صفحه اول
بدون شک تحریم و مصائب آن ضررهای بسیاری به اقتصاد ایران زده اما اتخاذ سیاست خنثی‌سازی تحریم‌ها، آرام‌آرام در حال نتیجه‌دادن و خودنمایی است و افزایش خیره‌کننده صادرات نفت و میعانات ایران، گواه این موضوع. تجربه سالیان گذشته بیش‌ازپیش ثابت کرد که گشایش اقتصادی از مسیر برجام و FATF نمی‌گذرد که اگر این‌طور بود، دولت قبل آن کارنامه غیر قابل قبول را در حوزه اقتصادی بر جای نمی‌گذاشت. در پی تلاش آمریکا برای خروج از برجام، ایالات متحده آمریکا در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ رسماً از برجام خارج شد. طرح جامع اقدام مشترک که به‌طور غیررسمی با عنوان‌ها معاهده ایران یا توافق هسته‌ای ایران شناخته می‌شود، توافقنامه‌ای بین‌المللی در مورد برنامه هسته‌ای ایران است که در ژوئیه ۲۰۱۵ بین ایران، گروه ۵+۱ (پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد - چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، ایالات متحده- + آلمان )و اتحادیه اروپا به تصویب رسید. در پاسخ به خروج آمریکا، سران سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا در بیانیه‌ای مشترک، بیان کردند که با افزایش احتمال اعلام نقض توافقنامه از سوی ایالات متحده آمریکا، توسط شورای امنیت، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر تأیید این توافقنامه هسته‌ای همچنان به عنوان «چارچوب قانونی بین‌المللی برای حل اختلاف» باقی خواهد ماند. واکنش‌ها به این اقدام در ایران متفاوت بوده‌است. برخی نسبت به ترامپ و دولت ایالات متحده آمریکا ابراز انزجار کردند و برخی دیگر، این تصمیم را کاملاً بیهوده و بی‌تاثیر خواندند. این اقدام از سوی محافظه‌کاران آمریکایی در ایالات متحده، که توافقنامه را ضعیف می‌دانستند، ستایش شده‌است. دیگر شخصیت‌های ایالات متحده آمریکا از جمله رئیس‌جمهور پیشین باراک اوباما و جو بایدن، معاون وی، تصمیم دولت ترامپ را مورد انتقاد قرار دادند، در حالی که کشورهای اروپایی شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان که این توافق را امضا کرده بودند از این اقدام ابراز تاسف کردند. همچنین نظرسنجی نشان داد که مردم آمریکا با رئیس‌جمهور ترامپ موافق نیستند و ترجیح می‌دهند که بخشی از این معامله را حفظ کنند. تلاش آمریکا برای خروج از برجام برنامه‌ای بود که دونالد ترامپ از زمان شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سر داشت. در نهایت در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ دولت ایالات متحدهٔ آمریکا رسماً از برجام خارج و بازگشت تحریم‌ها به صورت گذشته را اعلام کرد و برای انجام مجدد مذاکرات در صورت تمایل ایران اعلام آمادگی نمود. طرح خروج از برجام در اواخر شهریور ۱۳۹۶ قوت گرفت و در مهر ماه همان سال، به‌طور جدی در دستور کار دولت آمریکا قرار گرفت. از آنجا که امکان خروج یک جانبه آمریکا از این توافقنامه بین‌المللی ممکن نبود، ترامپ منتظر فرصتی برای متهم کردن ایران به خروج از برجام ماند.این تلاش‌های دولت ترامپ مشکل بزرگ روبر بود و آن هم اعلام پایبندی ایران به مفاد برجام از طرف کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. لذا دولت آمریکا سعی کرد تا با تمرکز بر برنامه موشک‌های بالستیک ایران، دولت ایران را ناقض روح برجام نشان دهد. ترامپ همچنین مقامات امنیتی و اطلاعاتی آمریکا را برای «ساختن» شواهدی که نقض برجام توسط ایران را نشان دهند تحت فشار قرار داده‌است. ترامپ در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۷ اعلام کرد که تصمیم خود را در مورد توافقنامه هسته‌ای با ایران گرفته‌است ولی از اعلان عمومی جزئیات آن خودداری کرد. پیش از این، سردار شهید حاج قاسم سلیمانی گفته بود: «برای دشمن، این برجام، سه ضلعی است نه یک ضلعی. اوباما فکر می‌کرد به مرور زمان به دو ضلع دیگر می‌رسد، اما آدم عجولی که آمده (ترامپ)، اصرار دارد به سرعت برسد و تصورش این بود که می‌رسد. اینکه اصرار می‌کنند بر برجام ۲ در منطقه، برای این است که می‌خواهند این تحرکی را که از ایران اسلامی به جهان اسلام روح و جان داده، بخشکانند. اگر العیاذبالله ما رفتیم و در برجام۲ شرکت کردیم، به همین تمام می‌شود؟ نه، برجام اصلی در داخل ایران است. تلاش آنها به این‌جا منتهی نخواهد شد و برجام سه هم خواهند داشت، چون معتقدند چشمه باید خشکانده شود و این چشمه، ایران است.» روزها و ماه‌ها و سال‌ها سپری شد. هر چند که برجام خسارت‌های زیادی به مردم عزیز کشورمان تحمیل کرد و دولت قبل با شرطی سازی اقتصاد و گره زدن همه امور به برجام، بر خسارت‌ها افزود، اما روند کلی برجام به نحوی پیش رفت که نه تنها ایران با دستپاچگی و از موضع ضعف به دنبال احیای برجام- با فرمول مدنظر آمریکا و تروئیکای اروپا- نرفت، بلکه با ابتکار عمل در حوزه‌های مختلف و از جمله دیپلماسی اقتصادی، عملاً این توافق خسارت بار را به حاشیه برده و امکان بازتولید آن به صورت یکطرفه و در جهت منافع طرف غربی را ناممکن کرد.