حذف نمایش «طنز اروپایی» از روی صحنه

  ملیکا سپهرام-«سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی دیروز ایران از اتحادیه اروپا خواست اشتباه خود در تحریم خطوط هوایی ایران جبران کند. عراقچی در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: اتحادیه اروپا اخیرا با ممنوع کردن ورود خطوط هوایی ما به اروپا، مسافران عادی ایرانی و غیرایرانی را هدف قرار داد.
او یادآور شد که «این کار بر اساس این ادعای نادرست و بی‌اساس که ایران موشک‌های بالستیک برای استفاده در اوکراین به روسیه تحویل داده است، انجام شد». وزیر خارجه ایران در مطلب خود ویدئو «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین را ضمیمه کرده و نوشته است: اکنون حتی خود رئیس‌جمهور زلنسکی نیز به صراحت می‌گوید که هیچ موشک ایرانی به روسیه تحویل داده نشده است. عراقچی در پایان نوشت: وقت آن است که اتحادیه اروپا به این طنز پایان دهد. هدف قرار دادن مردم عادی ایران بر پایه یک اتهام کاملا بی‌اساس کاری غیراخلاقی و اشتباهی آشکار است که باید فوراً جبران شود.
ادعای اتحادیه اروپا: ایران برای روسیه موشک ارسال می‌کند
چندی پیش اتحادیه اروپا مدعی شده است که بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده، ایران موشک‌های بالستیک برای روسیه ارسال می‌کند.
«پیتر استانو»، سخنگوی اتحادیه اروپا روز دوشنبه 19شهریور اعلام کرده است که «ما از اطلاعات موثق ارائه شده توسط متحدان خود در مورد تحویل موشک‌های بالستیک ایران به روسیه آگاه هستیم». اتحادیه اروپا همچنین نسبت به اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران در صورت اثبات ارسال موشک برای مسکو هشدار داده است.
پیش‌ازاین، وال‌استریت ژورنال در گزارشی به نقل از مقامات ناشناس آمریکایی و اروپایی ادعا کرده بود که تهران موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد برای روسیه ارسال می‌کند. کرملین امروز دوشنبه در واکنش به این گزارش تصریح کرده است که این اطلاعات همیشه با «واقعیت مطابقت ندارد».
مسکو همچنین افزوده است: ایران شریک روسیه است و دو کشور درحال‌توسعه گفت‌وگو در همه زمینه‌ها هستند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین اذعان کرد که «ما درحال‌توسعه روابط تجاری و اقتصادی خود هستیم، ما درحال‌توسعه همکاری و گفتگو در همه زمینه‌های ممکن از جمله حساس‌ترین زمینه‌ها هستیم».
فضل‌الله نوذری، فرمانده ارشد سپاه پاسداران نیز گزارش‌ها درباره انتقال موشک‌های ایران به روسیه را «جنگ روانی» خواند. ایالات متحده روز جمعه اعلام کرده بود که هرگونه انتقال موشک‌های بالستیک ایران به روسیه به منزله تشدید شدید جنگ اوکراین است. اتحادیه اروپا در حالی مدعی است که ایران موشک‌های بالستیک برای روسیه ارسال می‌کند که بخش زیادی از سلاح‌های اوکراین توسط کشورهای اروپایی تأمین می‌شود. کی‌یف از زمان آغاز جنگ با روسیه، بارها در فواصل مختلف، محموله‌های تسلیحاتی از سوی آمریکا و کشورهای اروپایی دریافت کرده است. وقتی زلنسکی ادعای اروپا علیه ایران را باطل کرد؛ «ایران موشکی به روسیه نداده است»
رئیس جمهور اوکراین در اظهارنظر جدید اذعان کرده که کشورش اطلاعاتی در خصوص ارسال موشک از سوی ایران به روسیه ندارد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، اخیرا در کنفرانس خبری مشترک در نشست اوکراین و کشور‌های نوردیک گفته است: ایران و روسیه گفتگو‌هایی جدی درباره انتقال موشک داشته‌اند، اما بر اساس اطلاعات ما ایران هنوز به روسیه موشک نداده است. دو ماه پس از ادعای بریتانیا، آمریکا و اتحادیه اروپا مبنی بر وجود شواهد قطعی مبنی بر ارسال موشک‌های ایرانی به روسیه، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، اعلام کرده که بر اساس اطلاعات کی‌یف ایران موشکی به روسیه نداده‌است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، اخیرا در کنفرانس خبری مشترک در نشست اوکراین و کشور‌های نوردیک گفته است: ایران و روسیه گفتگو‌هایی جدی درباره انتقال موشک داشته‌اند، اما بر اساس اطلاعات ما ایران هنوز به روسیه موشک نداده است. ادعای فروش موشک از سوی ایران به روسیه حتی منجر به تصویب بسته تحریمی علیه ایران شد.
البته زلنسکی در شهریور ماه نیز پس از طرح ادعا‌هایی از سوی مقامات و رسانه‌های آمریکایی مبنی بر اینکه ایران موشک بالستیک کوتاه-برد در اختیار روسیه قرار داده است، گفته بود هیچ شواهدی دال بر انتقال این موشک‌ها از سوی تهران ندارد. متعاقب این ادعاها، وزرای خارجه اتحادیه اروپا روز دوشنبه ۱۴ اکتبر در لوگزامبورگ اعمال تحریم‌های بیشتر علیه برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران را تصویب کردند. این تحریم‌ها شامل افراد و نهاد‌هایی می‌شوند که در تولید و ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه نقش دارند
متعاقب این ادعاها، وزرای خارجه اتحادیه اروپا روز دوشنبه ۱۴ اکتبر در لوگزامبورگ اعمال تحریم‌های بیشتر علیه برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران را تصویب کردند. این تحریم‌ها شامل افراد و نهاد‌هایی می‌شوند که در تولید و ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه نقش دارند.
اتحادیه اروپا مدعی شده بود که ارسال موشک‌های بالستیک از سوی ایران به روسیه شکستن یک تابوی جدید است. کشور‌های اتحادیه اروپا به همراه بریتانیا و آمریکا مدعی بودند روسیه از این موشک‌ها علیه اوکراین استفاده می‌کند و باعث رنج و خسارت بیشتر مردم این کشور می‌شود. ایالات متحده نیز رسما ایران را متهم کرد که موشک‌های کوتاه‌برد فتح نوع ۳۶۰ به روسیه داده است.
