سیاست خارجی فراگیر، فعال و اثرگذار

 محیط سعادت- سید عباس عراقچی دیپلمات نام آشنای کشورمان که به عنوان وزیر امور خارجه دولت چهاردهم معرفی شده است، در برنامه ای که به نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه داده، تاکید کرده است که دیپلماسی «فراگیر، فعال و اثرگذار» را در دستور کار خود دارد.
هماهنگی کامل میدان و دیپلماسی، حمایت همه جانبه از محور مقاومت، تعامل «عزتمندانه، کارکردگرا و فرصت محور» با اروپا، جلوگیری از بازسازی امنیتی سازی اجماعی علیه ایران در شورای امنیت؛ و رفع شرافتمندانه تحریم ها با مذاکرات هدفمند و غیر فرسایشی از جمله محورهای برنامه عراقچی برای اداره دستگاه سیاست خارجی است.
بی تردید یکی از مهم‌ترین چالش‌های اخیر در دیپلماسی ایران، روابط با آمریکا و اروپاست. سید عباس عراقچی وزیر پیشنهادی امور خارجه دولت چهاردهم که طی چند دهه تجربه مذاکره با هر دو را دارد و چهره ای آشنا، حرفه ای اما مصمم برای مذاکره کنندگان غربی است، برای باز  کردن گره مناسبات با اروپا و آمریکا چه برنامه‌ای دارد؟
وزیر پیشنهادی امور خارجه در برنامه خود  نوشته که «تعامل عزّتمندانه، کارکردگرا و فرصت‌محور از موضع برابر و بر مبنای احترام متقابل» را با اروپا دنبال خواهد کرد و درمورد آمریکا نیز «مدیریت تخاصم» را پی خواهد گرفت. او البته خاطر نشان کرده که در مسیر «مقابله با سیاست‌های خصمانه‌ آمریکا و رژیم صهیونیستی» حرکت خواهد کرد.
وزیر پیشنهادی امور خارجه تاکید کرده از «تمامی ظرفیتهای سیاست خارجی برای خنثی سازی و بی اثرسازی تحریمها و کاهش هزینه های آنها» استفاده خواهد کرد و در جهت «رفع شرافتمندانه ی تحریمها، به ویژه تحریمهای یکجانبه، از طریق مذاکرات جدّی، هدفمند و غیرفرسایشی، با حفظ مواضع قطعی نظام» خواهد کوشید.
توجه به حقوق و سهم ایران از کریدورها و را‌ههای ترانزیت یکی دیگر از برنامه‌های عراقچی است. او در برنامه خود برای وزارت امور خارجه نوشته که برای «جلوگیری از تهی سازی ظرفیت های جغرافیایی کشور، بهویژه در دو حوزه حمل ونقل منطقه ای و ترانزیت بین المللی، و حوزه ی انرژی» خواهد کوشید و دیپلماسی انرژی را به طریقی موثر به کار خواهد گرفت.
«تداوم روابط مستحکم با چین و روسیه، و گسترش همکاری با اقتصادهای نوظهور نظیر هند، اندونزی، آفریقای جنوبی و برزیل» ، «تسهیل مراودات تجاری و اقتصادی با همسایگان، به خصوص در نقاط مرزی» و «کمک به مهار و حل معضلات اقلیمی و زیست محیطی از مسیر همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، و توجّه ویژه به دیپلماسی آب» ازدیگر برنامه های سیدعباس عراقچی در مقام وزیر امور خارجه است.
برنامه عراقچی در زمینه «دیپلماسی اقتصادی» چیست؟
 عراقچی در زمینه «دیپلماسی اقتصادی» در نظر دارد که سیاست خارجی را در مدار پیشرفت اقتصادی کشور قرار دهد و از تمام ظرفیت‌های آن برای  تسهیل کار و امیدبخشی به فعالان اقتصادی بویژه بخش خصوصی استفاده کند.
 وزیر پیشنهادی امور خارجه در همین زمینه نوشته که سیاست حُسن همسایگی را به پیش خواهد برد، از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای (شانگهای، بریکس، اتّحادیه‌ی اقتصادی اورآسیا و دیگر سازمان‎های مشابه) حداکثراستفاده را خواهد کرد و  «میدان دیپلماسی» را تا آفریقا و آمریکای لاتین و شرق آسیا گسترش خواهد داد.
