احیای چراغ خاموش برجام

 المیرا مهری- اصل آنچه به عنوان توافق هسته ای از آن نام برده می شود بر اساس مذاکرات محرمانه ای بود که با میانجی گری عمان میان ایران و ایالات متحده در مسقط شروع شد و حدود دوازده سال بعد به توافق هسته ای رسید.
این روزها بسیاری چشم انتظار نتایج سفر سلطان عمان به تهران می باشند و گمانه زنی های زیادی درباره اینکه سلطان عمان چه پیشنهاد هایی از طرف کشورهای دیگر با خود حمل می کند هم زیاد است.
آخرین وضعیت در آستانه نشست شورای حکام
نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمتر از یک هفته دیگر و در حالی آغاز می‌شود که تعاملات سازنده ایران و آژانس در خصوص حل‌وفصل مسائل ادعایی پادمانی، پروژه جوسازی‌ و عملیات روانی غرب علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان را با صحنه‌گردانی رژیم صهیونیستی ناکام گذاشته است.
دور جدید نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پانزدهم خرداد در وین آغاز خواهد شد. در این نشست که تا روز جمعه ادامه دارد طیف مختلفی از مسائل هسته‌ای و موضوعات اجرایی آژانس، در دستور کار قرار دارد. طبق برنامه اعلام شده راستی آزمایی و بازرسی فعالیت‌های اتمی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و اجرای توافقنامه پادمان از موضوعات عنوان شده در دستور کار اعضای شورا است.
در نشست دور قبل، غرب با محوریت سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان امیدوار بود که با مانور درباره گزارش تحریک آمیز و ادعایی نشریه آمریکایی بلومبرگ، مبنی بر کشف ذرات نزدیک به سطح مورد نیاز برای تولید سلاح اتمی در ایران، قطعنامه جدیدی را در این نشست علیه تهران صادر کند. اما در آستانه برگزاری اجلاس، اختلافاتی در اردوگاه طرف‌های غربی گزارش و قرار شد که تصمیم‌گیری نهایی در این زمینه پس از سفر مدیرکل آژانس به ایران صورت گیرد. بیانیه‌ مشترک و توافقاتی که در پی سفر مدیرکل آژانس به تهران برای رفع‌ و رجوع مسائل پادمانی منتشر شد، محاسبات غرب را برای جوسازی علیه ایران برهم زد و در واقع صحنه اجلاس دور قبل شورای حکام را برخلاف انتظار آن‌ها پیش‌برد.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس طی سخنانی در شورا، از توافقات بعمل آمده با ایران ابراز خرسندی کرد و گفت که امیدوار است برگزاری جلسات فنی به حل و فصل مسائل پادمانی منجر شود.
وی همچنین طی نشستی با خبرنگاران تذکر داد که از گمانه‌زنی و فضاسازی درباره برنامه هسته‌ای ایران پرهیز کرده و اطلاع رسانی درباره مسائل فنی را به این سازمان محول کنند.
البته در نشست دور قبل، اطراف غربی با صحنه‌گردانی رژیم صهیونیستی به تکرار اتهام‌زنی علیه برنامه‌ هسته‌ای ایران ادامه داده و مطالب جهت‌داری را با هدف جوسازی علیه ایران مطرح کردند.
در این رابطه سفیر کشورمان به ادعاهای غرب پاسخ داد و تصریح کرد که هدف طرف‌های مقابل پرهزینه کردن برنامه صلح آمیز هسته ای ایران، به حاشیه راندن موضوع به شدت نگران کننده برنامه اتمی نظامی رژیم صهییونیستی است و اینکه ایران نتواند منافع ملی خودش را در چارچوب برنامه‌های هسته‌ای دنبال کند.
همچنین میخائیل اولیانوف سفیر روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، خطاب به طرف‌های غربی تصریح کرد که نگرانی‌های ادعایی مطرح شده درباره فعالیت‌های انمی ایران، بواسطه ازسرگیری اجرای برجام به سادگی رفع می‌شود. وی تصریح کرد: مشارکت کنندگان در مذاکرات باید به وین برگردند و ظرف چند روز پیش نویس در مورد احیای برجام را نهایی کنند.