این ادعا تا جایی پیش رفت که کشور‌های اروپایی و آمریکا تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کردند. در این زمینه، «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای که یک نسخه آن در تارنمای شورای اروپا منتشر شد، ادعا کرد: اتحادیه اروپا انتقال اخیر موشک‌های بالستیک ساخت ایران به روسیه را به شدت محکوم می‌کند. وی با بیان این ادعا که همکاری نظامی ایران و روسیه در مناقشه اوکراین، به طور مستقیم امنیت اروپا را تهدید می‌کند مدعی شد که مسکو از پهپاد‌ها و مهمات ایرانی، «در جنگ تجاوزکارانه غیرقانونی خود علیه اوکراین استفاده کرده است.»
طبق اعلان رسمی شورای اتحادیه اروپا، هفت فرد و هفت نهاد مشمول تحریم‌های جدید هستند. شرکت‌های هواپیمایی ایران ایر، ماهان ایر و سا‌ها ایرلاینز و دو شرکت تدارکاتی جزو لیست تحریم شدگان بودند. در بیانیه اتحادیه اروپا ادعا شده بود که سه شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، ماهان‌ایر و هواپیمایی ساها، موشک‌ها و پهپاد‌های ساخت ایران را به روسیه منتقل کرده‌اند. اتحادیه اروپا مدعی شده بود: «این تحریم‌ها هدفمند هستند و به دنبال بازدارندگی از سیاست‌ها و فعالیت‌های خاص ایران هستند. اتحادیه قصد ندارد به طور کلی ترافیک هوایی یا ارتباطات مردمی بین اتحادیه و ایران را مختل کند.» این در حالی بود که در آن زمان نیز مقامات جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به‌طور قوی این ادعا را رد کرده بودند. «عباس عراقچی» وزیر امورخارجه ایران در واکنش به این ادعا در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: یک بار دیگر آمریکا و اروپا بر اساس اطلاعات غلط و منطق معیوب عمل کردند؛ ایران به روسیه موشک‌های بالستیک ارسال نکرده است. تمام!
«عباس عراقچی» وزیر امورخارجه ایران در واکنش به این ادعا در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: یک بار دیگر آمریکا و اروپا بر اساس اطلاعات غلط و منطق معیوب عمل کردند؛ ایران به روسیه موشک‌های بالستیک ارسال نکرده است. تمام!
دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل نیز در واکنش به این ادعای اثبات نشده تاکید کرده بود که موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال منازعه اوکراین هیچ تغییری نکرده است. نمایندگی ایران در سازمان ملل افزوده بود: تهران ارسال کمک نظامی به طرفین درگیر که موجب گسترش خسارات انسانی و زیرساخت‌ها و همچنین فاصله گرفتن از گفتگو‌های آتش‌بس می‌شود را امری غیرانسانی می‌داند؛ بنابراین، نه‌تن‌ها خود چنین اقدامی نمی‌کند، بلکه کشور‌های دیگر را نیز به توقف ارسال سلاح به طرفین درگیر در منازعه دعوت می‌کند. همچنین «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ ریاست جمهوری روسیه (کرملین) گفته بود: ما گمانه‌زنی‌های زیادی را درباره تحویل برخی تسلیحات به فدراسیون روسیه می‌شنویم؛ تمامی آنها بی‌پایه و اساس است.
رویکرد خصمانه اروپا منجر به تغییر دکترین دفاعی ایران می‌شود
سفیر پیشین ایران گفت: رویکرد خصمانه اروپا باعث خواهد شد دکترین دفاعی ایران نسبت به اتحادیه اروپا تغییر کند و به این اتحادیه به چشم یک تهدید امنیتی نگریسته شود. محسن پاک‌آئین سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در باکو در خصوص چرایی اعمال فشارهای حقوق بشری از سوی اروپا و به خصوص آلمان بر ایران در این مقطع زمانی، اظهارداشت: بیانیه اتحادیه اروپا در رابطه با جزایر ایرانی تنب بزرگ، کوچک و ابوموسی اقدامی خصمانه بوده چرا که اروپایی‌ها در این بیانیه فراتر از مواضع سیاسی رفتند و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران را زیر سوال بردند و این جزایر را جزایر اشغال شده نامیدند و خواستار خروج ایران از این جزایر شدند. وی با بیان اینکه مسئله جزایر سه گانه موضوعی تمام شده است، گفت: در روزهای اخیر هم شاهد این مسئله هستیم که آلمان‌ها موضعی غیرمنطقی و غیرمتعارف در قبال حکم صادر شده در ایران برای یک تروریست اتخاذ کردند. باید به این نکته توجه کرد که فرد مورد اشاره آنها هم تروریست و هم جاسوس بوده است. سفیر پیشین ایران در ازبکستان افزود: به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا خودش را وارد یک چالش جدی با جمهوری اسلامی ایران کرده که مسئولیت تبعات آن را هم باید بپذیرد.
پاک‌آئین افزود: به نظر می‌آید که امارات در حال تبدیل سطح بیانیه صادر شده از سیاسی به موضوعی امنیتی است و به دنبال این هست که پای کشورهای عضو ناتو را به خلیج فارس باز کند. بیانیه اتحادیه اروپا در این خصوص هم می‌تواند مقدمه‌ای برای این موضوع باشد و به نظر من امارات باید تبعات این مسئله را بررسی کند. موضوع اوکراین‌ هم با چند بیانیه سیاسی آغاز شد و بعد ناتو و اروپایی‌ها یک کشور اروپایی را طعمه کردند و آن را در برابر روسیه قرار دادند و امروز آن کشور به ویرانه‌ای تبدیل شده است.
وی ادامه داد: امارات باید به این مسئله توجه کند که اروپا به دنبال تامین منافع خودش در منطقه خلیج فارس است و به ثبات و امنیت امارات توجهی ندارد، بنابراین باید مراقب باشد که در دام‌هایی که اروپا و ناتو برای امارات پهن می‌کنند خود را گرفتار نکند. سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان تصریح کرد: ایران از ابتدای انقلاب بحث اتحاد منطقه را مطرح کرده و اینکه کشورهای خلیج فارس باید مشترکاً و بدون دخالت بیگانگان امنیت خودشان را تامین کنند و ما معتقدیم که آنها توانایی این مسئله را هم دارند.