عراقچی خواهان «دیپلماسی متوازن و کارکردی» است
 در حقیقت «عبور دادن کشور از زنجیره‌ فشارهای تحریمی» ، «حمایت از ساختارها و مسیرهای موجود خنثی‌سازی تحریم‌ها، و کوشش برای گشودن بازارها و سازوکارهای جدید به منظور کاهش هزینه‌های تحریم» و «مقابله با پروژه ایران‌هراسی و امنیتی‌سازی ایران» از اولویت‌های عراقچی است.
وزیر پیشنهادی امور خارجه همچنین خواهان «دیپلماسی متوازن و کارکردی» است و «حمایت همه‌جانبه از محور مقاومت و حقوق مردم مظلوم فلسطین» را از اولویت‌های اصلی خود عنوان کرده است. «بازنگری در شرح وظایف سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور»  و «اتخاذ رویکرد تعاملی داخلیِ «برادرانه، مسئولانه و گفت‌وگومحور» از دیگر اولویت‌های سید عباس عراقچی در مقام وزیر امور خارجه است.
وزیر پیشنهادی امور خارجه در زمینه تحکیم امنیت ملّی بر آن است تا  در هماهنگی و هم افزایی با دیگر قوا، نهادها و دستگاههای ذیربط، جایگاه دیپلماسی را به عنوان یکی از ابزارهای مهم تولید و مدیریت قدرت ارتقا دهد.
عراقچی «بهره گیری ترکیبی از عناصر مادی و معنوی قدرت از جمله قدرت سخت، قدرت نرم، قدرت هوشمند و قدرت معنایی» ، «حفظ و تقویت قدرت بازدارندگی کشور در منطقه و فرامنطقه، از طریق دیپلماسی فعّال منطقه ای و بین المللی و در هماهنگی کامل بین میدان و دیپلماسی» و نیز «تقویت دولتها و مجموعه های متّحد و یا همراه با ایران، و گسترش و تحکیم عُمق ژئوپلتیک کشور به ویژه در حوزه محور مقاومت» را از برنامه‌های خود عنوان کرده است.
عراقچی در برنامه‌ خود «مقابله قاطع، موثّر و به موقع سیاسی و دیپلماتیک با کانونهای خطرآفرین، و سیاستها و تصمیمهای تهدیدآمیز» را گنجانده و نوشته که از «بازسازی اجماع امنیتی جهانی علیه ایران به ویژه در شورای امنیت سازمان ملل متّحد» جلوگیری خواهد کرد.
وزیر پیشنهادی امور خارجه بر بهره گیری حداکثری از «دیپلماسی سران» (سران سه قوه)، به خصوص در روابط با همسایگان تاکید دارد و قرار است از ظرفیتهای «دیپلماسی دفاعی» و «دیپلماسی اطلاعاتی - امنیتی» استفاده شایسته کند.
توجّه به کارکرد فناوری های نوپدید، از جمله هوش مصنوعی، به عنوان عناصر جدید قدرت در روابط بین الملل و نیزصیانت از برنامه هسته ای کشور و دستاوردهای آن از دیگر برنامه‌های عراقچی است.
در برنامه وزیر پیشنهادی امور خارجه، پیشبرد «دیپلماسی پارلمانی»، توجه جدی به «دیپلماسی غیررسمی»، «دیپلماسی عمومی»، «دیپلماسی رسانه ای» و «دیپلماسی فضای مجازی» و نیز روایت سازی هوشمندانه و اقناعی در جنگ شناختی دشمن هم گنجانده شده است.
سید عباس عراقچی از دهه 60 و در مسئولیت های مهم دیپلماتیک حضور داشته و با 5 وزیر خارجه در دولت های مختلف همکاری نزدیک داشته است.
