سیستان و بلوچستان تشنه نمی ماند؟

    حقابه  ایران از هیرمند، به دادخواست حقوقی ایران از آب رود هیرمند در منطقه سیستان و بلوچستان اشاره دارد. این رود در گذشته در هر دو کشور افغانستان و ایران جاری بوده‌است. جدایی هرات از خاک ایران در سال ۱۸۵۷ (میلادی) به موجب معاهده پاریس و خودداری گسترده حاکمیت افغانستان از جاری ساختن رود هیرمند در خاک ایران، مسئله حقابه رود هیرمند را به یکی از مسائل مهم سیاسی، اجتماعی و زیست‌محیطی دو کشور مبدل ساخته‌است.
آیت الله رئیسی در جلسه دوم بهمن ماه هیات دولت در بخشی از سخنانش مردم سیستان و بلوچستان را مرزبانان صادق دیرین ایران توصیف کرد و با اشاره به مشکلات پیش آمده در تأمین انرژی در این منطقه، به معاون اول مأموریت داد رفع این مشکل را با فوریت پیگیری کند.
وی همچنین وزیر امور خارجه و نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان را مأمور کرد تا از طریق رایزنی با هیات حاکم بر این کشور، موضوع حق‌آبه کشورمان از رود هیرمند و تأمین آب مورد نیاز مردم سیستان و بلوچستان را با جدیت دنبال کنند.
امیرخان متقی سرپرست وزارت امور خارجه طالبان در دیدار امروز خود با حسن کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهوری و رئیس نمایندگی سیاسی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان، تاکید کرد که حکومت طالبان به رعایت حقابه ایران از رود هیرمند متعهد است.
محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور در رأس هیأتی از طریق فرودگاه زابل وارد استان سیستان و بلوچستان شد و مورد استقبال محمد کرمی استاندار سیستان و بلوچستان، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و مدیران استانی و شهرستانی قرار گرفت.
بازدید از وضعیت چاه نیمه‌ها، بازدید از خسارت‌های ناشی از سرما و یخبندان و شرکت در نشست شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان از جمله برنامه‌های سفر دکتر مخبر به استان سیستان و بلوچستان است.
این سفر پیرو دستور رئیس جمهور برای بررسی و حل مشکلات حوزه‌های حامل‌های انرژی و منابع آب استان سیستان و بلوچستان انجام شده است.
مخبر: انتقال آب از دریا و پیگیری حق آبه هیرمند از اولویت‌های مهم دولت در سیستان و بلوچستان است
معاون اول رئیس جمهور گفت: نظر به نیاز سیستان و بلوچستان به منابع آبی، پیگیری موضوعات انتقال آب از دریا، آب‌های ژرف و حقابه هیرمند از اولویت‌های مهم دولت در این استان است.
محمد مخبر در بدو ورود به فرودگاه زابل در جمع خبرنگاران با بیان اینکه آب در سیستان و بلوچستان از موضوع مهم بشمار می رود، اظهارداشت: اینکه یک استان در کنار دریا بوده و در اعماق زمین نیز آب به وفور موجود است اما روی زمین خشک باشد، اصلا موضوعیت ندارد و به منظور رفع مشکلات مردمان این دیار موضوعات انتقال آب از دریا، آب‌های ژرف و پیگیری حق آب تالاب هامون به جد مورد تاکید دولت است.
وی تاکید کرد: به منظور تامین آب مورد نیاز در شمال سیستان و بلوچستان موضوع پیگیری حق آبه هیرمند از طریق دیپلماسی نیز دنبال خواهد شد.
معاون اول رئیس جمهور با اشاره به مشکل تامین سوخت در سیستان و بلوچستان گفت: به منظور تامین سوخت مورد نیاز در این استان موضوع افزایش تعداد جایگاه های سوخت مورد تصمیم‌گیری خواهد گرفت.
وی افزود: همچنین موضوع اشتغال و مصوبات سفر رئیس جمهور به سیستان و بلوچستان از دیگر برنامه‌های مهم در سفر به این استان است.
