سیاست
«کاربرد پرتوها» نامی کمتر آشنا در چرخه سوخت هسته‌ای در ایران است. این بخش هر چند با زندگی روزمره و نیازهای ضروری در بخش‌های بهداشت و درمان و تشخیص سرطان‌ها و بیماری‌های صعب‌العلاج و نیز در بخش کشاورزی و صنعت استفاده دارد، اما از مشهوریت کمتری نسبت به بخش‌های غنی سازی، سوخت، نیروگاهی و ... برخوردار است. در سخت‌ترین شرایط تحریمی و سیاسی شاید بتوان پیچ غنی‌سازی را بست و سانتریفیوژها را خاموش کرد، اما «پرتوها» را خیر. هرگونه معطلی و تعطیلی در این بخش به معنای از دست دادن بخش زیادی از جان‌ها و امیدهاست. امیدهایی که امروز دیگر از بعد «تشخیص» به مرحله «درمان» نیز رسیده است. حتی اگر بخواهیم به دلایل فنی و اقتصادی به کاربرد پرتوها در حوزه صنعت و کشاورزی بی‌تفاوت باشیم، بی‌تفاوتی نسبت به این بخش در حوزه پزشکی و درمانی غیرممکن است. در ایران سالانه یک میلیون بیمار در سطح کشور از داروهای تولید شده سازمان انرژی اتمی در حوزه «پرتویی» استفاده می‌کنند. دو دهه اخیر سازمان انرژی اتمی همواره با تحریم‌های گسترده هسته‌ای رو به رو بوده است با این وجود در بخش‌های مختلف چرخه سوخت فعالیت‌های با تکیه بر توان داخلی ادامه داشته است تا جایی که معاون توسعه کاربرد پرتوها درباره تاثیر این تحریم‌ها بر روند فعالیت‌ها می‌گوید: تاثیر تحریم بر روی حوزه کاربرد پرتوها شاید ۲۰ درصد باشد، ۸۰ درصد دیگر استفاده بهینه و صحیح از امکانات و ظرفیت‌های موجود در کشور است که باید با آنها کار را جلو برد و زیرساخت‌ها و روساخت‌ها را فراهم کرد. وی تاکید دارد که از اقتصاد هسته‌ای غافل مانده‌ایم در حالی که این بخش منافاتی با بخش‌های دیگر به ویژه «غنی‌سازی» نداشته است. او معتقد است، حوزه پرتودهی یک موضوع راهبردی اقتصادی و مرتبط با سلامت و اقتصاد جامعه است و باید بیش از پیش به آن توجه شود و در اولویت قرار گیرد. سید پژمان شیرمردی، معاون سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگویی که با ایسنا در محل این رسانه انجام داد، گفت: یکی از دلایل انتخاب مناطق دوازده‌گانه برای توسعه سامانه‌های پرتودهی، ظرفیت تولید محصولات کشاورزی آن مناطق بوده است یعنی سامانه‌ها در جایی قرار بگیرند که تولید محصولات کشاورزی توجیه‌پذیر باشد. استان‌های خوزستان، فارس، گیلان و همچنین توسعه سامانه‌ها در استان‌هایی که قبلا این سامانه راه‌اندازی و بهره‌برداری شده است، مثل آذربایجان شرقی و یزد در دستور کار هستند. در سال گذشته زیرساخت‌های لازم را برای برخی از این مناطق آماده کردیم. وی ادامه داد: ما تعهد کرده بودیم در برنامه بیست ساله سازمان انرژی اتمی ۱۲ منطقه اولویت‌دار را به سامانه پرتودهی مجهز کنیم. در سال اول در گیلان سعی کردیم طراحی سامانه را انجام دهیم و در دو ماه گذشته کلنگ این پروژه در استان فارس زده شد و در آذربایجان شرقی خط تولید سامانه‌های خودحفاظ پرتودهی گاما را راه‌اندازی کردیم. در استان همدان در شهر ملایر برنامه توسعه خواهیم داشت و در استان خوزستان در بندر امام خمینی به دنبال تهیه زیرساخت‌ها هستیم. از این رو نگاه ما برای ایجاد زیرساخت‌ها و ساخت و راه‌اندازی سامانه‌های پرتودهی، از دست ندادن فرصت‌ها در کوتاه‌ترین زمان خواهد بود. شیرمردی در پاسخ به اینکه ملاک انتخاب این مناطق دوازه‌گانه چه بوده است؟ گفت: تولید محصولات کشاورزی، محصولات بومی و راهبردی مثل مرکبات، سیر، خرما، برنج و حبوبات و لجستیک بودن مناطق از جمله معیارهای انتخاب این مناطق از نظر ما بوده است. مثلا در خوزستان شهر لجستیک بندر امام است که ماهیانه یک و نیم میلیون تن از کالاهای اساسی تخلیه و بارگیری می‌شود. ما معتقدیم توسعه این نیست که فناوری‌های مشابه را به طور مساوی در تمام استان‌ها ایجاد کنیم بلکه بر اساس ظرفیت و آمایشی که برای کشور انجام می‌دهیم، هر استان ظرفیت خاص خود را در یک بخش یا صنعت خاص دارد و باید بر همان اساس توسعه انجام شود. حوزه پرتودهی یک موضوع راهبردی اقتصادی و مرتبط با سلامت جامعه است وی در پاسخ به اینکه در بخش کاربرد پرتوها ما خلاء شدید آگاهی بخشی و تبلیغات داریم، سازمان انرژی اتمی و معاونت پرتوها تا چه اندازه در آگاهی بخشی در این رابطه به جامعه و مردم سهم دارند؟ خاطرنشان کرد: سازمان انرژی اتمی به تنهایی نمی‌تواند در این بخش تمام بار را بر دوش بکشد بلکه نیاز به یک عزم ملی و مجموعه‌ای از دستگاه‌ها دارد تا به طور همزمان اقدام کنند. در این رابطه اصحاب رسانه، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و دانشگاه‌ها باید ورود کنند.