افزایش موارد مالاریا در ایران

 کارشناس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت با اشاره به افزایش موارد مبتلایان به مالاریا در کشور، در عین حال توضیحاتی درباره روند دریافت گواهی حذف مالاریا از کشور ارائه کرد.
دکتر عبدالرضا میراولیایی با اشاره به اینکه عامل بیماری مالاریا یک انگل تک یاخته‌ای از جنس پلاسمودیوم است، گفت: عمدتا چهار گونه پلاسمودیوم (فالسیپاروم، ویواکس، اواله و مالاریه) باعث بیماری در انسان می‌شوند. اخیرا مالاریای ناولزی نیز به شکل محدود در جنوب شرق آسیا گزارش شده است. در ایران معمولا انتقال مالاریای پلاسمودیوم ویواکس و فالسیپاروم گزارش می‌شود اما امکان ورود سایر موارد مالاریا، پلاسمودیوم اوال و مالاریه نیز از سایر کشورها (بخصوص کشورهای آفریقایی) وجود دارد.
* پشه «آنوفل» بومی ایران است
او تاکید کرد: پشه ناقل بیماری مالاریا، از جنس آنوفل است که بومی ایران است و در تمام مناطق کشور گونه‌های مختلف آن وجود دارد اما، برای برقراری زنجیره انتقال بیماری مالاریا علاوه بر وجود پشه ناقل، مخزن بیماری (فرد آلوده به مالاریا) نیز مهم است.
* علائم ابتلا به مالاریا چگونه ظاهر می‌شود؟
وی افزود: به دنبال خونخواری پشه از بیمار مبتلا به مالاریا، عامل بیماری وارد بدن پشه شده و  مراحل تکاملی جنسی انگل (اسپروگونی) در بدن پشه انجام می‌شود و سپس به دنبال گزش فرد سالم توسط پشه آلوده، تعدادی انگل مالاریا همراه با بزاق پشه وارد بدن انسان می‌شود و مرحله تکاملی غیر جنسی ( شیزوگونی) را در کبد طی می‌کند و انگل سپس وارد گلبول‌های قرمز می‌شود. بروز علائم بالینی مالاریا هنگامی است که گلبول‌های قرمز پاره شده و انگل مالاریا در خون محیطی قرار می‌گیرند که این مرحله از بیماری معمولا با لرز، تب و سایر نشانه‌های بالینی بروز می‌کند.
کارشناس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت، ادامه داد: هر فرد بیماری که با هر یک از نشانه‌های تب، تشنج و یا اختلال هوشیاری بدون علت مشخص مراجعه کند باید سابقه سکونت، مسافرت و یا اشتغال در مناطق مالاریا خیز در یکسال گذشته و یا سابقه ابتلا به مالاریا در سال‌های قبل در او بررسی شود.
وی در خصوص علائم ابتلا به مالاریا، بیان کرد: این بیماری با علائم بسیار مشخص تب، لرز و تعریق متناوب شناخته می‌شود، ولی ممکن است بیماری به فرم‌های مختلف نیز خود را نشان دهد. در دوره همه‌گیری کرونا گاهی اوقات در تشخیص علائم بیمار، مالاریا با کرونا اشتباهاتی رخ داد و به این دلیل سعی شده است آموزش پزشکان را افزایش داده تا بتوان موارد مشکوک را با گرفتن آزمایش خون محیطی افتراق داد.
* راه‌های انتقال مالاریا
او با اشاره به اینکه شایع‌ترین راه انتقال مالاریا گزش پشه آلوده است، گفت: البته در موارد نادر احتمال انتقال از راه دریافت خون آلوده، استفاده از سرنگ مشترک و از مادر به جنین وجود دارد و بر همین اساس باید به عنوان سایر روش‌های ابتلا به مالاریا در تاریخچه بیمار به آنها توجه شود.
میراولیایی بیان کرد: دوره نهفتگی مالاریای فالسیپاروم (فاصله گزش پشه تا شروع نشانه‌های بالینی) به طور متوسط حدود ۱۲ روز است (۷ تا ۱۴ روز) و در موادر نادر تا سه ماه بعد از گزش، گزارش شده است. دوره کمون در مالاریای ویواکس نیز دو حالت با دوره نهفتگی کوتاه و بلند دارد. حالت معمول و اصلی ویواکس با دوره نهفتگی کوتاه به طور متوسط ۱۵ روز (۱۷-۱۲) و با دوره نهفتگی بلند به طور متوسط ۹ ماه (۱۸ -۶ ماه) است.