گفت‌وگوی کاظمی قمی با امیرخان متقی درباره حق‌آبه هیرمند
پیش از این نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان و سرپرست جدید سفارت کشورمان در کابل، در دیدار با سرپرست وزارت خارجه افغانستان درباره گسترش روابط و حق‌آبه هیرمند گفت‌وگو کرد.
حسن ‏کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور و رئیس نمایندگی سیاسی جمهوری اسلامی ایران در کابل در دیدار  با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان در مورد گسترش همه‌جانبه روابط و حق‌آبه هیرمند گفت‌وگو کرد.
 امیرخان متقی بر رفع موانع فنی و اقداماتی که از هدررفت آب هیرمند جلوگیری می‌کند، تاکید کرد.
تشریح بدعهدی در دریافت حق آبه هیرمند
هفته پیش امام جمعه زابل با انتقاد از کم کاری در دریافت حق آبه هیرمند، گفت: مسئولان باید برای رفع مشکل بی آبی تلاش کنند.
حجت الاسلام مجتبی عزیزی امام جمعه شهرستان زابل استان سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه حق‌آبه سیستان و بلوچستان از هیرمند بالغ بر ۸۲۰ میلیون متر مکعب در سال است که باید توسط دولت افغانستان پرداخت شود، بیان کرد: این حق‌آبه می‌بایست نیاز آب شرب و کشاورزی منطقه سیستان و آب شرب زاهدان را تأمین کند اما متأسفانه طی سالیان متوالی دولت افغانستان (دولت‌ها و حکام مختلف) بدعهدی‌هایی در این زمینه داشته‌اند که مشکلاتی را برای مردم منطقه ایجاد کرده است.
خطیب جمعه شهرستان زابل اظهار کرد: عمر این ماجرا به چند سال اخیر برمی‌گردد که دولت افغانستان برای عدم پرداخت حق‌آبه به سیستان محکم ایستاده است و تحت هیچ شرایطی کوتاه نمی‌آید. علاوه بر این افغانستان با حمایت آمریکا و عربستان در کنار رود هیرمند یک بند خاکی به نام تنگ کمال خان احداث کرده است و با اهتمام و برنامه‌ریزی که دارد درصدد است تا قطره‌ای آب به سیستان نرسد.
حجت الاسلام عزیزی گفت: از طرفی سهم سیستان را در یک شوره‌زار مخوف قرار داده‌اند که برای سیستان و بلوچستان قابل استفاده نیست. بنا به گفته مسئولین ارشد کشوری بیش از ۲۰۰ جلسه و ملاقات بین مسئولین وزارت خارجه، وزارت نیرو و… با طرف‌های افغان برگزار شده است اما آنچه که حاصل این همه جلسه، نشست، رفت و آمد و… است خشکی کامل سیستان و بلوچستان بوده است.
وی افزود: بعد از برگزاری این همه دیدار و جلسه و … اگر بخواهیم به جمع‌بندی برسیم این است که دولت افغانستان حق‌آبه هیرمند را به سیستان نداده است، نمی‌دهد و احتمالاً نخواهد داد. البته این به آن معنی نیست که هیرمند آب ندارد.
حجت‌الاسلام عزیزی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به نتایج حاصل از نشست‌ها و جلسات اشاره کرد و توضیح داد: نتایج حاصل از برگزاری این نشست‌ها این است که کشاورزان سیستان و بلوچستان برای کشاورزی بسیار راغب بودند و دارای اموال فراوانی بودند اما شوربختانه با شرایط ایجاد شده امروز تحت حمایت کمیته امداد قرار گرفته‌اند.
وی افزود: بسیاری دیگر از کشاورزان و دامداران منطقه نیز زندگی خود را فروخته و به استان‌های دیگر مهاجرت کرده‌اند.
وی گفت: همه مسئولان کشوری در جریان وضعیت بد آب سیستان هستند و در بازدید از این منطقه برای رنج و درد این مردم اشک می‌ریزند اما متأسفانه اشک چشمانشان را می‌گذارند و می‌روند.
