ارتباطات سلامت

  فرامرز قدسی- تلاش های شتاب زده ای که در سده های اخیر برای گسترش ارتباطات بشری صورت گرفته، اثرات معکوسی بر سلامت همه انسان ها داشته و مسائل بهداشتی تازه ای را برای آنها به ارمغان آورده است.هر جامعه ای درجه ای از سواد رسانه ای در مورد سلامت دارد و رسانه ها بزرگترین آموزش دهنده به ویژه در حوزه سلامت در جوامع امروزی هستند. در این میان داشتن مهارت های تفکر انتقادی در تفسیر و تحلیل محتوی مربوط به سلامت در رسانه ها، ضروری است. در تحقیقات گذشته بر  ضرورت آموزش سواد رسانه ای سلامت تاکید شده است، و اعتقاد بر آن است که  نوجوانان بیشترین تاثیر را در حوزه سلامت از رسانه ها متحمل می شوند.
خانواده یکی از مهم ترین واحدهای اجتماعی است و حفظ سلامت آن در سلامت جامعه و اعضای آن تأثیر بسزایی دارد. رسانه ای شدن زندگی روزمره فرآیندی است که به پیوند مداوم زندگی روزمره فرد با رسانه ها اشاره دارد، فرآیندی که می تواند سلامت خانواده را متأثر سازد.
رسانه­ ها با استفاده از چارچوب بندی، ذهن مخاطبان و افکار عمومی را در مقابل رویدادها و مسائل شکل می دهند و بر واکنش های جامعه در برابر پدیده ها تأثیر می گذارند. به این علت که در دهه اخیر تعداد قابل توجهی از ایرانیان به بیماری ام اس مبتلا شده اند و کیفیت زندگی بیماران و اطرافیان آنها تحت تأثیر قرار گرفته است؛ بازنمایی صحیح این بیماری از روش چارچوب­ های خبری مناسب به افزایش آگاهی جامعه درباره این بیماری و افزایش کیفیت زندگی این بیماران منجر می شود.
امروزه از کاربرد رسانه‌های اجتماعی در همه حوزه ها سخن رانده می‌شود و حوزه ارتباطات سلامت و سلامت همگانی نیز از این قاعده مستثنی نیست. تعداد کاربران رسانه‌های اجتماعی وعلاقه‌ای که این کاربران به محتوای این رسانه ها دارند، بطور چشمگیری رو به افزایش است.  ویژگی های منحصر بفرد رسانه‌های اجتماعی که آنها را از رسانه‌های جمعی متمایز می‌سازد، کاربر را قادر می‌سازد تا حجم عظیمی از اطلاعات سلامت را از متخصصین سلامت و سازمان های سلامت محور بسته به نوع نیازش دریافت کند، همچنین امکان برقراری ارتباط با پزشکان و افراد دیگر- خواه بیمار یا غیر بیمار- را به منظور رفع نیازهای اطلاعاتی، عاطفی و روانی برای وی فراهم می‌آورد. علاوه براین، از رسانه‌های اجتماعی می‌توان بعنوان ابزاری مناسب و مقرون به صرفه برای دسترسی به خیل وسیعی از کاربران، آموزش سلامت و ارتباطات سلامت موثر استفاده کرد. نوشته پیش رو قصد دارد به مرور مفاهیم ارتباطات سلامت و ارتباطات سلامت موثر بپردازد و رسانه‌های اجتماعی را بعنوان کانالی برای ارسال و دریافت پیام سلامت معرفی کرده و از سویی دیگر به بحث درباره محدودیت های این رسانه ها در برقراری ارتباطات سلامت موثر بپردازد.
ارتباطات سلامت به هنر آگاه سازی، تاثیرگذاری و برانگیزاندن مخاطبان نسبت به موضوعات سلامت بر اساس برنامه ریزی مدون و مبتنی بر نظریه اطلاق می‌شود. هدف این ارتباطات پیشگیری از بیماری ها، ارتقا سلامت و کیفیت زندگی  افراد جامعه است علاوه براین، ارتباطات سلامت به دنبال آن است که مقوله سلامت را به الویت های اول افراد تبدیل سازد. استفاده از رسانه‌های جمعی، چند رسانه‌ای ها و سایر فناوری  های ارتباطی و اطلاعاتی نوین جهت انتشار اطلاعات سلامت و برقراری رابطه با افراد می‌تواند به محقق شدن این اهداف کمک نماید.
هر یک از ما به نوعی ارتباطات سلامت را تجربه کرده ایم، برای مثال، خواندن بروشورهای سلامت و پزشکی یا صحبت کردن با متخصص حوزه سلامت و بهداشت. بخشی از ارتباطات سلامت، طراحی و انتشار پیام‌های سلامت توسط متخصصان حوزه پزشکی و سلامت عمومی با هدف آگاه سازی افرادی است که این پیام های می‌تواند آنها را برای حفظ و ارتقای سلامتی شان کمک نماید. افراد می‌توانند از اطلاعات سلامت  رسانه‌های مختلف نیز استفاده کنند و دانش و مهارت لازم را برای بهبود در تصمیم‌گیرهای سلامت کسب نمایند. میزان مراجعه به رسانه‌ها برای کسب اطلاعات سلامت می‌تواند با برنامه‌های تبلیغ سلامت افزایش یابد. هدف از برنامه‌های تبلیغ سلامت، توانمند ساختن مردم جهت افزایش کنترل  بر سلامتی و عوامل تاثیرگذار بر آن، همچنین بهبود سلامتی و  بطور کلی سلامت عمومی است