شکست سیاست های تحریمی امریکا

  میرزا  علوی - افزایش تولید و صادرات نفت ایران در شرایط تحریم آمریکا حاکی از شکست این تحریم هاست زیرا شرکت های غربی فکر نمی کردند متخصصان داخلی توان فنی تعمیر و نگه داری صنایع مرتبط با استخراج نفت را داشته باشند.
از طرف دیگر، افزایش صادرات نفت به معنای فرمان نبردن کشورهای مستقل از آمریکا، برای منزوی کردن جمهوری اسلامی است.
ایران به عنوان بزرگترین دارنده منابع هیدروکربوری دنیا، وابستگی زیادی به درآمدهای حاصل از فروش این محصولات دارد. آمریکا نیز با آگاهی از این موضوع، با اعمال تحریم‌های نفتی از سال 1390، جریان صادرات نفت و میعانات گازی ایران را محدود کرده تا به اقتصاد کشور آسیب بزند.
اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم، مواجهه دولت با تحریم نفتی از یک رویکرد منفعلانه که منتظر تعلیق تحریم‌هاست به یک رویکرد فعالانه ذیل بازارسازی نفت تبدیل شده است. در رویکرد جدید، ایران با استفاده از ابزار دیپلماسی انرژی و تقویت روابط با کشورهای آمریکای لاتین، آسیایی و آفریقایی، بازارهای جدیدی را برای فروش نفت خود شناسایی کرده و ساخته است.
یک نمونه موفق از بازارسازی نفت که در فضای رسانه‌ای مطرح شده است، سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی است. ایران با تعمیرات و نوسازی پالایشگاه‌های ونزوئلا اکنون در حال صادرات روزانه 100 الی 150 هزار بشکه نفت به این کشور است. طبق آمار موسسات و نهادهای داخلی و خارجی، صادرات نفت ایران نسبت به ابتدای دولت سیزدهم دو برابر شده است.
روزانه ۱.۶ میلیون بشکه
 وبگاه بلومبرگ به‌ تازگی در گزارشی به موضوع افزایش صادرات نفت خام ایران پرداخته که بر اساس آن صادرات نفت ایران به ۱.۶ میلیون بشکه در روز رسیده است.
وبگاه بلومبرگ در این گزارش آورده است:ایران صادرات نفت خام خود را به بیشترین میزان در حدود پنج سال گذشته رسانده، حضور مجدد خود را در صحنه ژئوپلیتیک تقویت کرده و در عین حال خطراتی را برای بازار شکننده جهانی نفت خام به همراه آورده است.
به گفته عده‌ای از تحلیلگران از جمله تحلیلگران شرکت کِپلِر، شرکت اِس‌وی‌بی (یک شرکت مشاوره انرژی استراتژیک جهانی واقع در واشینگتن که بر صنعت انرژی ایران تمرکز ویژه دارد)، شرکت اِف‌جی‌ای و آژانس بین‌المللی انرژی، صادرات نفت خام ایران به بالاترین سطح از زمان اِعمال مجدد تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸ میلادی رسیده است.
افزایش فروش نفت خام، ملموس‌ترین علامتی است که نشان می‌دهد ایران، که از نظر مالی در اثر سال‌ها انزوا صدمه دیده و به‌ شدت در حال مطالبه حق خود است، شروع به ترمیم روابط با رقبای منطقه‌ای و تقویت روابط با قدرت پیشرو آسیا کرده و حتی تعامل دیپلماتیک آزمایشی با واشینگتن را آغاز نموده است.
با این حال، افزایش عرضه نفت خام باعث کاهش اعتماد به بازار نفت شده که به دلیل نوسان رشد اقتصادی و نفت ارزان روسیه تضعیف شده است و مانع به ثمر رسیدن تلاش‌های شرکای ایران در ائتلاف اوپک پلاس برای ممانعت از کاهش قیمت نفت خام می‌شود.
همایون فلکشاهی، تحلیلگر ارشد شرکت کِپلر، گفت: صادرات نفت خام ایران، در ماه گذشته بسیار موفقیت‌آمیز بود. خرید نفت خام ایران برای کسانی که ریسک‌پذیر هستند، بسیار جالب است.