وی با بیان اینکه مالاریای ویواکس و اوال می‌تواند شکل عود داشته باشد، اظهار کرد: عود به معنی ظهور مجدد نشانه‌های بالینی و مشاهده انگل در خون بدون گزش مجدد توسط پشه ناقل است. در این حالت تعدادی از انگل‌ها می‌توانند در کبد به شکل نهفته (هیپونوزوئیت) باقی بماند و مدت‌ها بعد از درمان بیماری، مجددا علائم بیماری بروز کند. عود در مالاریای ویواکس معمولا در ۳ تا ۶ ماه بعد از عفونت اولیه بروز می‌کند، اما ممکن است در سه سال بعد (و ندرتا تا ۱۰ سال بعد) اتفاق افتد.
* آمار افزایشی مبتلایان مالاریا در کشور
او درباره تعداد موارد بیماری مالاریا در ایران، بیان کرد: در سال ۱۴۰۰ موارد مبتلا به ۱۰۱۲ نفر گزارش شده است. از این تعداد ۹۰ درصد موارد مالاریای ویواکس و ۱۰ درصد فالسیپاروم یا مالاریای توام (فالسیپاروم+ ویواکس) بوده است. البته کلیه موارد مالاریا «وارده از خارج کشور» بوده و مورد بومی گزارش نشده است. موارد مالاریای ۵ ماهه نخست امسال نیز ۱۸۹۴ نفر گزارش شده است. در سال‌های گذشته استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و جنوب کرمان بیشترین موارد مالاریای بومی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. در مقابل استان‌های تهران، فارس، اصفهان، بوشهر و قم بیشترین موارد مالاریای وارده از خارج کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
میراولیایی ادامه داد: مسئله بسیار مهم این است که در صورت فراهم شدن شرایط مناسب محیطی و نیز وجود مخزن انگلی بیماری و پشه ناقل، چرخه انتقال مالاریا می‌تواند حتی در مناطق عاری از انتقال محلی مالاریا در استان‌های مذکور و نیز سایر مناطق با پتانسیل انتقال همچون استان‌های فارس، خوزستان و بوشهر مشکل آفرین شود.
* از دریافت گواهی حذف مالاریا از کشور چه خبر؟
وی درباره چالش‌های برنامه حذف مالاریا در کشور، گفت: چالش‌های اصلی برنامه در کنار مشکلات ناشی از موارد متعدد وارده بیماری از مرزهای جنوب شرقی بویژه از مناطق مختلف پاکستان، درگیری دو ساله همکاران سیستم بهداشت و درمان در امر مبارزه با همه گیری کووید ۱۹ و کمبود قابل توجه منابع بویژه در استان‌های جنوب و جنوب شرقی کشور است. با این حال خوشبختانه با توجه به اینکه بیش از سه سال از بروز آخرین مورد انتقال محلی مالاریا در ایران می گذرد و از سال ۱۳۹۸ تاکنون شاهد هیچ مورد مرگ ناشی از مالاریا در ایران نبوده‌ایم، وزارت بهداشت جهت دریافت گواهی حذف مالاریا از سازمان بهداشت جهانی اقدام کرده است و درخواست دریافت گواهی حذف را به مراجع ذیصلاح بین‌المللی تقدیم کرده است، در حال حاضر فرآیند آماده‌سازی و مقدمات دریافت این گواهی در جریان است که می‌تواند یکی از افتخارات کشور در حوزه سلامت محسوب شود.
میراولیایی در خاتمه بیان کرد: همواره باید هشیاری و دقت سیستم بهداشت و درمان به گونه‌ای باشد که موارد مالاریا را به سرعت تشخیص داده و درمان صحیح انجام شود تا از برقراری چرخه انتقال بیماری جلوگیری شود.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران اعلام کرد؛
تولید روزانه ۲۳ هزار تن پسماند ساختمانی در پایتخت
 مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران ضمن اشاره به جمع‌آوری روزانه ۲۳ هزار تن پسماند ساختمانی در پایتخت، درباره چگونگی بازیافت این نخاله‌ها توضیحاتی ارائه کرد.