پاک‌آیین تصریح کرد: بنابراین، مسئولین امارات بدانند که نزدیکی ایران به همسایگان از موضع ضعف نیست، ایران به طور اصولی اعتقاد دارد که باید با همسایگان خود ارتباط نزدیک برقرار کند و به خصوص روابط بسیار دوستانه‌ای نیز با کشورهای منطقه خلیج فارس داشته باشد.
وی بیان کرد: علاوه بر این هم اتحادیه اروپا با اتهام واهی کمک تسلیحاتی ایران به روسیه به دنبال این است که کشورهای منطقه را علیه ایران بسیج کند که این مسئله به نفع اتحادیه اروپا نیست و قطعاً باعث این خواهد شد که دکترین دفاعی ایران هم نسبت به اتحادیه اروپا تغییر کند و به این اتحادیه به چشم یک تهدید امنیتی نگاه کند و طبیعی است این مساله به نفع آنها نخواهد بود.
سفیر پیشین ایران در تایلند گفت: باتوجه به اقداماتی که اخیرا آلمان علیه ایران انجام میدهد آنها باید بدانند که هنوز مردم ایران فراموش نکردند که آنها با ارائه تسلیحات شیمیایی به رژیم صدام باعث شدند تا مردم ایران قربانی حملات شیمیایی شوند،‌بنابراین به جای آنکه به دنبال ایجاد آبرویی برای خود در ایران باشند با اقدامات و مواضع فعلی که دارند مردم را از خود متنفر می‌کنند. پاک‌آیین خاطرنشان کرد: بنابراین هم اروپا و هم برخی از کشورهای خلیج فارس باید مراقب این باشند که چگونه اقداماتی را در قبال ایران انجام می‌دهند. اتحادیه اروپا بداند که اتخاذ مواضع خصمانه نمی‌تواند موجب حل مشکلات فی مابین شود.
اعتراض ایرانیان مقیم اروپا به تحریم ایران‌ایر
ایرانیان مقیم اروپا با انتقاد از اقدام اتحادیه اروپا و انگلیس در تحریم ورود هواپیماهای شرکت ایران ایر به آسمان اروپا خواستار تجدید نظر پایتخت‌های اروپایی در این تصمیم خود شدند.  جمعی از ایرانیان مقیم اروپا با امضای یک درخواست از مقامات کشورهای اروپایی خواستند تا درخصوص تصمیم اخیر خود برای تحریم خطوط هوایی ایران ایر تجدید نظر کنند.
در این درخواست آمده است: ما اتباع ایرانی مقیم اروپا از تصمیم اتحادیه اروپا و دولت انگلیس برای تحریم خطوط هواپیمایی ایران‌ایر ابراز تاسف می‌کنیم. هر ساله صدها هزار مسافر ایرانی در اروپا برای دیدار با خانواده و دوستان خود، از طریق این شرکت هواپیمایی به تهران سفر می‌کنند و اقدام اخیر دولت‌های اروپایی در برنامه‌های مسافرتی آن‌ها اخلال ایجاد کرده است.
آنها در ادامه خاطر نشان کردند: البته انجام سفر به صورت ترانزیت یک گزینه خواهد بود، اما تحمیل چنین سازوکار غیرضروری به مسافران، به ویژه برای افراد سالمند و دارای معلولیت، غیرقابل قبول است.
همچنین در ادامه این درخواست که نسخه‌ای از آن در وب‌سایت چِینج(Change)  آمده است: از این رو، از مقام‌های محترم در پایتخت‌های اروپایی می‌خواهیم که در موضع خود تجدید نظر و با ادامه فعالیت ایران‌ایر در اروپا موافقت کنند.
در پی اقدام خصمانه کشورهای اروپایی در تحریم خطوط هواپیمایی ایران‌ایر به‌بهانه حمایت تهران از مسکو در جنگ اوکراین، «کاظم غریب آبادی» دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران در نامه‌ای به رئیس شورای حقوق بشر و کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل با انتقاد از تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سه شرکت هواپیمایی مسافربری ایران خواستار اتخاذ و به‌کارگیری تدابیر و ابتکارات ابداعی برای مواجهه مؤثرتر با تحریم‌های یک‌جانبه که به مثابه یک سلاح جنگی و جنایت علیه بشریت عمل می‌کنند، شد.
او این اقدام را مغایر با حقوق بین‌الملل، منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل بشر اتحادیه اروپا دانست و خاطر نشان کرد: در پی تحریم‌های غیرقانونی و یک‌جانبه جدید اتحادیه اروپا پروازهای این شرکت به شهرهای اروپایی متوقف شده و مشکلات عدیده‌ای برای مسافران ایرانی و غیرایرانی که قصد سفر به کشورهای اروپایی را داشته و یا خواهان سفر به ایران بوده و در اروپا سرگردان شده‌اند، ایجاد کرده است. با وجود اینکه این کشورها در ظاهر مدعی هستند که تحریم‌های به اصطلاح هدفمند (که غیرقانونی نیز هستند)، به گونه‌ای تصویب و اعمال می‌شوند که تأثیری بر زندگی مردم نداشته باشد، اما در حقیقت این تحریم‌ها اثرات سوء مستقیمی بر زندگی روزمره مردم دارند. غریب‌آبادی در ادامه تاکید کرد که متاسفانه، برخورد دوگانه و ابزاری کشورهای غربی و اروپایی با پدیده هایی چون صلح و امنیّت بین المللی، تروریسم و حقوق بشر به آفت جدّی برای حاکمیت قوانین بین المللی و حقوق بشر بدل شده است.
وی همچنین تصریح کرد: ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم نمودن برخورد ابزاری با پدیده صلح و امنیّت بین‌المللی و ابراز انزجار از توسّل بیمارگونه آمریکا و برخی کشورهای غربی به ابزار تحریم‌های یک‌جانبه علیه کشورهای مستقل، از شما انتظار دارد با فعّال نمودن ظرفیت دولت‌ها، نهادها و ترتیبات بین‌المللی حقوق بشری و افکار عمومی بین‌المللی، تدابیر و ابتکارات ابداعی را برای مواجهه مؤثرتر با تحریم های یکجانبه که به مثابه یک سلاح جنگی و جنایت علیه بشریت عمل می کنند، به کار گیرید.