به این ترتیب نشست آژانس به رغم جنجال‌آفرینی غرب بدون صدور قطعنامه پایان یافت. اما نمایشنامه تکراری ابزارسازی از نشست‌های آژانس علیه ایران، همانطور که انتظار می‌رفت در آستانه برگزاری نشست دور جدید دوباره تکرار شد.
۲ هفته پیش خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی مدعی شد که ایران سرگرم احداث تاسیسات جدید هسته‌ای در مناطق کوهستانی زاگرس است. ادعایی که از سوی جمهوری اسلامی ایران رد و بخشی از عملیات روانی علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان نامیده شد.
محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی در همین پیوند تصریح کرد: دشمن صهیونیستی سال‌هاست که با طرح این سخنان بیهوده، علیه ایران فضاسازی می کند. وی چنین مواردی را عملیات روانی دشمن دانست و افزود: هرگاه شرایط در منطقه و محیط بر صهیونیست‌ها تنگ و سخت می‌شود، این‌ عملیات‌ روانی و ادعاها را تشدید می کنند. رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه ایران مطابق با موازین آژانس و پادمان کار می‌کند، تصریح کرد: هرگاه هر فعالیتی بخواهیم انجام دهیم، تنظیماتش را با آژانس برقرار خواهیم کرد و مطابق آن عمل می‌کنیم. در فرآیندهای طی شده در گذشته که همواره اینها یک نوع برتری جویی داشتند و سعی می‌کردند با جوسازی و عملیات روانی فشار حداکثری را بر کشور تشدید کنند در این‌ماه های اخیر با موفقیت مواجه نشدند و شکست خوردند و اکنون به مطالب جدید دامن زدند. این همان‌مطالب مردود گذشته است و هیچ جایگاهی ندارد.
واقعیت این است که ادعاهای سیاسی پادمانی درباره ایران، نخستین بار از سوی نخست‌ وزیر رژیم صهیونیستی مطرح و سپس توسط رسانه‌ها، مقام‌های غربی و در گزارش‌های آژانس دامن زده شد. موضوع به چهار سال پیش بر می‌گردد که آژانس به واسطه اسناد جعلی رژیم صهیونیستی پرونده جدیدی را درباره کشف ذرات اتمی اعلام نشده در چهار مکان ادعایی در ایران باز کرد.
جمهوری اسلامی ایران ضمن رد ادعاهای مطرح شده همواره تاکید کرده است که تعهدات کشورها در حوزه پادمان نامحدود نیست. محسن نذیری اصل سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان های بین المللی طی سخنانی تصریح کرد که موضوعات پادمانی و پروند «ابعاد احتمالی نظامی» برنامه هسته‌ای ایران طی قطعنامه شورای حکام در سال ۲۰۱۵ بسته شده است. وی با بیان اینکه ادعاهای پادمانی غیر مهم آژانس مربوط به حدود ۲ دهه قبل است: افزود: «با این حال، ایران تاکنون تعاملات مناسب و سازنده ای را با آژانس و با هدف حل و فصل این آنها به عمل آورده است.»
اما رژیم صهیونیستی به‌عنوان مجرم اصلی فعالیت‌های غیرقانونی هسته‌ای در جهان، در تلاش است تا بار دیگر این پرونده بسته‌شده را به واسطه اطلاعات جعلی یا ادعاهای غیرمستند مفتوح ‌سازد. این رژیم که دارای زرادخانه‌های مملو از تسلیحات اتمی است، با طرح اتهام‌هایی علیه برنامه کاملاً صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، تلاش می‌کند تا این پرونده را به عنوان یک موضوع سیاسی - امنیتی جا زده و به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهد.
