صفحه اول
محمد بیاتی نیا- در عصر حاضر نظام سياسي مردم ساالر با مشاركت سياسي مردم شكل ميگيرد. وجود حكومت براي جوامع بشري ضرورتي است كه عقل به آن حكم ميكند. يكي از خصوصيات مكتب سياسي اسلام نسبت به ساير مكاتب، فراهم آوردن زمينه مشاركت همه قشرهاي مردمي در تمام مراحل تصميمگيري و سرنوشت ساز است. چرا كه احكام اسلامي تا روز قيامت باقي و الزم الاجرا است و اجراي احكام الهي جز از رهگذر برپايي حكومت اسالمي، امكانپذير نيست. مشاركت سياسي كه به موجب آن شخص اراده خود را جهت مشاركت در حاكميت جامعه به كار ميبرد، حق هر شهروند است و از طرفي ديگر تكليف شرعي هر مسلمان است كه براي برپايي حكومت ديني و نظارت مستمر بر اعمال حاكمان وارد اين مشاركت شود. در صورت عدم مشاركت سياسي، جامعه دچار هرج و مرج شده و امكان اجراي احكام شريعت از بين خواهد رفت. مسئله مشارکت سیاسی در جوامع بشری، یک مسئله عام و فراگیر است و کمتر روزی را می‌توان یافت که در رسانه‌های جمعی، مطبوعات و حتی گفتگوهای روزمره حرفی از حقوق بشر و مشارکت مردم در سرنوشت دولت‌ها در میان نباشد. در ایران نیز به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی مشارکت سیاسی به‌خصوص رفتار رأی‌دهی، از توجه شایانی برخوردار گردید. در ساختار سیاسی و حقوقی ایران در قالب اصول قانون اساسی و همچنین قوانین حوزه حقوق عمومی در بخش های مختلف ابزارهای تحقق مشارکت سیاسی با محدودیت هایی پذیرفته شده است. مشارکت سیاسی، از مؤلفه های مهم در انتخابات، برای رژیم های سیاسی از اهمیت خاصی برخوردار است. نظریه پردازان توسعه، مشارکت سیاسی و مخصوصاً شرکت در انتخابات را از مهم ترین شاخصه های توسعه سیاسی می دانند. توسعه سیاسی بدون مشارکت سیاسی معنا ندارد و یا حداقل از لحاظ محتوایی کامل نیست. رسانه های جمعی از جمله مطبوعات در کنار احزاب، گروه های ذی نفوذ، طبقات اجتماعی، سندیکاها و... نقش مؤثری در جامعه پذیری سیاسی و مشارکت سیاسی دارند و به طور مستقیم یا غیرمستقیم با رساندن اخبار و اطلاعات سیاسی، معرفی ارزش ها و آرمان های سیاسی و تبلیغ در مورد آن ها، مقایسه ارزش های سیاسی جامعه خودی با ارزش های جوامع دیگر، بحث و گفتگو پیرامون مواضع دولت و غیره مشارکت ملت ها در سیاست را محقق می کنند. مسئله مشارکت سیاسی در جوامع بشری، یک مسئله عام و فراگیر است و کمتر روزی را می‌توان یافت که در رسانه‌های جمعی، مطبوعات و حتی گفتگوهای روزمره حرفی از حقوق بشر و مشارکت مردم در سرنوشت دولت‌ها در میان نباشد. در ایران نیز به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی مشارکت سیاسی به‌خصوص رفتار رأی‌دهی، از توجه شایانی برخوردار گردید. در ساختار سیاسی و حقوقی ایران در قالب اصول قانون اساسی و همچنین قوانین حوزه حقوق عمومی در بخش های مختلف ابزارهای تحقق مشارکت سیاسی با محدودیت هایی پذیرفته شده است. بین عوامل فرهنگی(سبک زندگی کاندیدا، شبکه ماهواره‌ای، تقدیرگرایی، سرمایه فرهنگی، رسانه داخلی، رسانه خارجی، باورهای دینی)، عوامل اجتماعی(تعلق طایفه ای-قومی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، ناکامی اجتماعی، احساس تبعیض اجتماعی)، عوامل سیاسی(فرهنگ و آگاهی سیاسی، مشارکت سیاسی، جامعه‌پذیری سیاسی، اعتماد سیاسی، احساس اثربخشی سیاسی، رضایت از عملکرد سیاسی، علاقه‌مندی به سیاست)، و عوامل روانی(عزت‌نفس، احساس امنیت، احساس انزوا، احساس هویت، احساس بیگانگی)، با مشارکت سیاسی در انتخابات ملی رابطه معنی‌داری وجود دارد. بر اساس نتایج تحقیق، انتخابات کنشی سیاسی، و جلوه‌ای از مشروعیت و مقبولیت نظام سیاسی است؛ که، رشد دموکراسی، توسعه سیاسی، و تحقق حکمرانی متعالی سیاسی را به همراه دارد. با مشارکت شهروندان در انتخابات، فضای سالم سیاسی رقابتی بوجود می آید، عقلانیت، دموکراسی و جمع‌گرایی سیاسی محقق می شود. نتایج تحقیقات همچنین نشان می دهد در ایران پس از انقلاب اسلامی، میزان مشارکت مردم در انتخابات بالا بوده است، و مردم با حضور در انتخابات، فهم و ذائقه سیاسی، دلبستگی، و تعهد خود به نظام سیاسی را به نمایش گذارده اند.