دگردیسی رابطه ایران و اروپا زیر سایه جنگ اوکراین
مرکز مطالعات اروپا و آمریکای شمالی و دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در نشستی با عنوان «تصاعد بحران در غرب آسیا و چشم‌انداز روابط ایران و اروپا» به بررسی چالش‌های بین تهران و بروکسل و سناریوهای آینده روابط پرداخت. سخنرانان این نشست عبارت بودند از از دکتر کیهان برزگر، استاد دانشگاه علوم و تحقیقات، دکتر محمدرضا دهشیری، استاد دانشکده روابط بین‌الملل، دکتر محمدرضا مجیدی، استاد دانشگاه تهران دکتر سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر بهزاد احمدی، استاد دانشگاه تهران. در این نشست بر این مسئله تاکید شد که اروپا به تنهایی عنصر لازم برای نقش‌آفرینی در عرصه بین‌الملل طوفانی را ندارد و تاح د زیادی به آمریکا متکی است. در واقع اروپا فاقد استقلال راهبردی است.
به گفته این کارشناسان، بحران اوکراین سطح نظام مسائل ایران با اروپا را تغییر داده است. همچنین درباره چشم‌انداز روابط نیز تاکید شد که چشم‌انداز مناسبات با اروپا تیره و پرتنش خواهد بود اما بهتر است که ایران به سمت مدیریت تنش‌ها با بروکسل گام بردارد.
غرب نمی‌تواند مدعی حقوق بشر باشد
کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به فضاسازی حقوق بشری اروپا علیه ایران گفت: این غرب بود که نسل کشی، کشتار دسته جمعی و کودک کشی و کشتار غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان را با سکوت و حمایت خود از رژیم صهیونیستی تایید کرد؛ بنابراین دیگر غربی‌ها نمی‌توانند مدعی دفاع از حقوق بشر باشند. رضا میرابیان کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص ادعاها و فضاسازی‌های حقوق بشری غرب علیه ایران به بهانه اجرای حکم جمشید شارمهد رئیس گروهک تروریستی تندر، اظهار کرد: اول باید این موضوع را تاکید داشته باشیم که چنین اتفاقاتی در روابط میان ایران و اروپا مسبوق به سابقه بوده و مشخصاً با تروئیکای اروپا یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه همواره در موضوعات مختلف و به خصوص در حوزه حقوق بشر در دهه‌های گذشته با آنها دچار اختلاف بوده‌ایم. وی با بیان اینکه تروئیکای اروپا خود را مدعی حقوق بشر در جهان می‌دانند، گفت: اما همین کشورها و به طور کلی غرب در قبال کشتار نزدیک به ۵۰ هزار نفر انسان بی‌گناه در غزه و همچنین در لبنان سکوت پیشه کرده و صدایی از آنها در نمی‌آید. این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: آلمان‌ها مدعی هستند که جمشید شارمهد تروریست سابقه داری که به تازگی حکم قصاص در خصوص او اجرا شده است تابعیت آلمان را داشته، اما باید گفت که به صورت تصویری اعتراف وی وجود دارد که نسبت به اقدامات تروریستی خود در ایران و به خصوص در خوزستان اقرار می‌کند و به همین علت هم حکم قصاص برای وی مشخص شد. میرابیان تصریح کرد: ما این قبیل رفتارها و مواضع کشورهای اروپایی را جدی تلقی نمی‌کنیم و همچنان بر مواضع خود پافشاری می‌کنیم و معتقدیم که تروریسم در اشکال و مصادیق مختلف آن محکوم است و اینکه از طرف اروپا یا غیر از آن حمایت بشود یا نشود ما نمی‌توانیم به هیچ وجه تروریسم را در کشور خود تحمل کنیم و با آن برخورد خواهیم کرد.
وی ادامه داد: می‌توان این قبیل مواضع و رفتارهای اخیر اروپا در قبال ایران را به موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله جنگ اوکراین و همچنین تجاوزات و جنایات در غزه و لبنان هم ارتباط داد، به نحوی که هدف اروپا اعمال فشار بیشتر بر ایران است تا در خصوص پرونده‌های منطقه‌ای از مواضع خود کوتاه آید.
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: جمهوری اسلامی ایران هم بارها اعلام کرده است که موضوعات داخلی ما هیچ ارتباطی به مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی ندارد و فردی که در خصوص وی حکم قصاص اجرا شده شهروند ایران بوده که مرتکب خطایی شده و به آن هم اعتراف کرده است. اینکه آنها می‌گویند این فرد شهروند آلمانی‌ است، طبیعی هست که در ابتدا این فرد یک ایرانی بوده و سپس تابعیت مضاعف گرفته که از منظر قانونی هم قابل قبول نیست. میرابیان بیان کرد: به اعتقاد من فشار اروپا به دلیل مسائل منطقه‌ای هم هست، اما همانطور که مقامات ما هم گفتند ما این قبیل ژست‌های انسان دوستانه و فشارهای تبلیغاتی سیاسی را جدی نمی‌گیریم. اگر این موضوعات پیش از طوفان الاقصی بود، یک بحث دیگر بود، اما پس از این مقطع زمانی باید آنها بپذیرند که خودشان ناقض حقوق بشر بودند و کلیه کنوانسیون‌های حقوق بشری را در این بیش از یک سال اخیر زیر پا گذاشتند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: این غرب بود که نسل کشی را تایید کرد، کشتار دسته جمعی را تایید کرد، کودک کشی و کشتار غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان را با سکوت و حمایت خود از رژیم صهیونیستی تایید کرده بنابراین دیگر غربی‌ها نمی‌توانند مدعی دفاع از حقوق بشر باشند.
در بدترین شکل روابط با اروپا از زمان قاجار تاکنون هستیم
یک دیپلمات معتقد است اولویت سیاست خارجی کشور باید «توسعه ایران» باشد و در بدترین شکل روابط با اروپا از زمان قاجار تاکنون هستیم. از خود سوال کنیم چرا ایرانیان خارج از کشور به بمب ضد ایران تبدیل شدند؟ایران باید پای خود را از جنگ اوکراین بیرون بکشد.