حجت‌الاسلام عزیزی عنوان کرد: یکی دیگر از موضوعات این است که مسئولان عنوان می‌کنند برای رفع مشکل آب سیستان برنامه و طرح جایگزین دارند اما متأسفانه تاکنون هیچ طرح و برنامه‌ای از سوی مسئولان، یک لیوان آب بر سر سفره مردم نشده است. البته باید از نیروهای خدوم و با اخلاص سپاه تشکر کنم که کمر همت بسته‌اند و در وسط میدان هستند و در برای رفع مشکل آب آشامیدنی مردم تلاش می‌کنند.
امام جعه شهرستان زابل بیان کرد: متأسفانه دولتی‌ها با ترک فعل‌ها، گزارشات اشتباه و آمارهای غلطی که ارائه می‌دهند بیشتر ناامید کننده مردم هستند. همین که می‌گویند آمارها محرمانه است موجی از ناامیدی و دلهره را در دل مردم ایجاد می‌کنند.
وی اضافه کرد: مردم از دولت، وزارت امور خارجه، وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و هر ارگان و سازمانی که مسئول تهیه آب بوده است ابداً راضی نیستند. این از حجب و حیا و نجابت مردم سیستان و بلوچستان است که تا به امروز مثل بقیه شهرها چالش ایجاد نکرده‌اند. بحران زاینده رود اصلاً قابل قیاس با هیرمند نیست اما متأسفانه سیستان و بلوچستان برای مسئولان ارشد کشوری دیده نمی‌شود.
مذاکرات حق‌آبه هیرمند با افغان‌ها ادامه دارد
ماه پیش مشاور وزیر نیرو در امور بین‌الملل با بیان اینکه «مذاکرات حق‌آبه هیرمند با افغان‌ها ادامه دارد»، گفت: وزیر نیرو در سفری که به افغانستان داشت، با مقام دوم طالبان دیدار کرد و صحبت‌های صریح و شفافی صورت گرفت و به جدیت تمام، طلب حقابه کردیم و قول مساعدت داده شد.
محمدعلی فرحناکیان، رئیس مرکز امور بین‌الملل و هماهنگی دیپلماسی آب و برق وزارت نیرو در حاشیه هجدهمین نمایشگاه بین المللی صنعت آب و تاسیسات آب و فاضلاب در نشستی خبری اظهار داشت: ایران در حال حاضر در شاخص‌های آب، جزو کشورهای سرآمد جهان به شمار می‌رود.
وی افزود: کشوری که میزان بارندگی سالیانه‌اش یک سوم متوسط بارش‌های جهان و تبخیر آب آن سه برابر متوسط جهانی است، در زمان حاضر ۱۰۰ درصد جمعیت شهری و ۸۰ درصد جمعیت روستایی آن به آب شرب دسترسی دارند.
فرحناکیان با بیان اینکه “شاخص‌های دسترسی به آب سالم در ایران بسیار سختگیرانه‌تر از شاخص‌های سازمان ملل است”، گفت: طبق شاخص سازمان ملل، خانواری بهره‌مند از آب پایدار محسوب می‌شوند که با فاصله پیاده‌روی نیم‌ساعته بتواند به منبع آب دسترسی داشته باشد، اما در ایران، شاخص بهره‌مندی از آب پایدار، دسترسی به آب در لوله‌های منازل است.
رئیس مرکز امور بین‌الملل و هماهنگی دیپلماسی آب و برق وزارت نیرو با اشاره به آبرسانی به ۱۰ هزار روستا در قالب طرح جهاد آبرسانی گفت: تقریبا درصد قابل توجهی از مشکل آب شرب در خوزستان رفع شده و آب با کیفیت بسیار بالا در اختیار مردم در خوزستان قرار دارد؛ با اتمام جهاد آبرسانی بخش عمده‌ای از روستاهای کشور به آب شرب سالم و بهداشتی دسترسی خواهند داشت.
وی ادامه داد: سالانه چند ده میلیارد تومان از سوی یونیسف به عنوان کمک در آبرسانی به روستاهای محروم دریافت می‌کنیم که البته این رقم قابل قیاس با هزینه‌هایی که برای آبرسانی به روستاهای کشور می‌شود نیست.