۳ ماموریت اصلی سیاست خارجی دولت پزشکیان
«عباس عراقچی» وزیر پیشنهادی امور خارجه دولت چهاردهم، سه ماموریت اصلی سیاست خارجی دولت پزشکیان را اعلام کرد
«عباس عراقچی» ماموریت‌های اصلی سیاست خارجی دولت «مسعود پزشکیان» و برنامه‌های خود را ماحصل ۴۰ سال فعالیت در عرصه سیاست خارجی دانست؛ عنوان برنامه‌های عراقچی، «سیاست خارجی فراگیر، فعال و اثرگذار» اعلام شد.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به حضور وزیر پیشنهادی خارجه در جلسه امروز این کمیسیون گفت که آقای عراقچی ضمن تشریح برنامه‌های خود در جلسه صبح امروز این کمیسیون عنوان برنامه‌های خود را سیاست خارجی فراگیر، فعال و اثرگذار مطرح کرد.
ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در توضیح جلسه صبح دوشنبه «۲۲ مرداد ۱۴۰۳» کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: امروز اولین جلسه کمیسیون برای بررسی برنامه‌های وزرای پیشنهادی با حضور عباس عراقچی وزیر پیشنهادی خارجه برگزار شد؛ آقای عراقچی به تشریح برنامه‌ها و دیدگاه‌های خود پرداخت و خلاصه‌ای از سوابق و زندگی‌نامه‌اش را ارائه کرد و همچنین به سوالات نمایندگان پاسخ داد.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: آقای عراقچی در کمیسیون گفت که خود را سرباز امام و رهبری می‌داند و سعی کرده در این مسیر پابرجا بماند. او اشاره‌ای به سوابق خود در سپاه پاسداران و حضور در بخش‌های مختلف وزارت امور خارجه داشت و توضیح داد که نزدیک به ۴۰ سال در عرصه سیاست خارجی فعالیت داشته است.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی بیان کرد:‌ آقای عراقچی در این جلسه تاکید داشت که وارد گروه‌بندی‌ها نشده و نمی‌شود و با همه وزرای خارجه از دوره‌های قبل کار کرده و همچنین اشاره‌ای داشت که مشاور شهید امیر عبداللهیان بود و این شهید قصد استفاده از آقای استفاده از عراقچی را داشت. همچنین در دولت آقای رئیسی به عنوان مشاور وزیر فعالیت داشت.
رضایی با بیان این‌که «عراقچی برنامه‌های خود را ماحصل ۴۰ سال فعالیت در عرصه سیاست خارجی عنوان کرد»، افزود: عنوان برنامه‌های عراقچی «سیاست خارجی فراگیر، فعال و اثرگذار» بیان شد؛ وزیر پیشنهادی خارجی به اصول راهنمای سیاست خارجی اشاره کرد که برگرفته از قانون اساسی، تدابیر امام و رهبری انقلاب مبنی عزت، حکمت و مصلحت، سیاست‌های کلان در حوزه روابط خارجی و بین‌الملل، اسناد بالادستی، سند و چشم‌انداز، برنامه هفتم، مصوبات مجلس شورای اسلامی، بیانیه گام دوم انقلاب و دیدگاه رئیس جمهور و دولت است.
رضایی ادامه داد: آقای عراقچی در این جلسه تاکید داشت که مصوبات مجلس شورای اسلامی لازم‌الاجرا است و استثنایی برای آن قائل نیستند و وزارت خارجه تابع سیاست‌ها و دستورالعمل‌های مسئولان عالی کشور است و وزارت خارجه مجری سیاست‌های ابلاغی به شمار می‌آید.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: آقای عراقچی سه ماموریت اصلی سیاست خارجی را «تامین منافع ملی و حفظ و افزایش ثروت ملی، تحکیم امنیت ملی و ارتقاء قدرت کشور و حفظ عزت و تقویت حیثیت ملی و منزلت کشور» عنوان کرد و بیان داشت که تولید و افزایش ثروت و قدرت و منزلت ماموریت اصلی وزارت امور خارجه است.