یک سایت خبری با جاوید قربان اوغلی، دیپلمات و کارشناس ارشد سیاست خارجی  درباره مسیری که سیاست خارجی دولت چهاردهم تاکنون آمده، تنش در رابطه با اروپا، تاثیر هفت اکتبر بر معادله های جاری در محور مقاومت، رابطه پر اما و اگر ایران با روسیه و البته دورنمای رابطه تهران با واشنگتن در سایه انتخابات ریاست جمهوری در این کشور گفت و گو کرده که مشروح آن در پی می آید:
چندماه پس از آغاز به کار دولت چهاردهم، سیاست خارجی این دولت را چگونه می بینید؟ آیا منطبق بر شعارهایی که در زمان انتخابات داده شد بوده و یا حداقل می توان گفت در آن مسیر حرکت کرده است؟ در چه حوزه هایی این امر رخ نداده است؟
سیاست خارجی در ایران در اختیار رئیس جمهور نیست.البته رئیس جمهور هم به دلیل تصریح قانون اساسی به عنوان نفر دوم حاکمیت  و هم به دلیل ساختار تصمیم سازی(رئیس شورای عالی امنیت ملی) نقش مهمی در فرآیند تصمیم سازی در سیاست خارجی دارد. ولی توازن در آن شورا بگونه ای نیست که پزشکیان در تصمیم گیری دست باز داشته باشد.
مشکل دولت پزشکیان این است که:
*بسیاری از فرآیندها در ۲۰ سال گذشته تغییر کرده
*بسیاری از مسولیت های وزارت خارجه به عنوان نهاد کارشناسی سیاست خارجی برون سپاری شده
*نقش نهاد های غیر مسول و علی الخصوص نظامی ها به شدت افزایش یافته
*وزارت امور خارجه تقریبا در چرخه سیاست سازی کشور به رده های چندم تنزل یافته که انتظار می رود سید عباس عراقچی احیای جایگاه وزارت تحت امر خود را از اولویت های کار خود قرار دهد.
بنابراین، حتی اگر پزشکیان بخواهد به وعده های انتخاباتی خود عمل کند، موانع بسیاری را سر راه دارد. البته این فقط مربوط به سیاست خارجی نیست در حوزه های دیگر هم دولت با هم مشکل روبروست؛ استانداران، فیلترینگ،  نظامی مالی و پولی(بانک ها)، آموزش و پرورش و قس علی هذا
مجموع اتفاق های رخ داده پس از هفت اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون برخلاف پیش بینی بسیاری از تحلیل گران پیش رفته است. به عنوان مثال برخی طولانی شدن جنگ غزه را تا یک سال پس   از آغاز آن تصور نمی کردند. ما شاهد تداوم حملات چندجانبه اسرائیل بودیم که در نتیجه آن در میدان تضعیف بی سابقه محور مقاومت رخ داده است. فکر می کنید چه اشتباهاتی چه در حوزه میدان و چه تحلیل شرایط منطقه ای منجر به شکل گیری این وضعیت برای محور مقاومت شد؟
نباید در عملیات ۷ اکتبر تردید کرد. به شرایط قبل از ۷ اکتبر نگاه کنید. همه چیز تقریبا تمام شده بود. پیمان صلح ابراهیم ۴ کشور دیگر عرب را به جمع دو کشور کمپ دیوید ملحق کرد. مسأله فلسطین و دو دولت که از پشتیبانی قطعنامه های شورای امنیت برخوردار است تقریبا از دستور کار جهان و اعراب خارج شده بود. مشکل حماس فقدان سناریوهای بعد از حمله بود. شرایط را دقیق پیش بینی نکرده و برای هر سناریو پیش بینی لازم را نداشت. به بیان دیگر پیوست دیپلماتیکی برای اقدام نظامی خود نداشت. شاید تصور حماس این بود که اسرائیل توانایی جنگ طولانی را ندارد و پس از چند هفته وادار به معامله خواهد شد. هدف حماس مبادله اسرایی که در حمله ۷ اکتبر گرفته بود با همه زندانیان خود و فلسطینی در زندان های اسرائیل بود.
البته باید اذعان کرد که اسرائیل برخلاف جنگ های ۳۳ روزه(۲۰۰۶) با حزب الله و جنگ ۲۲ روزه با حماس به  جنگ پر شدت و طولانی روی آورد و به قول عوامانه «پیه آن را به تنش مالید» و برنامه جنگ طولانی و نابودی کامل حماس را در دستور کار قرار داد. تصور می کنم اعراب میانه رو کاملا از رویکرد اسرائیل حمایت می کردند و اطمینان های لازم را به نتانیاهو داده بودند.توجه کنید که جز قطر ، تقریبا تمام اعراب میانه رو مخالف حماس بودند و هستند.
در سطح کشورهای دیگر،  به نظرم ایران باید بعد از آگاهی از عزم خبیثانه نتانیاهو رفتار و فعالیت خود را به جای همراهی شعاری با حماس و فرصت دادن به نتانیاهو که با عوام فریبی ادعا می کرد که طرف جنگ ایران است و نه فقط حماس، از طرق فعالیت ها و رایزنی های دیپلماتیک هدف اولیه حماس را که مبادله بود در دستور کار قرار می‌داد. در همین رابطه ورود حزب الله(ولو محدود و در واقع مشغول کردن یکی-دو تیپ اسرائیل) به جنگ که به فاصله یک روز از تهاجم ۷ اکتبر صورت گرفت. متأسفانه جنگ غزه در کنار ضربات جبران ناپذیر به حماس ، کشتار وسیع ، نسل کشی و نابودی تقریبا تمام غزه را در پی داشت که در تاریخ  ۷۵ ساله فلسطین بی سابقه است.