فرحناکیان با بیان اینکه “یکی از ظرفیت‌های بزرگی که دیپلماسی آب ایران پیش رو دارد این است که ایران اکنون میزبان دو مرکز از مراکز حوزه آب در یونسکو است”، گفت: وزارت نیرو توانسته با تعریف دو مرکز شامل مدیریت آب شهری در این حوزه ورود کند. حوزه کاری این مرکز فقط ایران نیست که غرب آسیا، جنوب آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا زیر مجموعه این مرکز است.
وی افزود: یونسکو هر چند سال یکبار عملکرد مرکز را ارزیابی می‌کند که هر دو دوره مثبت بوده و آن را تمدید کرده است. ۲۰ وزیر از کشورهای زیرمجموعه عضو شورای حکام مرکز مدیریت شهری هستند و ریاست این شورا بر عهده وزیر نیروی ایران است؛ ۱۹ سازمان بین المللی از جمله سازمان بین المللی هواشناسی هم عضو این مرکز هستند.
مشاور وزیر نیرو در امور بین الملل تصریح کرد: تاسیس این مرکز ۲۰ سال پیش انجام شد و امسال به زودی سیزدهمین اجلاس شورا به میزبانی ایران و با ریاست وزیر نیرو برگزار و پیش‌بینی می‌شود تعداد قابل توجهی از مقامات بخش آب کشورهای عضو در این اجلاس حضور یابند.
فرحناکیان درباره تعاملات افغانستان و ایران در حوزه آب و تامین حقابه هیرمند گفت: وزیر نیرو در مذاکراتی که با مقامات کشور افغانستان داشته، از همتای خود خواست که نسبت به روان سازی بیشترآب اقدام کند و طرف افغان نیز قول داده که در زمینه اجرای مفاد معاهده ۱۳۵۱ فی‌مابین، تعهدات خود را انجام دهد.
وی ادامه داد: وزیر نیرو در این سفر با مقام دوم طالبان دیدار داشت و صحبت‌های صریح و شفافی صورت گرفت و به جدیت تمام، طلب حقابه کردیم و قول مساعدت داده شد.
مشاور وزیر نیرو در امور بین‌الملل با بیان اینکه “مذاکرات حق‌آبه هیرمند با افغان‌ها ادامه دارد”، خاطرنشان کرد: در سال‌ آبی گذشته، میزان آبی که به سمت هیرمند بعد از این گفت و گوها روان شد افزایش داشت، اگر چه زیاد هم نبود.
فرحناکیان در خصوص دیپلماسی ایران و ترکیه در حوزه آب گفت: ایران به طور مستقیم از کم یا زیاد شدن آورد دجله و فرات آسیبی نمی‌بیند و مسیر سوریه و عراق را طی می‌کند، اما در مسیر اروند ممکن است ما را تحت تاثیر قرار دهد.
وی افزود: نزدیک به ۴۰ درصد منابع آبی ارس از ترکیه نشات می‌گیرد و یکی از سدهای روی رودخانه ارس در داخل ترکیه در دست احداث است که در این زمینه گفت و گوهایی وزیر نیرو با همتای خود در ترکیه داشته و توافق شد که در ۵ موضوع، متخصصان حوزه آب دو کشور با هم گفت و گو کرده و بحث و تبادل نظر داشته باشند.
مشاور وزیر نیرو در امور بین الملل با بیان اینکه “به طور متوسط در ۶ سال گذشته ۵۷٫۵ درصد صادرات خدمات فنی مهندسی ایران در حوزه آب و برق بوده است”، گفت: با سه کشور کوبا، نیکاراگوئه و ونزوئلا مذاکراتی داریم که از محورهای این مذاکرات، نیروگاه‌سازی، تعمیرات نیروگاهی و ایجاد تاسیسات آب و فاضلاب است؛ در واقع این کشورها خواهان استفاده از ظرفیت‌های فنی و مهندسی ایران هستند‌.