جامعه شناسان در دیدار با رئیس‌جمهور چه گفتند؟

 تعدادی از اساتید جامعه‌شناسی کشور در جلسه دیدار روزچهارشنبه با رئیس جمهور به تشریح دیدگاه‌ها و نظرات خود پرداختند.
دکتر «رفیعی» جامعه شناس، ضمن تشریح آخرین داده‌های آماری از نظر سنجی‌های صورت گرفته در کشور درباره مسایل مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و بین‌المللی،‌ با بیان اینکه برخلاف تصور رایج، مردم ما سیاسی نیستند و دولت‌ها را نه بر اساس گرایشات سیاسی بلکه بر اساس کارکردها قضاوت می‌کنند، تصریح‌کرد: در بسیاری از موضوعات باید برخوردهای سیاسی را کنار گذاشت و از دوگانه‌سازی بین مردم و حاکمیت پرهیز کرد.
در ادامه این جلسه دکتر «تقی‌ آزاد ارمکی» جامعه شناس، یکی از چالش‌های بنیادین کشور را فقدان و غفلت از عرصه توسعه دانست و گفت‌: معتقدم با اینکه بیشتر دولت‌ها دغدغه توسعه دارند، اما توسعه را موضوع کنش و سازماندهی خودشان نمی‌کنند. وی در ادامه، لازمه توسعه را همگرایی، تعلق، پیوست و اعتماد اجتماعی دانست و گفت: در حال حاضر مهمترین آسیب جامعه ایرانی آن است که این چسبندگی‌هایی که می‌تواند موتور توسعه را روشن کند، ندارد.
آزاد ارمکی با بیان اینکه ایران بر اساس سه نهاد اساسی سیاست، دین و خانواده صورت بندی شده است، افزود: در عرصه نظام سیاسی ما نیازمند ساماندهی یک نظام بروکراسی هستیم که مسئولیت‌پذیر باشد و تا بروکراسی سامان پیدا نکند، در فرایند توسعه توفیقی نخواهیم داشت.
وی در ادامه گسست روحانیت از روشنفکری را موجب بی‌کانونی حوزه دین در کشور دانست و اظهار داشت: در نتیجه این روند مردم دچار بی‌معنایی شده‌اند و به نظر من باید دو نیروی اجتماعی روحانیت و روشنفکران دست به دست هم دهند و کمک کنند تا معنی، اخلاق و فرهنگ به متن جامعه که نقطه کانونی آن خانواده است، بازگردد. در ادامه «جبار رحمانی» از دیگر اساتید حاضر در این نشست، گفت: جامعه ما با وجود اینکه سرشار از پتانسیل است، اما دچار نوعی فرسودگی شده است و دو نهاد سیاست و اقتصاد توان آن را بیش از حد مصرف کرده‌اند.
وی اضافه‌کرد: در عین حال در مقابل دولت ضرورت‌های فوری مثل آسیب‌های اجتماعی قرار دارد، در حالی که زیرساخت‌های جامعه فرسوده و معیوب شده‌اند. آموزش و پرورش به شدت تهی شده و نهادهای مدنی نیز به صورت سیستماتیک دچار فرسایش و اضمحلال شده‌اند و بر این اساس دولت باید هر چه سریع‌تر این مسیر را اصلاح کند.
این جامعه‌شناس در ادامه افزود: رابطه انسان با محیط زیست در جامعه ما به شدت ناکارآمد و مبتنی بر غفلت یا غارت منابع طبیعی است و زیرساخت‌های جامعه به خطر افتاده است و باید در این زمینه‌ها هر چه زودتر تغییرات شروع شود.
در ادامه دکتر «معیدفر» اظهار داشت: در شرایط مهم امروز بسیار لازم است که همه اقدامات با خودآگاهی انجام شود. بحران‌های متعددی گریبان جامعه را گرفته و نیاز به همدلی میان دولت و جامعه داریم و تنها در این صورت است که می‌توان از این بحران‌ها خارج شد.
وی گفت: از ابتدا که وارد دنیای مدرن شدیم آرمان‌گرایی ناشی از پیشینه و گذشته ما به شکل مستمر ادامه داشته است. از اواسط جنگ تحمیلی جامعه ما آرام آرام به سوی خودآگاهی حرکت کرد و از آرمان‌گرایی‌های خاص خارج شد، اما همچنان بخشی از نخبگان ما براساس آن آرمان‌گرایی در جامعه حکم صادر می‌کنند و دائم در حال فاصله گرفتن از جامعه هستند.
