی» یک مازوت با محتوای گوگرد 1.0-2.0٪ است.
“گوگرد بالا» یک مازوت با محتوای گوگرد 2.0-3.5٪ است.
هر چه گوگرد کمتر باشد بهتر است، 0.05% کیفیت فوق العاده برای وسایل نقلیه و غیره است، در حالی که سایر کیفیت ها برای ژنراتورها، نیروگاه ها و غیره است.
مازوت با گوگرد بسیار کم معمولاً از مواد خام کم گوگرد تهیه می شود. حجم بسیار محدودی برای صادرات دارد زیرا :
تعداد تولیدکنندگان در روسیه محدود است. پالایشگاه هایی که این را تولید می کنند عموماً متعلق به بزرگترین شرکت های نفتی داخلی مانند لوک اویل و روس نفت و غیره هستند.
در روسیه و کشورهای CIS حداقل 50٪ از کل حجم تولید شده فقط به مصرف کنندگان داخلی در روسیه و کشورهای مستقل مشترک المنافع فروخته می شود.
بیشتر مبلغ باقیمانده توسط سهمیه های دولتی برای شرکت های تحت کنترل دولت در خارج از کشور رزرو می شود.
حجم باقی مانده برای صادرات طبق سهمیه های دولتی، از طریق مزایده های دولتی که فقط برای شرکت های داخلی روسیه قابل دسترسی است، فروخته می شود.
مازوت با سولفور کم تا زیاد از روسیه و سایر کشورهای CIS (قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان) در دسترس است. مشخصات فنی مطابق با GOST 10585-99 روسیه به همین ترتیب نشان داده شده است. مازوت منشا روسی قیمت های بالاتری را می طلبد.
کاربرد مازوت :
نفت کوره (مازوت) کاربرد‌های بسیاری دارد. برای گرمایش خانه و مراکز تجارتی و صنعتی به کار برده می شود و سوخت کامیون ها، کشتی ها و بعضی از خوردو‌ها می باشد، اما بسیار آلوده کننده و گران تر از سوخت گاز طبیعی می باشد؛ و اغلب به عنوان سوخت پشتیبان برای اوج گیری نیروگاه ها در مواردی که گاز طبیعی موجود نیست استفاده می شود یا به عنوان سوخت رایج ژنراتور‌های تولید الکتریسیته کوچک مورد استفاده قرار می گیرد.
استفاده از نفت گوره باقیمانده برج تقطیر در قدیم رایج تر بود. برای لوکوموتیو‌های بخاری جاده های ریلی، بویلر‌ها و کشتی های بخاری مورد استفاده قرار می گیرد. هرچند لوکوموتیو‌ها با سوخت دیزل یا نیروی الکتریسیته به حرکت در می آیند.
مازوت همچنان در بویلر‌ها برای تجهیزات مورد نیاز برای روشن کردن در نیروگاه هایی که از ذغال به عنوان سوخت استفاده می کنند، مورد استفاده قرار می گیرد. این کاربرد تقریبا مشابه استفاده از kindling برای برافروختن آتش است. بدون استفاده از آن سخت است که فرایند احتراق در مقیاس بزرگ ایجاد کنیم.
مشکل عمده استفاده از نفت کوره باقیمانده ویسکوزیته اولیه بالای آن است مخصوصا در مورد نفت کوره نوع No. ۶ که یک سیستم احتراق مهندسی شده مناسب و درست برای ذخیره، پمپ و احتراق آن مورد نیاز است. اگر چه این همچنان سبک تر از آب است (با چگالی ویژه ۹۵/۰ تا ۰۳/۱) که بسیار ویسکوز و سنگین تر از نفت کوره نوع No. ۲، کروسین یا بنزین است. نفت کوره No. ۶ در حقیقت باید در دمای ۳۸ درجه سانتی گراد ذخیره و در دمای ۶۵-۱۲۰ درجه سانتی گراد حرارت داده شود قبل از این که بتوان به راحتی پمپ کرد و در دما‌های پایین تر می تواند شبه جامد شود و به حالت نیمه جامد کدر تبدیل شود. نقطه فلش بسیاری از ترکیبات No. ۶ در حدود ۶۵ درجه سانتی گراد است. تلاش برای پمپ کردن نفت کوره‌های با ویسکوزیته بالا مهمترین دلیل اسیب دیدن لوله های انتقال، کوره ها و تجهیزات مربوطه است که معمولا برای سوخت هایی با ویسکوزیته پایین طراحی شده اند.   