رضایی ادامه داد: در بحث تامین منافع ملی یکی از برنامه‌های خود را دیپلماسی اقتصادی است بدان معنا که سیاست خارجی بر مدار پیشرفت اقتصادی کشور باشد لذا تاکید داشت که باید سیاست خارجی در خدمت پیشرفت، اقتصاد و توسعه کشور باشد لذا دیپلماسی اقتصادی از جمله محورهای برنامه‌های آقای عراقچی است.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اولویت بخشی به دیپلماسی اقتصادی را به عنوان اولویت اصلی وزیر پیشنهادی بیان کرد و افزود: طبق توضیحات آقای عراقچی وزارت امور خارجه باید سدشکن و راهگشا در امور اقتصادی باشد لذا ایشان معتقد به دیپلماسی اقتصادی درون‌زا و برون‌گرا و متکی به دانش فناوری هستند. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی محور بعدی برنامه وزیر پیشنهادی خارجه را حسن همسایگی و اولویت دادن به همسایگان بیان کرد و افزود: آقای عراقچی گفت که دولت شهید رئیسی در این زمینه با قدرت فعالیت می‌کرد و ما این راه را ادامه می‌دهیم همچنین از ظرفیت سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای و گسترش میدان دیپلماسی و استفاده از ظرفیت‌های آفریقا، آمریکای لاتین و شرق آسیا بهره‌ می‌گیریم. اولویت دادن به چین و روسیه هم به عنوان اولویت‌های کاری بیان شد.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درباره دیدگاه عراقچی درباره اروپا اظهار کرد: توضیحات وزیر پیشنهادی این بود که در بحث اروپا قائل به تعامل عزتمندانه و فرصت محور از موضع برابر و بر مبنای اقدام متقابل است. درباره ایالات متحده هم بیان داشت که مدیریت تخاصم و اتخاذ سیاست‌های خصمانه آمریکا و رژیم صهیونیستی برنامه‌اش است و تاکید داشت که نمی‌توان با آمریکا رفع تخاصم کرد اما باید مدیریت کرد و از ظرفیت‌های سیاست خارجی در خنثی‌سازی تحریم و بی‌اثر کردن تحریم‌ها و کوشش برای رفع شرافتمندانه تحریم‌ها به ویژه تحریم‌های یک جانبه در دستور کار است.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: درباره تحکیم امنیت ملی و ارتقاء قدرت نیز آقای عراقچی توضیح داد که هیچ افتراقی بین میدان و دیپلماسی قائل نیست و این دو یگانه هستند و باید با هم به دستاورد برسند و دستاوردهای میدان در دیپلماسی تبدیل به ثروت و قدرت و امنیت می‌شود و دیپلماسی بدون میدان هیچ توانی ندارد. مذاکره باید مبتنی بر قدرت باشد و در نظم نوین جهانی اگر جایگاه‌مان را تعیین نکنیم، دیگران تعیین می‌کنند.
سیاست خارجی بدون وفاق ملی و همدلی پیش نخواهد رفت
این نماینده مجلس شورای اسلامی خاطر نشان کرد: در بحث ماموریت سوم یعنی حفظ عزت و تقویت منزلت، بر پیشبرد دیپلماسی پارلمانی و بهره‌گیری از همه عناصر تاکید داشتند. درباره الزامات هم گفتند که مهم‌ترین الزامات وفاق ملی است چون سیاست خارجی بدون وفاق ملی و همدلی پیش نخواهد رفت. آقای عراقچی تاکید داشت که باید روحیه جهادی بیش از گذشته به وزارت امور خارجه تزریق شود.
رضایی اظهار کرد: آقای عراقچی در پاسخ به سوالات اعضای کمیسیون بیان کرد که نگرشم به دیپلماسی متکی بر قدرت و تولید کننده قدرت است و جهان‌بینی‌ام همان جهان‌بینی است که در سپاه بودم و تغییری نکرده چون بدون داشتن مولفه‌های قدرت نمی‌توان با کسی صحبت کرد.
جز باند «نیویورک» نیستم البته قضاوتی هم درباره آن نمی‌کنم
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: «این سوال از آقای عراقچی پرسید که شما آیا جزو باند «نیویورکی‌ها» هستید که در پاسخ گفت که جز باند «نیویورک» نیستم البته قضاوتی هم درباره آن نمی‌کنم؛ درباره قانون اقدام راهبردی و اجرای آن هم وزیر پیشنهادی گفت که قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها لازم‌الاجراست و باید از آن تبعیت کنیم. اگر مذاکرات شرافتمندانه شکل گیرد، در چارچوب این قانون خواهد بود. من مذاکرات احیاء برجام را با وجود این قانون در سال ۱۴۰۰ شروع کردم و با آن جلو بردم. قانون اقدام راهبردی دست ما را پرتر و قوی‌تر کرده است.»
