حل ناترازی با ذخیره‌سازی گاز از سوی صنایع

  یکی از اقداماتی که می‌تواند سدی در برابر ناترازی گاز در کشور باشد، ذخیره‌سازی گاز است و باتوجه به مشکلات مربوط به عدم تامین پایدار گاز موردنیاز صنایع به دلیل افزایش مصرف در بخش خانگی در فصل سرد سال، ذخیره‌سازی گاز توسط صنایع می‌تواند یک اقدام دو سر برد باشد.
اختلاف مصرف گاز طبیعی در فصل گرم و سرد سال به‌صورت میانگین ماهانه، به بیش از ۲۲۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد و در صورت ادامه روند کنونی، کشور با چالش جدی‌تری در تأمین گاز به‌ویژه در فصل سرد سال روبه‌رو خواهد شد.
حل مسئله ناترازی از دریچه عرضه و تقاضا و مدیریت مصرف خواهد بود، یکی از مهم‌ترین راهکارهای حل مسئله ناترازی فصلی گاز از سمت عرضه، استفاده از ذخیره‌سازی گاز طبیعی است که افزون بر حل مسئله ناترازی فصلی، به پایداری و امنیت تأمین گاز و مدیریت شبکه انتقال کمک می‌کند. به‌صورت میانگین ظرفیت ذخیره‌سازی گاز طبیعی در دنیا ۱۱ درصد از کل مصرف گاز است.
این نسبت در کشورهای اروپایی به‌طور میانگین ۲۳ درصد و در ایران تنها ۱.۴ درصد است. مجموع حجم ذخیره‌سازی گاز در کشور سالانه ۳.۵ میلیارد مترمکعب است که در فصل سرد، روزانه حدود ۲۰ میلیون مترمکعب از محل این ذخیره‌سازی استفاده می‌شود. برنامه‌ریزی شده تا در قالب برنامه هفتم توسعه، حجم ذخیره‌سازی زیرزمینی و روزمینی به پنج درصد نیاز گاز کل کشور برسد. به این صورت که اگر حجم گاز مصرفی کل کشور ۲۲۰ میلیارد مترمکعب باشد، بتوانیم ۱۱ میلیارد مترمکعب گاز ذخیره‌شده داشته باشیم، اگر چه کشورهای دیگر حدود ۱۰ درصد از منابع را در مخازن زیرزمینی و روزمینی ذخیره می‌کنند و ایران نیز باید به‌تدریج حجم ذخیره‌سازی را افزایش دهد.
باتوجه به ناترازی گاز در کشور و کاهش تخصیص گاز به صنعت از سال گذشته وزارت نفت تمهیداتی را درنظر گرفت، در همین راستا نیز شیوه‌نامه‌ای تهیه که اواسط اردیبهشت ماه از سوی وزیر نفت ابلاغ شد، در قالب این شیوه‌نامه، کارخانه‌ها به‌ویژه صنایع عمده و انرژی‌بر، می‌توانند نسبت به احداث تأسیسات ذخیره‌سازی روزمینی گاز اقدام کنند.
شرکت ملی گاز ایران در شش ماه نخست سال، گاز بیشتری با تعرفه کنونی به آنها اختصاص می‌دهد. این صنایع گاز را به ال‌ان‌جی، سی‌ان‌جی و اس‌ان‌جی تبدیل و در فصل سرد از آن استفاده خواهند کرد. درواقع شرایطی فراهم شده تا بخش‌های غیردولتی و دولتی که متقاضی سرمایه‌گذاری در این زمینه هستند، بتوانند واحدهایی در نقاط موردنظر خود به شرکت ملی گاز ایران پیشنهاد دهند. اگر پیشنهاد مطرح شده تأیید شد پس از دریافت گاز، آن را به ال‌ان‌جی، سی‌ان‌جی یا اس‌ان‌جی تبدیل می‌کنند و در فصل سرد سال و ایام اوج مصرف گاز به متقاضیان گاز خواهند فروخت. وزارت نفت خوراک واحدهای ال‌ان‌جی، اس‌ان‌جی و سی‌ان‌جی برای مصرف‌کنندگان را با همان نرخ گاز مشترکان به فروش می‌رساند. بدین صورت که اگر سرمایه‌گذاری، سالانه ۳۰۰ هزار تن ال‌ان‌جی تولید کرد و توانست هر ۳۰۰ هزار تن را به کارخانه‌های فولاد بفروشد، وزارت نفت مقدار خوراک این واحد مینی‌ال‌ان‌جی را با نرخ گاز مصرفی همان صنعت به فروش می‌رساند و این صنایع فقط هزینه تبدیل گاز طبیعی به ال‌ان‌جی را پرداخت خواهند کرد. تمام سرمایه‌گذاران غیردولتی می‌توانند تقاضاهای خود برای احداث واحدهای مینی ال‌ان‌جی، اس‌ان‌جی و سی‌ان‌جی را به شرکت ملی گاز ایران ارسال و نسبت به تولید ال‌ان‌جی، اس‌ان‌جی و سی‌ان‌جی اقدام کنند و به متقاضیان داخل کشور بفروشند. بر این اساس در چارچوب این شیوه‌نامه، تمام سرمایه‌گذاران غیردولتی می‌توانند تقاضاهای خود برای احداث واحدهای مینی ال‌ان‌جی، اس‌ان‌جی و سی‌ان‌جی را به شرکت ملی گاز ایران ارسال و نسبت به تولید ال‌ان‌جی، اس‌ان‌جی و سی‌ان‌جی اقدام کنند و به متقاضیان داخل کشور بفروشند. علاوه بر این صنایع هم می‌توانند در مجاورت کارخانه‌های خود با دریافت گاز از شرکت ملی گاز ایران با همان نرخ سوخت یا خوراک خود، اقدام به احداث واحدهای مینی ال‌ان‌جی، اس‌ان‌جی و سی‌ان‌جی کنند و از گاز ذخیره‌شده در زمستان بهره ببرند. کارخانه‌های سیمان که در فصل سرد سال از نفت‌کوره استفاده می‌کنند، می‌توانند به جای نفت‌کوره از گاز ذخیره‌شده استفاده کنند که یک حرکت زیست محیطی نیز تلقی می‌شود. در عین حال، کارخانه‌هایی که در شعاع کمی از کلانشهرها قرار دارند و اجازه استفاده از نفت‌کوره را نیز در زمستان ندارند، احداث واحدهای مینی ال‌ان‌جی و سی‌ان‌جی برای آنها صرفه اقتصادی قابل‌توجهی دارد. وزارت نفت از همه مشترکان عمده گاز و واحدهایی که به قطعی گاز در فصل سرد سال حساس هستند، درخواست دارد تقاضاهای خود در این زمینه را به شرکت ملی گاز ایران ارسال کنند. برای این متقاضیان با هماهنگی وزارت نفت موافقت اصولی صادر و در چارچوب شیوه‌نامه‌ای که از سوی وزیر نفت ابلاغ شده از آنها حمایت خواهد شد تا گاز مطمئن و پایداری را برای همه ایام سال داشته باشند. از این روش در بسیاری از کشورها استفاده می‌شود، اما در کشورمان به‌دلیل ارزان بودن قیمت حامل‌های انرژی، مصرف‌کننده توجهی به این مسائل ندارد. ایران باید تجربه جهانی را در این حوزه به‌کار گیرد.