صهیونیست‌ها امیدوار بودند که در نشست هفته آتی شورای حکام، قطعنامه دیگری را علیه ایران تحمیل کنند که این بار، تلاش آن‌ها پیش از برگزاری نشست با شکست مواجه شد. منابع آگاه روز سه‌شنبه اعلام کردند که در نتیجه مذاکرات فنی صورت گرفته، پرونده یکی از مکان‌های ادعایی مطروحه آژانس (پرونده موسوم به آباده) بسته شده است. مدیرکل آژانس ۲ سال پیش از بسته شدن پرونده یکی از مکان‌ها خبر داده بود و به این ترتیب تنها ۲ پرونده ادعایی باقی مانده است. از سویی منابع آگاه اعلام کردند که ماجرای ادعاهای مطرح شده در خصوص تولید اورانیوم با غنای ۸۳.۷ در سایت فردو نیز که خبرگزاری بلومبرگ ادعا کرده بود، با توضیحات سازمان انرژی اتمی کشورمان پایان یافته است.
این تحول از آن جهت حائز اهمیت است که یکی از شروط ایران برای دستیابی به توافق در مذاکرات رفع تحریم‌ها بسته شدن همه پرونده‌های ادعایی آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه کشورمان بوده است. یک دیپلمات کشورمان مرداد ماه سال گذشته که مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین جریان داشت، در گفت‌وگو با ایرنا از اصل تعهد در برابر تعهد گفت و افزود که پایداری یک توافق در توازن آن است.
وی تصریح کرد: مسائل ادعایی پادمانی با فشار سیاسی ایجاد شدند و با فشار سیاسی ادامه پیدا کرده‌اند و ماهیت سیاسی دارند. این دیپلمات کشورمان با تاکید بر ضرورت مختومه شدن پروندهای ادعایی آژانس تصریح کرد که مسائل پادمانی نباید دستاویزی برای سواستفاده علیه ایران در آینده باشند. به این ترتیب اگر آژانس اتمی فارغ از القائات، سناریوها و سندسازی‌های سرویس‌های جاسوسی غرب رفتار کند می‌توان نسبت به تحولات مثبت در روند مذاکرات رفع تحریم‌ها امیدوار بود.
پیشرفت در تعاملات ایران و آژانس؛ دو پرونده مهم و اختلافی حل و فصل شد
در نتیجه مذاکرات فنی صورت گرفته، پرونده یکی از مکان‌های ادعایی مطروحه آژانس (پرونده موسوم به آباده) بسته شد.
منابع آگاه خبر داده‌اند که در جریان گفت‌وگوها و تعاملات میان سازمان انرژی اتمی کشورمان و آژانس بین المللی انرژی اتمی دو توفیق جدید دیپلماتیک بدست آمده است. در نتیجه مذاکرات فنی صورت گرفته، پرونده یکی از مکان‌های ادعایی مطروحه آژانس (موسوم به آباده) بسته شده است. همچنین ماجرای ادعاهای مطرح شده از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص تولید اورانیوم با غنای ۸۳.۷ در سایت فردو نیز با توضیحات سازمان انرژی اتمی پایان یافته است.
ماجرای سایت‌های ادعایی
این اتفاق مثبت در حالی رقم خورده است که رژیم صهیونیستی همواره تلاش داشته تا پیش از برگزاری نشست فصلی شورای حکام به تنش‌ها دامن زده و ادعاهای بدون پشتوانه‌ای را مطرح کند. در حالیکه مدت زیادی تا برگزاری نشست جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی نمانده است، اکنون دو موضوع اختلافی یعنی ادعای غنی سازی بیش از ۶۰ درصد و همچنین پرونده یکی از مکان‌های ادعایی مختومه شده است.
نکته قابل تامل آنکه پرونده تاسیسات مخفی ادعایی بر اساس جعلیات رژیم صهیونیستی مطرح شده است. حتی این رژیم در روزهای اخیر نیز تلاش داشت تا ادعای دروغین ساخت تاسیسات مخفیانه جدیدی در رشته‌کوه‌های زاگرس را بر سر زبان‌ها بیاندازد. به همین دلیل باید حل و فصل یکی از این پرونده ها در سایه تعاملات دو سویه بین ایران و آژانس را به فال نیک گرفت؛ چرا که اولا مختومه شدن آن نشان می‌دهد سایر مکان‌های ادعایی نیز که شایعات پیرامون آنها توسط رژیم نامشروع صهیونیستی مطرح شده به مانند پرونده مختومه شده اخیر فاقد موضوعیت بوده است و ثانیا آژانس پذیرفته است که حل اختلافات در چارچوب قوانین بین المللی و همکاری‌های دو جانبه می‌تواند به نتیجه منجر شود و سیاست فشار رسانه‌ای و صدور قطعنامه در برابر ایران نتیجه بخش نخواهد بود.