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: «آقای عراقچی بر لزوم مشورت با مجلس شورای اسلامی تاکید کردند و گفتند شرایط فرق کرده و سرنوشت مذاکرات معلوم نیست درباره ساختار وزارت خارجه هم این توضیح را داد که ساختار را به سمت اصلاح می‌بریم چون تجربه ساختار فعلی خیلی موفق نبوده است، لذا تاکید داشتند که دانشکده وزارت خارجه برای تربیت دیپلمات احیاء شود و این‌که وزارت خارجه ایدئولوژیک است.»
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در ادامه، به تشریح سوالات اعضای کمیسیون امنیت ملی از وزیر پیشنهادی خارجه پرداخت.
پیام رئیس جمهوری به جهان جدید
پیش از این در ماه پیش رئیس جمهوری منتخب مردم با انتشار مقاله‌ای در روزنامه تهران تایمز با عنوان «پیام من به جهان جدید»، رویکرد خود را به روابط با کشورهای منطقه، آفریقا، چین، روسیه، اروپا و آمریکا تشریح کرد.
مسعود پزشکیان در بخشی از این مقاله تصریح کرده است که در دولت خود قصد دارد سیاستی فرصت‌گرا را پیگیری کند که با ایجاد «تعادل» در روابط با همه کشورها، منطبق با منافع ملی، توسعه اقتصادی و نیازهای صلح و امنیت منطقه و جهان باشد و در این راستا، از تلاش‌های صادقانه برای کاهش تنش‌ها استقبال می‌کنیم و با صداقت به صداقت پاسخ خواهیم داد.
او نوشته است: در بحبوحه جنگ و ناآرامی‌های منطقه، با برگزاری انتخاباتی رقابتی، مسالمت‌آمیز و منظم، نظام سیاسی ایران ثبات خود را به نمایش گذاشت و بر ادعاهای برخی از «کارشناسان ایران» در برخی دولت‌ها خط بطلان کشید. ثبات سیاسی و شیوه افتخارآمیز برگزاری انتخابات، نشانگر تدبیر رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، و تعهد مردم ایران به انتقال دموکراتیک قدرت حتی در شرایط دشوار است.
من با برنامه‌ای که بر «إصلاحات»، «تقویت وحدت ملی» و «تعامل سازنده با جهان» تأکید داشت وارد کارزار انتخابات شدم و در نهایت موفق شدم اعتماد هموطنانم را، حتی زنان و مردان جوانی که از وضعیت کلی کشور ناراضی بودند، در پای صندوق‌های رأی جلب نمایم.
این اعتماد برای من بسیار ارزشمند است و مصمم هستم با ایجاد اجماع، هم در داخل کشور و هم در سطح بین‌المللی، وعده‌هایی را که در دوران تبلیغات انتخاباتی به مردم کشورم داده‌ام، محقق سازم.
در آغاز، می‌خواهم تأکید کنم که دولت من حفظ عزت ملی و شأن بین‌المللی ایران در هر شرایط را سرلوحه کار خود قرار خواهد داد. سیاست خارجی ایران بر پایه اصول «عزت، حکمت و مصلحت» استوار است و طراحی و اجرای آن نیز برعهده رئیس‌جمهور و دولت گذاشته شده است. من قصد دارم تمامی اختیارات اعطا شده به این مقام را به کار بگیرم تا این هدف کلان را پیگیری نمایم.
با این رویکرد، دولت من قصد دارد سیاستی فرصت‌گرا را پیگیری کند که با ایجاد «تعادل» در روابط با همهٔ کشورها، منطبق با منافع ملی، توسعه اقتصادی و نیازهای صلح و امنیت منطقه و جهان باشد. در این راستا، از تلاش‌های صادقانه برای کاهش تنش‌ها استقبال می‌کنیم و با صداقت به صداقت پاسخ خواهیم داد.
