راهکارهای وحدت

کائنات| حمید یگانه- در زمینه همگرایی و وحدت جهان اسلام، عناوین متعددی قابل بحث و تأمل است. عوامل همگرایی، موانع وحدت و همگرایی، زمینه ها و محورهای وحدت و... از آن جمله اند. از جمله عناوین مهمی که محل تأمل بیشتر است و کارایی مؤثرتری نیز دارد، راهکارهای همگرایی است. در این گفتار به طور فشرده دیدگاههای دو وحدت گرای برجسته اسلامی را در مورد راهکارهای وحدت و همگرایی، بازخوانی می کنیم: سیدجمال الدین بنیانگذار این حرکت و جریان محسوب می شود و عمر پر برکتی را در این زمینه صرف کرده و نظام اندیشه خود را در این باب شکل بخشیده است. رهبر فقید انقلاب اسلامی نیز بزرگ ترین انقلاب اسلامی را در جهان به ثمر نشانده و آن نظام وحدت گرا را با حرکت الهی و اسلامی خود به منصه ظهور و تحقق رسانده است.
: رهبر معظم و حکیم انقلاب اسلامی در پیام اخیرشان خطاب به حجاج بیت الله الحرام به نکات کلیدی و مهمی اشاره فرموده اند. در بخشی از این پیام آمده است :» وحدت و معنویت ضامن ارتقا مادی و معنوی جهان اسلام و نورافشانی آن برای همه گیتی است. وحدت بدین معناست که ملت های مسلمان یکدیگر را نه از راه فتنه انگیز دشمن بلکه از راه گفت و گو و رفت و آمد بشناسند و از ظرفیت یکدیگر آگاه شوند. وحدت بدین معناست که پیشروان سیاسی و فرهنگی در کشورهای اسلامی خود را به گونه‌ای هماهنگ برای نظم جدید جهانی آماده کنند.»
یکی از تأثیرگذارترین رهبران وحدت طلب و پیشوایان اصلاح گرای معاصر، امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی است. او نیز همچون سیدجمال الدین بنیانگذار حرکت اصلاحی و وحدت طلبی، از برجسته ترین منادیان همبستگی و انسجام اسلامی به شمار می رود. اندیشه های این مرد بزرگ الهی در مرحله نظر باقی نمانده، بلکه غالباً جامه عمل پوشیده است. در زمینه وحدت نیز راهکارهای اساسی و کاربردی برای تحقق این هدف بزرگ ارائه نموده است که در ذیل به مهم ترین آنها اشاره می گردد.
برای وحدت یک جامعه، رهبری واحد و اطاعت و پیروی از او، سخن نخست است. یعنی قبل از هر راهکار دیگر و انجام فعالیت در مسیر همبستگی، شناسایی یک رهبر واحد، گرد آمدن در کنار او و حرف شنوی از اوامر و دستورهای وی، از اهم راهکارهای وحدت به شمار می رود. این مسئله در دین امری پذیرفته شده و حتی مورد تأکید است. رسول خدا(ص) می فرمایند:إسمعوا و أطیعوا لمن ولاه الله الأمر، فإنه نظام الإسلام. از حاکمان الهی اطاعت کنید و گوش به فرمان باشید، زیرا اطاعت از رهبری مایه «وحدت امت اسلام» است.
امام(ره) خود یک رهبر استثنایی و کاریزماتیک در این زمینه بود که محور وحدت و همبستگی جامعه اسلامی ایران گردید و انقلاب شکوهمندش را به ثمر نشاند. نقش رهبری واحد در اینجا جای هیچ حرف و حدیثی را باقی نمی گذارد. چنان که مقام معظم رهبری می فرماید: «این انقلاب در دنیا بدون نام امام خمینی(ره) شناخته شده نیست.» حضرت امام(ره) خود در زمینه رهبری واحد نیز بسیار مصر بود. ایشان تلاش بسیار زیادی در جهت انتقال مرحوم آیت الله بروجردی(ره) به قم و مرجعیت ایشان انجام دادند و نقش ایشان در جهت ایجاد رهبریت واحد در حوزه قم پس از رحلت مرحوم آیت الله حائری(ره) مورد اعتراف همه کسانی که در آن عصر در حوزه قم می زیسته اند، بوده است.
همچنین امام در نجف اشرف کوشش بلیغی در جهت حفظ شأن و مرتبه حضرت آیت الله حکیم انجام می دهند و از هرگونه عملی که کوچک ترین اثری در جهت تضعیف ریاست عامه ایشان داشته باشد خودداری می کنند. مثلاً وقتی برای اولین بار کتاب تحریر الوسیلة ایشان، در نجف به چاپ می رسد، امام متوجه می شوند بر روی جلد این کتاب عبارت «زعیم الحوزات العلمیة» نقش بسته است. لذا بلافاصله دستور می دهند این عبارت پاک شود و می گویند: «والا کلیه این کتابها را به دجله می ریزم.» اصرار یاران ایشان به جایی نمی رسد و بالاخره با مشکلات بسیاری این عبارت را پاک می کنند.