صادرات نفت خام ایران به بالاترین سطح از زمان آغاز تحریم‌ها رسید
بنابر اعلام شرکت کپلر، با وجود اینکه تحریم‌های آمریکا همچنان پابرجاست، صادرات نفت خام از پاییز گذشته دو برابر شده و در ماه مه (اردیبهشت، خرداد) به ۱.۶ میلیون بشکه در روز رسیده است. طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی مستقر در پاریس، تولید نفت خام ایران به ۲.۹ میلیون بشکه در روز رسیده است که بالاترین میزان از اواخر سال ۲۰۱۸ میلادی است. مشاوران اِس‌وی‌بی انرژی و پِترو لُجیستیکز اِس‌اِی و اِف‌جی‌ای معتقدند که میزان تولید نفت خام ایران از این هم بیشتر است و شاید از ۳ میلیون بشکه در روز نیز فراتر رود.
صادرات نفت خام ایران پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، از توافق هسته‌ای با تهران در سال ۲۰۱۸ میلادی به‌شدت محدود شد؛ اما اکنون افزایش آن می‌تواند اقتصاد ایران را که در اثر تورم افسارگسیخته، کاهش ارزش ارز و ناآرامی‌های دوره‌ای علیه رئیس‌جمهور مصالحه‌ناپذیر ایران، ابراهیم رئیسی، آسیب دیده است، تقویت کند.
توافق اولیه با عربستان سعودی در ماه آوریل، تلاش برای احیای متحد سوری (بشار اسد) و مذاکرات مخفیانه به‌منظور کاهش تنش‌ با کاخ سفید، از دیگر نشانه‌های تجدید حیات اقتصادی ایران هستند که با افزایش صادرات نفت خام، هم‌زمان شده‌اند.
به گفته یک فرد آشنا با مواضع ایران، واشینگتن و تهران از طریق مذاکرات واسطه‌ها در عمان و در حاشیه نشست‌های سازمان ملل، برای دستیابی به تفاهم درخصوص آزادی زندانیان آمریکایی و بررسی محدودیت‌های مربوط به تحقیقات هسته‌ای ایران، در ازای افزایش سقف صادرات نفت خام تلاش می‌کنند.
یکی از مقامات وزارت امور خارجه آمریکا، شایعات درباره توافق هسته‌ای را «کاذب و گمراه‌کننده» خواند و اظهار کرد: اولویت آمریکا، همچنان ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. ایران اعلام کرد برنامه اتمی‌اش فقط برای دستیابی به مقاصد صلح‌آمیز است.
با این حال افزایش صادرات نفت خام ایران، به صادرات نفت از سوی دو عضو تحریم‌شده اوپک پلاس، یعنی روسیه و ونزوئلا، اضافه می‌شود و به بازارهای جهانی نفت ضربه می‌زند.
در سال جاری، قیمت‌ نفت خام در لندن با ۱۲ درصد کاهش به حدود بشکه‌ای ۷۵ دلار رسیده که باعث پیش‌بینی کاهش ناگهانی قیمت نفت از سوی تحلیلگران برخی شرکت‌ها از جمله شرکت خدمات مالی و بانکداری گلدمن ساکس و شرکت خدمات مالی و بانکداری جِی‌پی‌مورگان چِیس شد.
افزایش صادرات نفت خام ایران تأثیر تلاش‌های سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اپک) به رهبری عربستان سعودی، به‌ منظور ایجاد ثبات در بازار نفت را کاهش داده است.
از پنج سال پیش که تحریم‌های آمریکا دوباره اِعمال شدند، نفت خام ایران با آنچه «ناوگان تاریک» نامیده می‌شود (و متشکل از نفت‌کش‌هایی است که اغلب کهنه و بیمه‌نشده هستند و فرستنده‌ها را غیرفعال می‌کنند تا شناسایی نشوند) برای معدود خریداران باقیمانده ارسال می‌شود. ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد که چین مشتری اصلی تهران باقی مانده است؛ اما به صورت رسمی هیچ وارداتی از جمهوری اسلامی در سال گذشته ثبت نشده است.