در دولت من، تحکیم روابط با همسایگان در اولویت قرار خواهد داشت. ما پیگیر تشکیل یک «منطقه قوی» خواهیم بود، نه مناسباتی که در آن یک کشور به تنهایی به دنبال استیلا و تسلط بر دیگران باشد. من قویاً اعتقاد دارم که کشورهای همسایه و برادر نباید منابع ارزشمند خود را در جهت رقابت‌های فرسایشی، مسابقه تسلیحاتی و محدودسازی بی‌مورد یکدیگر هدر دهند. به جای آن، هدف ما باید ایجاد محیطی باشد که در آن منابع همگان برای پیشرفت و توسعه منطقه، به نفع همه، اختصاص یابد.
ما به همکاری با ترکیه، عربستان سعودی، عمان، عراق، بحرین، قطر، کویت، امارات متحده عربی و سازمان‌های منطقه‌ای به منظورتعمیق روابط اقتصادی، تقویت روابط تجاری، ارتقا سرمایه‌گذاری‌های مشترک، مقابله با چالش‌های مشترک و حرکت به سوی ایجاد چارچوب منطقه‌ای برای گفت‌وگو، اعتمادسازی و توسعه مبادرت خواهیم کرد.
منطقه ما دیربازی است از جنگ، تنش‌های فرقه‌ای، تروریسم و افراط‌گرایی، قاچاق مواد مخدر، کمبود آب، بحران پناهندگان، تخریب محیط‌زیست و مداخلات خارجی رنج می‌برد. حالا وقت آن فرارسیده که با هم به این چالش‌های مشترک برای آینده بهتر نسل‌های بعدی رسیدگی نمائیم. همکاری برای توسعه و شکوفایی منطقه‌ای اصل راهنمای سیاست خارجی ما خواهد بود.
به عنوان کشورهایی که از منابع فراوان و سنت‌های مشترکِ برخاسته از تعالیم صلح‌آمیز اسلامی برخوردارند، باید متحد شویم و به جای منطق قدرت، به قدرت منطق تکیه کنیم. با بهره‌گیری از ظرفیت هنجارسازی خود، می‌توانیم از طریق ترویج صلح، ایجاد محیطی آرام برای توسعه پایدار، تقویت گفت‌وگو و مقابله با اسلام‌هراسی نقش مهمی در نظم جهانی پسا قطبی ایفا نمائیم. در این راستا، ایران به سهم خود آماده نقش‌آفرینی خواهد بود.
در سال ۱۹۷۹، پس از انقلاب، نظام نوظهور جمهوری اسلامی ایران روابط خود را با دو رژیم آپارتاید اسرائیل و آفریقای جنوبی، بر أساس موازین حقوق بین‌الملل و أصول پایه‌ای حقوق بشر، قطع نمود. تا به امروز، اسرائیل همچنان یک رژیم آپارتاید است که «نسل‌کشی» را نیز به کارنامه تیره خود – که شامال اِشغال، جنایات جنگی، پاکسازی قومی، شهرک‌سازی، برخورداری از سلاح‌های هسته‌ای، ضمیمه غیرقانونی سرزمین‌های دیگران و تهاجم به همسایگانش بوده – اضافه کرده است.
به عنوان اولین اقدام، دولت من از کشورهای عرب همسایه درخواست همکاری خواهد کرد تا با استفاده از تمامی اهرم‌های سیاسی و دیپلماتیک استقرار آتش‌بس و متوقف کردن کشتار مردم غزه را در اولویت قرار دهند تا از گسترش دامنه جنگ جلوگیری شود. سپس باید با جدیت تلاش کنیم تا به اشغال طولانی‌مدتی که زندگی چهار نسل از فلسطینیان را ویران کرده است، پایان دهیم. در این راستا، تاکید می‌کنم دولت‌ها بر اساس «کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸» موظف به اتخاذ اقدامات لازم برای جلوگیری از نسل‌کشی هستند و نه پاداش دادن به نسل‌کشی از طریق عادی‌سازی روابط به مجرمان!