ترمیم رابطه با اروپا یکی از مهم ترین اولویت های اعلامی دولت چهاردهم بوده است، اما امروز که با هم صحبت می کنیم این رابطه تنش بی سابقه ای را تجربه می کند که حتی به تحریم ایران ایر و فراخوان سفیر المان از ایران و تعطیلی کنسولگری های ایران در این کشور هم منتهی شده است. فکر می کنید در جمهوری اسلامی ایران و ساختار تصمیم گیر اراده سیاسی برای ترمیم این رابطه وجود دارد؟ اگر بله، از چه مسیری و تمرکز بر چه مواردی باید آغاز کرد؟
رابطه خوب با اروپا سیاست رسمی ایران از اول انقلاب بود‌. در واقع سیاست غربی ایران رابطه با غرب بدون آمریکا بود که مشخصا توجه به روابط خوب با اروپا بود. این رویکرد با فراز و نشیب هایی برخوردار بود (موضوع میکونوس، حقوق بشر و...)، ولی به هرحال مدیریت شد. خصوصا اینکه اروپا هم بر روابط با ایران تاکید داشت. ملاحظه کردیم که اروپا مهمترین منتقد دونالد ترامپ (رئیس جمهور پیشین ایالات متحده) در خروج از توافق هسته ای بود و مدتها تلاش کرد راه کاری برای نجات برجام پیدا کند و حتی ساز و کار مالی را تعبیه کرد که به دلیل هژمونی آمریکا امکان پذیر نشد. بنابراین، بهبود رابطه با اروپا سیاست کشور بود و نه فقط پزشکیان. متأسفانه پزشکیان زمانی به قدرت رسید که روابط ایران با اروپا در بدترین شرایط خود قرار دارد.تصور می کنم در ۴۵ سال پس از انقلاب  روابط ایران و اروپا تا این اندازه تخریب نشده بود. ‌به زبان دیگر ما در بدترین شکل روابط با اروپا قرار داریم. به تعبیر برخی از همکاران متخصص اروپا این وضع با اروپا از زمان قاجار بی‌سابقه است. آلمان در واکنش به اعدام یک شهروند دو تابعیتی خود، سه کنسولگری کشورمان را تعطیل کرد. توجه دارید که آلمان حتی در واقعه میکونوس که در خاک خودش اتفاق افتاد، چنین عکس العملی از خود نشان نداد. ضمن اینکه در میان کشورهای مطرح اروپا بهترین رابطه اقتصادی با ایران را داشت.
دلیل اصلی رویکرد جدید اروپا در مقابل ایران در دو کلید واژه «جنگ اوکراین» و «شرایط داخلی» کشور نهفته است. ایران با ورود در جنگ اکراین یا حمایت از روسیه، روابط خود با اروپا را با ریسک بزرگی رو به رو کرد. دلیلش هم روشن است. اروپا  جنگ روسیه با اکراین را ، جنگ با خود و یا جنگ در حیات خلوط خود ارزیابی می کند.
در مسأله داخلی ایران، اروپا سالهاست منتقد جدی حقوق بشر در ایران است. تمرکز اصلی جلسات گفت و گوهای انتقادی که در دهه ۷۰ شروع شده بود نوعا مسأله حقوق بشر بود. حاکمیت جناح های تندرو در کشور (دولت نهم و دهم) در گذشته و موضوعاتی مانند برخورد با اعتراضات، اعدام ها، فوت مهسا امینی و... شرایط را به گونه ای رقم زد که همان طور که پیشتر گفتم روابط را به وخیم ترین شکل خود رساند. اخیرا دکتر ولایتی از رویکرد ترمیم روابط با اروپا صحبت کرد. امیدوارم این یک حرف از مشاور دیپلماتیک رهبری یک سیاست، رویکرد و راهبرد برای برون رفت از شرایط وخیم کنونی باشد. اگر این فرض درست باشد باید دولت پزشکیان برنامه جامعی را که دو معضل اصلی روابط(رویکرد ایران در جنگ اکراین و مسائل داخل کشور) از محورهای اصلی آن باشد تدوین و با کسب مجوز از شورای عالی امنیت ملی آن را به اجرا بگذارد.
به نظر می رسد طرف اروپایی شمشیر را از رو برای ایران بسته است و با ادامه روند تنش آفرینی در رابطه دوجانبه عملا مسیر دولت چهاردهم را برای تحقق شعار تنش زدایی مسدود کرده است. فکر می کنید اروپا  چه انگیزه ای از ایجاد این فضا دارد؟
نکته این است که سیاست امری اخلاقی نیست. اگر چه مطلوب عجین شدن اخلاق با سیاست است ولی کمتر دوره ای از تاریخ را پیدا می کنید که چنین باشد.  ضروری است  ریشه های به قول شما «شمشیر را از رو بستن در مقابل ایران» واکاوی شده و برای برون رفت از این شرایط و در نیام رفتن آن شمشیر راه کاری پیدا کرد.
توجه داشته باشیم که:
اولا، به رغم ظاهرا واحد ۲۷ کشور عضو اتحادیه، حتی در بحرانی ترین شرایط کشورهای عضو اتحادیه رویکردهای متفاوتی در رابطه با ایران داشتند. المان که امروز چنین رویکردی را در مقابل کشورمان اتخاذ کرده، تا چندی قبل به رغم تحریم ها، قوی ترین رابطه اقتصادی با ایران داشت.