در عوض، خریدها از مالزی افزایش یافته است؛ زیرا، محموله‌های نفت خام ایران معمولاً برای انتقال به کشتی‌های دیگر به آنجا ارسال می‌شود تا مبدأ ارسال محموله مبهم بماند.
سارا وَخشوری، مؤسس و رئیس اِس‌وی‌بی، اظهار کرد: تعداد این بشکه‌ها به صورت رسمی اعلام نمی‌شود؛ اما در حالی که همه اعضای اوپک پلاس تلاش می‌کنند تا حد ممکن تولید نفت خام خود را کاهش دهند و عربستان به صورت داوطلبانه تولید خود را کاهش می‌دهد، حتی یک بشکه هم اهمیت دارد.
بنا بر اعلام شرکت کپلر، پالایشگاه‌های چینی، به‌ویژه شرکت‌های کوچک‌تر و مستقل در استان شاندونگ، در حال افزایش میزان خرید محموله‌های نفت خام ایرانی هستند. تحلیلگران معتقدند که ایران با استفاده از نفت خامی که برای رفع نیازها در نفتکش‌ها ذخیره کرده بود، صادرات خود را افزایش داده است.
گرِگ برو (Greg Brew)، تحلیلگر گروه مشاوران اوراسیا، اظهار کرد: تمایل چین برای حمایت از ایران با خرید نفت تحریم‌شده، نشان‌دهنده بهبود جزئی روابط دو کشور است. همه این رویدادها گواهی است بر این مدعا که موقعیت ایران ضمن عادی‌سازی روابط با سایر کشورهای منطقه، در حال بهبود است.
پکن نقش میانجی‌ را بر عهده گرفت تا از روابط نوپای ایران و عربستان سعودی تنش‌زدایی کند (این موضوع نشان‌دهنده این است که هم ایران و هم عربستان به دنبال افزایش روابط با چین، این قدرت در حال ظهور آسیا، هستند)؛ زیرا این دو کشور رقیب واقع در غرب آسیا، هر دو، به دنبال زدودن تشنج‌ ناشی از چندین دهه درگیری‌ نیابتی مانند جنگ جاری در یمن هستند.
برخی از تحلیلگران معتقدند دلیل افزایش صادرات نفت خام ایران، علاوه بر افزایش تقاضای چین برای نفت خام این است که دولت آمریکا به صورت ضمنی اجازه این کار را صادر کرده تا قیمت بنزین را کنترل کند. این نیز ممکن است که آمریکا این موضوع را نادیده گرفته باشد؛ زیرا دو کشور تلاش می‌کنند تا یک کانال دیپلماتیک ایجاد کنند. ناصری معتقد است: دولت آمریکا تحریم‌ها را با فشار کمتری اجرا کرده است؛ زیرا می‌خواهد با عرضه نفت خام روسیه در بازار مقابله کند و در عین حال، جریان عرضه را حفظ کند. ممکن است در آینده، تأثیر بازگشت تهران به جمع صادرکنندگان نفت خام کاهش یابد. ممکن است تحویل نفت خام به چین کُند شود؛ زیرا مقامات در حال تشدید قوانین درخصوص قیر مخلوط هستند که معامله‌گران گمان می‌کنند از آن به‌عنوان پوششی برای فروش بشکه‌های متراکم‌تر و ارزان‌تر نفت خام از سوی ایران استفاده می‌شود. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که در هر صورت، بازارهای جهانی نفت برای بقیه سال با کسری شدید روبه‌رو خواهند شد؛ زیرا روند بهبود اقتصادی چین پس از همه‌گیری کرونا با سرعت انجام می‌شود. در نیمه دوم سال جاری میلادی، تقاضا برای نفت خام، تقریباً ۲ میلیون بشکه در روز از عرضه فراتر خواهد رفت که باعث می‌شود نفت خام ایران به راحتی به فروش برسد.
معامله‌گران نفت خام همچنان تا حدی درخصوص محدودیت عرضه پیش‌بینی‌ شده تردید دارند؛ زیرا موج افزایشی تولید نفت خام ایران چشم‌انداز پیش‌بینی‌ شده را مبهم کرده است.