امروزه به نظر می‌رسد که بسیاری از جوانان در کشورهای غربی به حقانیت مواضع دیرپای ما در قبال رژیم اسرائیل پی برده باشند. می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و به این نسل شجاع بگویم که اتهامات یهودی‌ستیزی علیه ایران به دلیل موضع اصولی‌اش در مسئله فلسطین، نه تنها کاملاً غلط است، بلکه به فرهنگ، باورها و ارزش‌های اساسی ما توهین می‌کند. مطمئن باشید که این اتهامات به اندازه اتهامات ناعادلانه یهودی‌ستیزی که هنگام اعتراض در دانشگاه‌ها برای دفاع از حق حیات فلسطینی‌ها به شما وارد می‌شود، بی اساس است.
چین و روسیه همواره در روزهای سخت دوست و پشتیبان ما بوده‌اند. ما این دوستی را بسیار ارزشمند می‌دانیم.
نقشهٔ راه ۲۵ ساله ایران و چین یک گام مهم در جهت ایجاد یک «شراکت جامع راهبردی» سودمند برای هر دو کشور بود؛ و ما تمایل داریم در آستانه ورود به نظم جدید جهانی، همکاری‌های گسترده‌تری در این مسیر با پکن برقرار سازیم. در سال ۲۰۲۳، دولت چین نقش مهمی در تسهیل عادی‌سازی روابط ما با عربستان سعودی ایفا کرد و از این طریق دیدگاه سازنده و رویکرد آینده‌نگرانه خود را در امور بین‌المللی به نمایش گذاشت.
روسیه یک هم‌پیمان راهبردی ارزشمند و همسایه ایران است و دولت من متعهد است که به گسترش و تقویت همکاری‌هایمان پایبند بماند. ما برای مردم روسیه و اوکراین آرزوی صلح داریم و دولت من آماده حمایت فعالانه از ابتکارات دیپلماتیک در جهت دستیابی به این هدف خواهد بود. دولت من همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه با روسیه را – به ویژه در چارچوب‌هایی مانند بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی یوراسیا – در اولویت قرار خواهد داد.
با علم به اینکه صحنه جهانی از الگوهای سنتی فراتر رفته است، دولت من متعهد است که روابط متقابل مفید خود را با بازیگران بین‌المللی نوظهور در جنوب جهان، به خصوص با کشورهای آفریقایی، تقویت نماید. در این راستا، به دنبال ارتقا همکاری‌ها و تقویب مناسبات‌مان خواهیم بود.
ایران با کشورهای آمریکای لاتین روابط مستحکمی دارد و دولت من در جهت حفظ و تعمیق آن به منظور پیشبرد توسعه، گفتگو و همکاری در همه زمینه‌های اقدام خواهد کرد.
همکاری بین ایران و کشورهای آمریکای لاتین از آنچه در حال حاضر برقرار است، به مراتب ظرفیت‌های بیشتری دارد و ما پیگیر تقویت پیوندهایمان خواهیم بود.
روابط ایران و اروپا فراز و نشیب‌های زیادی داشته است. پس از خروج ایالات متحده از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) در ماه مه ۲۰۱۸، کشورهای اروپایی یازده تعهد به ایران دادند تا توافق هسته‌ای را نجات داده و تأثیر تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه ایالات متحده بر اقتصاد ما را تعدیل نمایند. از جمله این تعهدات می‌توان به تضمین انجام مبادلات بانکی به‌صورت مؤثر، حفاظت مؤثر از شرکت‌ها در برابر تحریم‌های ایالات متحده، و ترویج سرمایه‌گذاری در ایران نام بُرد. کشورهای اروپایی تمام این تعهدات را نقض کرده‌اند، اما به طور نامعقولی انتظار دارند ایران به صورت یکجانبه به تمام تعهدات خود مطابق برجام عمل نماید.
با وجود این انحراف‌ها، من آماده برگزاری گفتگوهای سازنده با کشورهای اروپایی هستم تا با تلاش مشترک، روابطمان را بر پایه اصل برابری و احترام متقابل، به مسیر صحیح هدایت کنیم.