این جامعه‌شناس تصریح کرد: بخشی از نخبگان در شرایط فعلی تلاش دارند که با حفظ مبانی هویتی تاریخی در جامعه نقش ایفا کنند، اما حاکمیت امکان کنشگری به آنها را نمی‌دهد، در حالی که فعالیت این بخش از نخبگان برای جامعه لازم است و من از شما می‌خواهم کمک کنید که این بخش از نخبگان بتوانند فعال شوند و در نهادهای مختلف امکان نقش‌آفرینی آنها فراهم شود. در ادامه این جلسه دکتر «شهلی‌بر» با بیان اینکه به نظر می‌رسد ایده‌هایی مثل «صدای بی‌صدایان» باید تبدیل به یک ایده اجتماعی در جامعه شود، گفت: با توجه به اینکه هم‌اکنون در حوزه مسکن پژوهش می‌کنم، به نظر من یکی از مهم‌ترین مسایل در جامعه ما مشکل مسکن است. هزینه تأمین مسکن در سبد خانوار خیلی بالاست و منجر به فقر ساختاری در بسیاری از خانواده‌ها شده و اگر برای این مشکل چاره‌ای نیندیشیم، اوضاع بدتر می‌شود.
وی ادامه داد: تاکنون گفتمان قالب برای حل معضل مسکن تولید مسکن ملکی بوده است که نتوانسته مشکل را حل کند، در حالی که طبق آمارهای موجود، تعداد مسکن از تعداد خانوارها بیشتر است؛ به طوری که در ازای ۲۴ میلیون خانوار ۲۷ میلیون واحد مسکن در کشور موجود است، اما با این حال تعداد زیادی از مردم در مسکن استیجاری زندگی می‌کنند.
شهلی‌بر اضافه‌کرد: پیشنهاد من این است که برای اجاره‌نشینان ضوابط اجاره مسکن را از حداقل یک سال به دو سال قرارداد اجاره افزایش دهیم. همچنین می‌توان با اجرای طرح‌هایی مانند ساخت انبوه خانه‌های دولتی رایگان یا خیلی ارزان به رفع این مشکل کمک کرد.
این استاد جامعه‌شناسی گفت: پیشنهاد دیگر این است که در طرح‌ها و پروژه‌های مربوط به حوزه مسکن نگاه اجتماعی هم لحاظ شود، چرا که مشاهده می‌کنیم در برنامه‌ریزی‌های کشور به صورت کلی جامعه‌شناسان غایب هستند. در این زمینه پیشنهاد می‌کنم که سازمان‌های تخصصی علوم اجتماعی تشکیل شود.
در ادامه این جلسه دکتر «جنادله» با بیان اینکه که راهبرد وفاق در دولت شما فراگیر باشد و محصور گروه‌های خاص سیاسی نشود، اظهار داشت: یکی از راه‌های فراگیر شدن وفاق، شنیدن صدای بی‌صدایان است. وی ادامه داد: باید مکانیسمی برای شنیدن این صداها داشته باشیم که یکی از مکانیسم‌ها می‌تواند عدالت در دسترسی به شما باشد، یا ایجاد دمکراتیزاسیون در انتخاب اشخاص برای سمت‌ها و جایگاه‌ها.
این جامعه‌شناس اظهار داشت: درخواست من این است که ارزیابی تاثیرات اجتماعی هر تصمیمی را از قبل بررسی کنید تا دچار وقفه در فرایندها و یا تاثیرات نامساعد نشوید. جنادله در بخش پایانی سخنان خود از رئیس جمهور خواست که در حوزه آموزش و پرورش توجه بیشتری به موضوع عدالت آموزشی و تاثیرگذاری مافیای کنکور بر ساختار آموزش و پرورش داشته باشند. دکتر «ژاله شادی‌طلب»در ادامه این جلسه بر توجه جدی به آحاد جامعه به ویژه بخشی که در انتخابات مشارکت نداشتند، تاکید و کسب رضایت عموم مردم را به عنوان مهمترین وظیفه دولت یادآور شد.
این استاد جامعه‌شناسی در ادامه بر ضرورت ایجاد ثبات اقتصادی و اجتماعی به منظور ترسیم آینده مطلوب در نگاه مردم تاکید کرد.
دکتر شادی‌طلب گفت: ظرفیت نهادهای مدنی در توسعه کشور اهمیت زیادی دارد و باید فرایندهای صدور مجوزها و همچنین امکان فعالیت‌ها از سوی وزارت کشور تسهیل و تسریع شود.