تاماس وارگا (Tamas Varga)، تحلیلگر شرکت پی‌وی‌اِم اُیل اَسوشییِیتز در لندن، گفت: اضطراب منفی طرف عرضه، به‌ طور محسوسی تعیین‌کننده است. وی افزود که افزایش صادرات نفت خام ایران، بخشی از آن است.
 رویترز: صادرات نفت ایران رکورد شکست
رسانه غربی رویترز از ثبت رکورد جدیدی برای تولید و صادرات نفت ایران از سال ۲۰۱۸ تاکنون، باوجود تحریم آمریکا خبر داد.
 براساس داده های کشتیرانی، در شرایط محدودیت تولید برخی کشورها، تولید و صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ رکوردهای جدیدی را شکست. این رسانه غربی نوشت: اطلاعات شرکت کپلر(یک شرکت ردیابی نفتکش‌ها) نشان می دهد که صادرات نفت خام ایران در ماه «مه» از یک و نیم میلیون بشکه در روز بیشتر شده که از سال ۲۰۱۸ تاکنون بی سابقه است.
رویترز، میزان صادرات نفت خام ایران را در سال ۲۰۱۸ و پیش از خروج آمریکا از برجام، ۲ و نیم میلیون بشکه اعلام کرد.
این رسانه انگلیسی زبان نوشت: میزان تولید نفت خام ایران نیز هنوز بیش از سه میلیون بشکه در روز و به میزان تولید نفت خام اعلام شده در ماه «مه» است.
رویترز افزود: براساس آمار سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک)، میزان نفت تولیدی ایران در ماه «مه»، سه درصد از نفت تولیدی در جهان است و تولید این مقدار نفت در روز، از سال ۲۰۱۸ تاکنون بی سابقه است.
تحولات خوب در حوزه صادرات میعانات گازی
البته این افزایش صادرات فقط محدود به فروش نفت خام نیست و در حوزه صادرات میعانات گازی نیز تحولات خوبی رقم خورده است. هفته گذشته جواد اوجی وزیر نفت، بعد از گذشت 20 ماه از عمر دولت سیزدهم از به صفر رسیدن میعانات گازی سرگردان ایران روی آب خبر داد و گفت: متأسفانه در دولت گذشته در حوزه دیپلماسی انرژی دچار مشکل بودیم و صادرات نفت ما خوب نبود و 87 میلیون بشکه میعانات نیز روی دریا داشتیم و در زمستان سال 99 نیز به‌دلیل ناترازی گاز با خاموشی‌های پرشمار روبه‌رو بودیم.
اوجی افزود: با تلاش همگانی و موفقیت‌هایی که در حوزه دیپلماسی انرژی به دست آوردیم، توانستیم رقم صادرات نفت خام و میعانات گازی را افزایش دهیم و رکوردهای مطلوبی در بخش صادرات ثبت کنیم. در شرایطی که در گذشته 87 میلیون بشکه میعانات روی دریا ذخیره شده بود، امروز این رقم به صفر رسیده است و میعانات گازی روی آب نداریم.
طبق اعلام وزارت نفت، میزان صادرات میعانات گازی ایران در دولت قبلی روزانه بین 20 تا 60 هزار بشکه متغیر بود که این عدد در دولت سیزدهم به 3 برابر افزایش یافته است و حتی به اعداد 200 تا 250 هزار بشکه در روز نیز رسیده است.
شکست آمریکا در اعمال تحریم اثرگذار بر شبکه فروش نفت و توقیف نفتکش‌های ایران
رشد 100 درصدی صادرات نفت خام و 200 درصدی صادرات میعانات گازی ایران از ابتدای دولت سیزدهم در حالی است که نه تنها هیچ تحریمی علیه ایران برداشته نشده است بلکه آمریکا از ماه ژوئن سال گذشته میلادی به صورت ماهانه شبکه‌ای از شرکت‌ها و نهادهای پوششی مرتبط با فروش نفت ایران را تحریم کرده است که اخبار آن به صورت ماهانه در رسانه‌های داخلی و خارجی منتشر می‌شود.
همچنین ناتوانی آمریکا در اعمال تحریم اثرگذار باعث شده این کشور به توقیف نفتکش‌های حامل نفت ایران رو بیاورد که بارها با مقابله به مثل نهادهای نظامی ایران مواجه شده است.