کشورهای اروپایی باید دریابند که مردم ایران مردمی با افتخار هستند و حقوق و شأن آن‌ها را دیگر نمی‌توان نادیده گرفت. هرگاه قدرت‌های اروپایی به این واقعیت واقف شوند، تصور برساخته تفوق اخلاقی خود را کنار بگذارند و همچنین از بحران‌های ساختگی که مدت‌هاست بر روابط‌مان سایه افکنده عبور نمایند، فرصت‌های بسیاری برای همکاری بین ایران و اروپا وجود خواهد داشت که می‌توان مورد بررسی قرار داد.
فرصت‌های همکاری شامل همکاری‌های اقتصادی و فناورانه، امنیت انرژی، مسیرهای ترانزیت، محیط‌زیست، همچنین مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر، بحران پناهندگان و سایر حوزه‌ها هستند که همه اینها می‌توانند به نفع کشورهای ما پیگیری شوند.
ایالات متحده آمریکا نیز باید به این درک رسیده باشد که ایران هرگز به زورگویی پاسخ نداده و نخواهد داد. ما در سال ۲۰۱۵ با حسن‌نیت وارد برجام شدیم و به تمام تعهداتمان به‌طور کامل عمل کردیم. اما ایالات متحده – بخاطر نزاع‌ها و انتقام‌های مربوط به حوزه سیاست داخلی خود – به‌طور غیرقانونی از توافق خارج شد و با تحمیل تحریم‌های یکجانبه فراسرزمینی، به مردم ایران – به ویژه در دوران پاندمی کرونا – زیان‌ها، رنج‌ها و آسیب‌های بی شمار، و به اقتصاد ما صدها میلیارد دلار خسارت وارد نمود.
ایالات متحده عامدانه تصمیم گرفت که با راه‌اندازی جنگ اقتصادی علیه ایران، و همچنین با مبادرت به تروریسم دولتی از طریق ترور سردار قاسم سلیمانی – قهرمان نامی جهانی مبارزه با تروریسم که به خاطر موفقیت‌هایش در نجات مردم منطقه از داعش و گروه‌های وحشی مشابه شناخته می‌شود – نزاع‌ها را تشدید نماید. امروز جهان شاهد تبعات زیان‌بار این تصمیم است.
ایالات متحده آمریکا و متحدان غربی‌اش، نه تنها یک فرصت تاریخی را برای کاهش و مدیریت تنش‌ها در منطقه و جهان از دست دادند، بلکه به طور جدی معاهده منع گسترش (NPT) را تضعیف نمودند چرا که نشان دادند هزینه‌های پایبندی به اصول عدم اشاعه می‌تواند از فواید احتمالی آن بیش‌تر باشد.
به واقع، ایالات متحده و متحدان غربی‌اش از رژیم عدم گسترش سوءاستفاده کرده‌اند تا- برخلاف برآوردهای دستگاه‌های اطلاعاتی خود – بحرانی برساخته در مورد برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران ایجاد نمایند و از آن برای اِعمال فشار مستمر بر مردم ما استفاده کنند. این در حالی که هم‌زمان به حمایت فعالانه و بی دریغ از اسرائیل – یک رژیم آپارتایدی تجاوزگرا که عضو پیمان ان.پی.تی نیست و به گواه همه شواهد دارنده سلاح هسته‌ایست – پرداختند.
می‌خواهم بار دیگر تأکید کنم که دکترین دفاعی ایران شامل ساخت سلاح‌های هسته‌ای نیست و ایالات متحده را فرامی‌خوانم تا از سوءمحاسبات گذشته‌اش درس گرفته و سیاست جدیدی متناسب با آن اتخاذ نماید. تصمیم‌گیران در واشنگتن باید دریابند که سیاستی که مبنای آن قرار دادن کشورهای منطقه در مقابل یکدیگر باشد، نه در گذشته موفق بوده و نه در آینده موفق خواهد شد. آن‌ها باید حقیقت ایران را بپذیرند و از تشدید تنش‌های موجود پرهیز نمایند. مردم ایران به من یک مأموریت قوی داده‌اند تا با جدیت پیگیر تعامل سازنده در صحنه بین‌المللی – در حین پافشاری بر حقوق، عزت و نقش مستحق‌مان در منطقه و جهان – باشم. من از همه کسانی که مایل به پیوستن به این تلاش تاریخی هستند، دعوت به همکاری می‌نمایم.