 استفاده از مازوت چه مزایایی دارد ؟
روغن سوخت دارای چندین مزیت عملی است که آن را به یک سوخت مفید تبدیل می کند:
ایمن و مطمئن: مازوت مواد منفجره نیست و فقط در صورت استفاده از سیستم خاص می توان آن را مشتعل کرد. این بدان معناست که می توان آن را با خیال راحت ذخیره کرد و در دیگ های بخار و کوره از آن استفاده کرد و هیچ گونه مشکل ایمنی در آن وجود ندارد.
اقتصادی: بستگی به زمان خرید مازوت دارد، احتمالاً متوجه خواهید شد که استفاده از آن از گاز و برق ارزان تر است. همچنین بسیار کارآمد است، به این معنی که مجبور نیستید مخزن خود را به دفعاتی که فکر می کنید دوباره پر کنید.
بدون نور و گوگرد: سوخت تمیز عملکرد مطلوبی را در سخت ترین شرایط ارائه می دهد.
اثرات استفاده از مازوت بر سلامتی انسان چیست ؟
در اثر سوزاندن سوخت های فسیلی حاوی گوگرد مانند مازوت، ترکیباتی موسوم به SOx منتشر می شوند که بخش بیشتر آن را SO2 تشکیل می دهد. SO2 گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از ‎500 ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده است.
این گاز در غلظت های پایین تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری های قلبی و تنفسی را به همراه دارد. به طور کلی، غلظت معمول این گاز در اتمسفر کمتر از $$10 ppb$$ ذکر میشود که در این غلظت اثر مخربی بر سلامتی نخواهد داشت.
اثر دوم سوزاندن مازوت و سایر سوخت های گوگردی،‌ تشکیل سولفات ها و نیترات ها به شکل آئروسل یا ذرات بسیار ریز هوا است که «ذرات معلق»‌ (Particulate Matter) موجود در هوا را سبب می شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می دهند.
اثر سوم سوزاندن مازوت از منبع انتشار آن فراتر می رود و در این حالت اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش در اتمسفر و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می شوند. این آئروسل های اسیدی تحت یک سری شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از عملکرد و فعالیت های انسانی نباشد، pH باران های اسیدی در حدود ۵/۵ خواهد بود که این میزان خاصیت اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید حاصل از واکنش بخار آب با دی اکسید کربن است.
 این باران های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز بر جای می گذارند که از بین آن ها می توان به حل شدن فلزات سنگین در باران های اسیدی اشاره کرد و خاک ها نیز دیگر توانایی نگه داشتن ریشه درختان را نخواهند داشت. در نتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش پیدا می کند.
راه‌حل کاهش آلودگی مازوت‌ چیست؟
نگاهی به جزئیات تأمین سوخت نیروگاهی فصل زمستان ۱۴۰۰ بیانگر آن است که صنعت برق ناچار به استفاده از حامل‌های انرژی نظیر مازوت است و در مدت زمان باقی‌مانده باید راهکارهای کاهش آلودگی این فرآورده را در دستور کار قرار دهد.
 افزایش مقدار مصرف گاز و برق خانگی در فصل زمستان پارسال سبب شد کشور با مسئله پیچیده انرژی روبه‌رو شود. مثلث شومی که پارسال در قالب نتایج این مسئله پیچیده عیان شد، از سه ضلع قطعی گاز، قطعی برق و خاموشی زمینه نارضایتی مردم را فراهم می‌کرد.
به استناد گفته‌های سالهای گذشته مسئولان هیچ راهکاری به جز انتخاب بین یکی از اضلاع این مثلث شوم وجود ندارد، اما بررسی جوانب این مسئله بیانگر وجود راهکارهای خرد و کلان برای حل ریشه‌ای  این مسئله دشوار است.
چالش قطعی برق، قطعی گاز و به‌دنبال آن آلودگی هوا یک ضلع مسئله‌ای هستند که ریشه آن ناترازی گاز طبیعی تلقی می‌شود. در شرایط عادی، سوخت قابل توجه مورد استفاده نیروگاه‌های تولید برق کشور بر مبنای گاز طبیعی طراحی شده است، زمانی که میزان استخراج گاز کشور متناسب با مصارف تعیین‌شده باشد، قطعی گاز مشترکان خانگی، صنعتی و دیگر اتفاق نخواهد افتاد، از طرفی واحدهای نیروگاهی به‌عنوان یکی از مشتریان بزرگ گاز کشور نیز با محدودیت سوخت مواجه نشده و قطع برق نیز اتفاق نمی‌افتد.