این رخدادهای مثبت در حالی رقم خورده است که شورای حکام نیز در آخرین نشست آژانس بین المللی انرژی اتمی در اسفند ماه سال گذشته با عدم صدور قطعنامه علیه کشورمان به رویه پیشین خود در ارائه قطعنامه‌های ضدایرانی پایان داده بود.
چرایی موفقیت‌های دیپلماتیک
راز اتفاقات رقم خورده را می‌توان در پیگیری همزمان افزایش قدرت هسته‌ای کشورمان در کنار توجه به تعاملات و مذاکرات فنی با آژانس دانست. پر واضح است این دو اتفاق مهم درکنار یکدیگر منتج به نتیجه شده و بی‌توجهی به هر کدام از آنها می‌توانست در تامین منافع کشورمان اختلال ایجاد نماید. دولت سیزدهم در حوزه صنعت هسته‌ای بیشینه سازی قدرت را در پیش گرفت و نشان داد در مقابل سیاست ارعاب و تهدید قائل به عقب نشینی نیست. به عنوان نمونه وقتی در آبان ماه سال گذشته، شورای حکام مبادرت به صدور قطعنامه علیه کشورمان کرد سازمان انرژی اتمی صراحتا اعلام کرد در پاسخ به این اقدامات تولید اورانیوم ۶۰ درصد در مجتمع زیرزمینی و راهبردی فردو، به کارگیری ماشین‌های پیشرفته IR-۶ به جای سانتریفیوژهای نسل اول، تجهیز سالن B فردو با هشت زنجیره جدید و همچنین، گازدهی به دو زنجیره جدید ماشین های پیشرفته در نطنز و اقدامات مهمی از این قبیل را اجرایی خواهد کرد.
این رخداد به خوبی نشان داد از نظر دولت جمهوری اسلامی ایران حسن نیت، حسن نیت می‌آورد و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز باید در مقابل همکاری‌های ایران، رویکرد متقابل و سازنده داشته باشد. علاوه بر این، سفر رافائل گروسی به تهران و دیدار وی با آیت الله رئیسی در هفته‌های پایانی سال گذشته نشان داد دولتمردان مصمم به باز بودن پنجره تعاملات و گفت‌وگوها به شرط حصول نتایج مثبت هستند. گفتنی است یکی از شروط ایران برای دستیابی به توافق در مذاکرات رفع تحریم بسته شدن همه پرونده‌های ادعایی آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه کشورمان بوده است.
بازار و برجام .آژانس
عده‌ای از معامله‌گران معتقدند طی دو تا سه روز آینده خبرهای تکمیلی از احیای برجام یا توافق موقت به بازار خواهد رسید. این دسته می‌گویند امکان اینکه تبادل زندانیان در روزهای آینده اتفاق بیفتد زیاد است و خود این موضوع می‌تواند سیگنالی برای احیای برجام باشد. در این صورت قیمت دلار می‌تواند حتی وارد دامنه 40 هزار شود. اولین سد کاهش با این سناریو 50 هزار و 700 تومان و بعدی 49 هزار و 500 تومان خواهد بود. این معامله‌گران تصور می‌کنند کاهش نرخ حتی می‌تواند با فشار فروش و هیجانی به 47 هزار و 500 تومان هم برسد. اما درمقابل افزایشی‌های بازار می‌گویند سفر سلطان عمان برای روابط دوجانبه این کشور بوده و همچنین به مسائل مصر و ایران پرداخته است. از نظر آن‌ها کار برجام تمام است و این سفر سلطان عمان مثل سفر شینزو آبه در احیای برجام بی‌تاثیر خواهد بود. با این سناریو آن‌ها متصورند قیمت دلار با اخبار تکمیلی می‌تواند به بالای 53 هزار و 500 تومان برود.