ثانیا، ما صحنه اروپا را به رقبا(اگر نگوییم دشمنان) واگذار کردیم. علاوه بر دو موضوعی که در سوال قبلی به آنها پرداختم(جنگ اکراین و مسایل داخلی ایران). تحولات داخلی اروپا و روی کارآمدن دولت های راست(یا راست افراطی) را نمی توان نادیده گرفت. علاوه بر لابی قدرتمند اسرائیل در بسیاری از کشورهای اروپایی، تحولات داخلی ایران باعث افتراق و شکاف غیر قابل باوری بین ایرانیان مقیم خارج با حاکمیت شده است. زمانی همین هموطنان مهمترین لابی ایران در کشورهایی بودند که در آنجا اقامت دارند. امروز آنها به مثابه بمب ضد ایران عمل می کنند‌. چرا؟ چه کسی و چه سیاست هایی مسولیت این وضع را به عهده می گیرند؟
ثالثا، در سوال قبلی هم گرفتم. جنگ اکراین واقعا ایران را در مقابل اروپا زمینگیر کرد. توجه داشته باشیم که جنگ اکراین جنگ روسیه با اروپاست. امریکا ده هزار کیلومتر با جنگ فاصله دارد. در حالی که این جنگ در حیات خلوت اروپا در جریان است. جنگ کشورهای مطرح اتحادیه را با بحران های اقتصادی رو به رو کرده که به طور طبیعی فشار اصلی به رأی دهندگان است و تجلی آن را می توان در رویکرد دولت ها مشاهده کرد. به عنوان یک کارشناس بارها نوشته و گفته ام که ایران باید پای خود را از جنگ اوکراین بیرون بکشد. این امر به هیچ وجه در تضاد با رویکرد ما در روابط حسنه با روسیه نیست. تصور عمومی در کشور اینگونه است که سیاست خارجی ایران گروگان روسیه شده است. این مسأله هر چه سریعتر باید اصلاح شود. رابعا، همین امروز که من با شما صحبت می کنم به وضع سفارتخانه های ما نگاه کنید‌. واقعا فاجعه بار است. در برخی از پایتخت های اروپایی چند وقتی است که سفیر نداریم.در برخی دیگر سفرایی داریم  که در حد و اندازه کشورهای درجه سه و چهار هم نیستند. مهمتر از همه تا جایی که من اطلاع دارم مساله «انگیزه» است. در همین آلمان دو-سه سال است که مأموریت سفیر قبلی به اتمام رسیده و منتظر جایگزین است. مشخص است که چنین آدمی با چه انگیزه ای در آنجا حضور خواهد داشت.
تا مدتی دیگر رئیس جمهور امریکا مشخص خواهد شد. به نظر می رسد که جمهوری اسلامی ایران برای ادامه حضور یک رئیس جمهور دموکرات در کاخ سفید آمادگی دارد، اما برای دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ خیر. فکر می کنید با توجه به تجربه کم و بیش مشابهی که از دوره های ریاست جمهوری دموکراتها و جمهوری خواهان در آمریکا داشتیم که سیاست هر دو در قبال ایران، تضعیف آن البته با ابزارهای متفاوت بوده باید دو رویکرد متفاوت داشته باشیم یا برای نخستین بار برای برون رفت از این وضیعت یک سیاست واحد تعریف کرده و بر مبنای آن شاید نوع مذاکره و جزئیات آن را تغییر بدهیم؟
به طور سنتی ایران رئیس‌جمهور دموکرات را ترجیح داده است. نه این که آنها بیایند برای ما وضعیت گل و بلبل می‌شود. با رئیس‌جمهور دموکرات فضای تنفس بیشتری برای ما باز می‌شود. ملاحظه می کنیم که به رغم شدید ترین تحریم ها و تنش ها، در دوران بایدن، ایران توانست به میزان قابل توجهی نفت بفروشد. اسرائیلی‌ها و جمهوری‌خواهان هم به این مسأله اعتراض می‌کنند که شما چشم‌هایتان را بستید و ایران دارد نفت صادر می‌کند. وقتی طبق گفته آقایان در حال حاضر می‌توانیم یک میلیون و نیم بشکه نفت می فروشیم، به این معناست که زبان گفت و گوی بهتری با دموکرات‌ها داریم.
اما توجه داشته باشیم، اینکه کاندیدای دموکرات(خانم هریس) پیروز شود یا دونالد ترامپ نماینده یاغی جمهوری‌خواه در سیاست کلان آمریکا نسبت به ایران مخصوصاً در رابطه با موضوعات اساسی مثل موضوع اسرائیل و محور مقاومت، تغییر زیادی رخ نخواهد داد. دلیلش هم واضح است؛ در خصوص مسائل استراتژیک در قبال ایران میان دو حزب آمریکا اجماع وجود دارد. آنچه تفاوت می‌کند، تاکتیک‌های دو طرف است. مثلا در موضوع فلسطین، معروف است که دموکرات‌ها معتقد به راه حل «دو دولتی» هستند. پیمان اسلو که سال ۱۹۹۳ میان یاسر عرفات رئیس سازمان آزادیبخش فلسطین و اسحاق رابین نخست‌وزیر وقت اسرائیل در حضور بیل کلینتون رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا در واشنگتن به امضاء رسید، حاکی از همین نگاه است؛ روندی که در دولت اوباما هم پیگیری شد. اما جمهوری‌خواهان به طور سنتی پیوستگی عمیق تری با اسرائیل داشته و با تشکیل دو دولت مخالف هستند. در قبال ایران هم تفاوت تاکتیک‌ها در ۴۵ سال گذشته مشخص بوده است. به میزانی که ما در تاکتیک‌های‌مان به دموکرات‌ها نزدیک شویم و نرمش به خرج دهیم، وزنه آنها سنگین‌تر می‌شود و این باعث می‌شود که بتوانیم از لحاظ نرم‌افزاری و از طریق دیپلماسی و گفتگو جلو رفته و بار سنگین تنش را کاهش دهیم‌. توافق هسته ای در دوران اوبامای دموکرات شاهد بارزی بر این مدعاست. از یاد نبریم که برجام در شرایطی به نتیجه رسید که اسرائیل مهمترین متحد استراتژیک واشنگتن به شدت با آن مخالف می کرد. دهان کف کرده و شوی تبلیغی نتانیاهو در سازمان ملل را از یاد نبرده ایم. با این وجود  باز هم تکرار می‌کنم که در مسائل کلان مثل امنیت اسرائیل، هیچ تفاوتی بین دو حزب وجود ندارد. اگر در مسائل کلان تهدیدی وجود داشته باشد، به شدیدترین نحو با آن رو به رو خواهند شد.
اما اینکه چه باید کرد و ایران چه رویکردی را در قبال انتخابات آمریکا در پیش گرفت ، به نظر می رسد فارغ از این که ترامپ به کاخ سفید می‌رود یا هریس، باید نسبت به سیاست خودمان در قبال آمریکا بازنگری‌هایی داشته باشیم؛ با پذیرش این که آمریکا سلطه‌گر و قدرت‌طلب است، پایگاه‌های نظامی در دنیا دارد. سیاست واقع گرایانه(رئال پلیتیک) به ما می گوید واقعیت همین است؛ اگر می توانی آن را تغییر بده! اگر به هر دلیلی نمی توانی و یا زمان آن فرا نرسیده، شرط عقل آن است که از میزان ضرر و زیان دشمن کم کنی. اگر زورمان می‌رسد پایگاه‌های آمریکا را از منطقه جمع کنیم، خب انجامش بدهیم. اما تا امروز ولی این اتفاق نیفتاده است. نمی گویم محال است، ولی پازل سیاست خصوصا اگر در حیطه منافع ملی را نباید بر شرط بندی های تعلیق به محال گره زد.