چرا در زمستان با مثلث شوم قطعی برق، قطعی گاز و آلودگی هوا روبه‌رو می‌شویم؟
در شرایطی که گاز طبیعی مورد نیاز نیروگاه نیز تأمین شود، الزامی به استفاده از سوخت مایع در واحدهای نیروگاهی نبوده و در نهایت مشکلات آلودگی هوا ناشی از مصرف سوخت مایع در واحدهای نیروگاهی تشدید نخواهد شد.
دسترسی به شرایط عادی در طول سال‌های اخیر به سبب حکمرانی به‌شدت غلط در حوزه انرژی در قالب مواردی از جمله بی‌توجهی نسبت به مدیریت مصرف انرژی از طریق بهینه‌سازی مصرف و کاهش اتلاف شبکه، تعرفه‌گذاری غلط، عدم توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بی‌توجهی نسبت به مخازن انرژی کشور به مسئله‌ای غیرممکن بدل شده است.
صنعت برق راهی جز استفاده از مازوت ندارد
طبیعی است تأمین این مقدار قابل توجه گازوئیل با توجه به مقاصد دیگر مصرف این فرآورده از جمله در حمل‌ونقل امکان‌پذیر نبوده و به نظر می‌رسد تنها ۱۴۲ میلیون لیتر گازوئیل در روز از سوی صنعت نفت قابلیت تأمین دارد.
بر همین اساس، جلوگیری از خاموشی و تأمین اوج بار سال ۱۴۰۰ با ناترازی ۳۵ میلیون لیتری مواجه خواهد شد. تأمین این انرژی باید از طریق حامل‌های دیگر نظیر مازوت یا میعانات گازی در دستور کار قرار گیرد و در زمستان امسال با توجه به روند غلط سال‌های گذشته به‌منظور جلوگیری از قطعی برق و گاز، چاره‌ای جز استفاده از مازوت و میعانات گازی وجود ندارد.
با توجه به محدودیت‌های ایجادشده در این حوزه و ناتوانی در حذف مازوت از سبد سوخت نیروگاهی کشور، باید به سراغ راهکارهایی رفت که آلودگی ایجادشده ناشی از مازوت را به حداقل برساند.
فیلتراسیون مشتقات گوگرد، سریع‌ترین راهکار جلوگیری از آلودگی هوا
در همین راستا، با توجه به اینکه مشتقات گوگرد موجود در مازوت اصلی‌ترین عامل آلودگی این فرآورده نفتی هستند، از این رو حذف این عنصر می‌تواند تا ۹۰ درصد از آلودگی‌های انتقال‌یافته به هوا را تعدیل کند. بر همین مبنا دو راهکار حذف مشتقات گوگرد از سوخت پیش از ورود به نیروگاه، همچنین حذف مشتقات گوگرد از طریق فیلتراسیون دود پس از سوخت مازوت در نیروگاه از شیوه‌های فنی کاهش قابل توجه آلودگی هوا است.
بر همین مبنا با توجه به تحلیل اقتصادی و زمان مورد نیاز در دسترس باید نسبت به انتخاب یکی از این دو راه‌حل در کاهش آلودگی ناشی از مصرف مازوت اقدام کرد.
در همین زمینه، محمد پورحمید، کارشناس انرژی با بیان اینکه در زمستان امسال امکان راه‌اندازی واحدهای گوگردزدایی از مازوت پیش از مصرف وجود ندارد، گفت: «هزینه گوگردزدایی و زمان احداث واحدهای مرتبط با این حوزه قابل مقایسه با فیلتراسیون و حذف مشتقات گوگرد در دودکش نیروگاه‌ها نیست و راه‌حل بهینه و سریع، نصب فیلتر در واحدهای نیروگاهی است.»
با توجه به اظهارنظر کارشناسان در این حوزه به نظر می‌رسد، نصب فیلتر و استفاده از شیوه‌های حذف مشتقات گوگرد در دودکش نیروگاه‌ها می‌تواند زمینه استفاده از مازوت را مهیا کند و به عبور مؤثر از چالش قطعی برق و قطعی گاز بدون تشدید آلودگی هوا منجر شود.