اتفاقا اگر فاصله ما با آمریکا کم شود، باعث هراس اسرائیل و رقبای منطقه‌ای خواهد شد که در نهایت به نفع ماست. نزدیک شدن به آمریکا برای حل همه مسائل با ایالات متحده نیست. ترامپ بیاید یا نیاید، مشکلات ما با آمریکا آنقدر زیاد و در هم پیچیده است که حل آنها در زمان‌هایی محدود اصلا قابل تصور نیست. ولی در دنیای سیاست ما نباید مسائل سیاه و سفید ببینیم. رنگ‌های بسیار زیادی است و فرصت‌ها از میان سطور به دست می‌آید.
 اگر ما بتوانیم با آمریکا تعامل کنیم که جنگ در لبنان و غزه تمام شود و دولت راست‌گرای افراطی اسرائیل سقوط کند و یک دولت میانه‌تر سر کار بیاید، یا مسائل خودمان را بتوانیم در موضوع تحریم‌ها، پرونده هسته‌ای و دیگر موضوعات حل کنیم، اتفاق بدی افتاده است؟ اینها در دنیای سیاست به عنوان بُرد تلقی می‌شود. دنیا، دنیای نسبیت است و دنیای صفر و صد نیست. اگر بتوانیم خودمان را از صفر به سه برسانیم، بُرد کردیم. برد‌های اندک است که برد نهایی و استراتژیک را تضمین می‌کند.
نوع رویکرد دولت جدید نسبت به روسیه و چین را چگونه ارزیابی می کنید؟ ایران همچنان  به دلیل کمک تسلیحاتی به روسیه تحریم می شود(تحریم ایران ایر) و البته در جریان تحولات اخیر هم می بینیم که موضع روسیه در قبال حمله دوم اسرائیل به ایران با محکومیت مستقیم اسرائیل فاصله دارد. آیا وقت خانه تکانی در این سیاست و یا حداقل ایجاد اصلاحاتی در آن فرارسیده است یا خیر؟
برای هر کشوری، کوچک یا بزرگ، شاقول سیاست خارجی و روابط با کشورهای دیگر منافع ملی و تمامیت ارضی است. تصور می‌کنم تا حد بسیار زیادی  رویکرد ایران در قبال روسیه و چین ریشه در روابط بسیار بدی است که با غرب داریم. به زبان دیگر ما از مسیر توازن در مناسبات خود با کشورهای مطرح جهان خارج شدیم. ضمن اینکه در برخی باور تاریخی خود در جا می زنیم و آمریکا را دشمن دائمی تلقی می کنیم که هیچ راهی برای کاهش این دشمنی وجود ندارد. من این باور را قبول ندارم و معتقدم ضمن برخورداری از روابط حسنه با همسایه شمالی و همچنین چین به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان، ایران باید روابط متوازنی با غرب بشمول آمریکا داشته باشد.
در کنار موضع روسیه در قبال حمله اخیر اسرائیل به ایران،  بیانیه مسکو با کشورهای خلیج فارس، چشم بستن رادارها و پدافندی روسیه در سوریه در تهاجمات مکرر اسرائیل به مراکز ایران و حتی متحدش سوریه را اضافه کنید. در باره مضرات حمایت ایران از روسیه در جنگ اکراین در سوالات قبلی صحبت کردیم. ما نباید منافع خود را به منافع روسیه گره بزنیم. ضمن اینکه منطق روابط خوب و حسنه با همسایه قدرتمند شمالی همواره باید نصب العین سیاستمداران کشور باشد. موضوعی که حتی به رغم پیوستگی تمام و کمال رژیم گذشته ایران با غرب و امریکا ، هیچوقت  از دستور کار خارج نشد.
باید بپذیریم که نه آمریکا شرمطلق است و نه روسیه و چین متحد دائمی ایران. به قول آن سیاستمدار انگلیس ، بریتانیای کبیر نه دوست دائمی دارد و نه دشمن داُیمی. منافع دائم دارد.
امروز با توجه به شرایط منطقه ای اعم از وضعیت محور مقاومت در لبنان تا وضعیت مقاومت در غزه و البته ضربه هایی که ایران در سوریه متحمل شده، اما همزمان اقبال کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به تعامل با تهران، مهم ترین اولویت های سیاست خارجی  دولت را چه می دانید؟
به نظرم اولین اولویت سیاست خارجی کشور باید «توسعه ایران» باشد. همه سیاستگذاری ها باید حول این مهم برنامه ریزی شود. ۲۰ سال قبل ما سند چشم انداز را نوشتیم. سال آینده(۱۴۰۴) زمان آن فرا می رسید. کلاهمان را قاضی کرده و به اعداد و ارقام و شاخص ها نگاه کنیم. ریشه بسیاری از مفاسد، مهاجرت ها و عقب ماندگی ها در رویکرد توسعه ای کشور دارد. ما به شدت نیازمند پرکردن شکاف های اقتصادی و توسعه ای  روزافزون با کشورهای همسایه هستیم.
روشن است نمی توان انتظار داشت سرمایه گذاری چهار دهه گذشته به سرعت کنار گذاشته شود. ملاحظه می کنید که پزشکیان هم به رغم شعارهای زمان انتخابات در چه مسیری افتاده یا قوانین و مقررات نهادینه شده او را انداخته اند.
از اقبال دولت‌های عرب حوزه خلیج فارس به کشور باید استقبال کرد، ولی تصور می کنم این رویکرد آنها بیشتر بر منطق «کاهش زیان» از ایران است و نه مبتنی بر «نفع متقابل».تکرار می‌کنم، نه تنها باید با کشورهای همسایه جنوبی بلکه با اعراب، مسلمانان، همسایگان شمالی و کلا با جهان روابطی را طراحی کنیم که در همه آنها توسعه کشور محور اصلی باشد.