مهدی عزیزی ضمن اشاره به جمع آوری شبانه روزی نخاله و پسماندهای ساختمانی و عمرانی از سطح شهر تهران، بیان کرد: روزانه ۲۳ هزار تن نخاله و پسماند ساختمانی و عمرانی در شهر تهران تولید می‌شود که از این مقدار حدود ۱۷ هزار تن به مرکز پردازش و دفع پسماندهای ساختمانی آبعلی ارسال و پذیرش می‌شود.
وی درباره حدود ۶۰۰۰ تن پسماند تولیدی دیگر در شهر، گفت: ۳۰۰۰ تن از این ۶۰۰۰ تن پسماند در مجتمع پردازش آرادکوه برای دفن و پوشش پسماندهای برگشت‌ناپذیر یا ریجکتی خانگی استفاده می‌شود. ۳۰۰۰ تن پسماند دیگر در گودهای مجاز سطح شهر تهران [که حکم قضایی برای پر کردن آن صادر شده] ریخته می‌شود.
عزیزی با بیان اینکه دو مجتمع (گود آبعلی و آرادکوه) پذیرای پسماندهای ساختمانی و عمرانی مجاز شهر تهران هستند، عنوان کرد: مناطق با دریافت حکم قضایی برای گودهای پرخطر از سازمان پسماند درخواست می‌کنند که این گودها باید پر شوند. سازمان هم بخشی از پسماند ساختمانی و عمرانی را برای پر کردن و رفع خطر از این گودها استفاده می کند.
وی درباره پسماندهای جمع‌آوری شده در مجتمع آبعلی بیان کرد: روزانه بیش از ۱۰ هزار تن از پسماندهای ساختمانی و عمرانی پذیرش شده در مجتمع پردازش آبعلی، مجدد بازیافت و به شن و ماسه و قطعات بتنی تبدیل می‌شوند. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با بیان اینکه پنج کارخانه سرمایه‌گذار در راستای بازیافت نخاله‌های ساختمانی و استحصال شن و ماسه فعال هستند، توضیح داد: از این پنج کارخانه، سه کارخانه فعال و درحال بهره‌برداری هستند؛ یک کارخانه درحال تست سرد است و با یک کارخانه دیگر قراردادی منعقد شده و تا پایان سال مورد افتتاح و بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
* افتتاح دو کارخانه بازیافت نخاله ساختمانی
عزیزی در ادامه سخنان خود یادآور شد: تست سرد یک کارخانه بازیافت نخاله‌های ساختمانی و عمرانی به شن، ماسه و قطعات بتنی با ظرفیت روزانه ۳۳۰۰ تن در آینده نزدیک انجام خواهد شد تا به زودی افتتاح و به ظرفیت استحصال مصالح عمرانی از نخاله‌های ساختمانی افزوده شود.
وی در ادامه گفت: حدود ۲۰ روز است که با یک سرمایه‌گذار از بخش خصوصی برای احداث کارخانه‌ای با ظرفیت ۱۲۰۰ تن روزانه قراردادی منعقد شده است. موضوعات تحویل زمین، استقرار و سرمایه‌گذاری آن تکمیل شده تا پیش از پایان سال جاری  به بهره‌برداری برسد.
* بازیافت ۱۰ هزار تن نخاله ساختمانی در گود آبعلی
به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران؛ از ۱۷ هزار تن نخاله ساختمانی و عمرانی روزانه در مجتمع آبعلی در حال حاضر حدود  ۱۰ هزار تن پسماند ساختمانی و عمرانی بازیافت و تبدیل به شن و ماسه می‌شود که با تکمیل برنامه‌های در دست اجرای سازمان مدیریت پسماند تا پایان سال حدود ۴۰ درصد دیگر به این ظرفیت اضافه خواهد شد.
عزیزی با بیان اینکه در کارخانه‌های تحت قرارداد با سازمان پسماند، دو کارخانه قطعات بتنی تولید می‌کنند، افزود: هم‌اکنون در این دو کارخانه بلوک‌های سیمانی تولید و به فروش می‌رسد. طراحی و ظرفیت این کارخانه‌ها به گونه‌ای دیده شده تا در آینده بتوانیم از شن و ماسه بازیافتی به طور کامل بهره‌برداری کرده و از آنها در تولید قطعات بتنی، نیوجرسی، بلوک، جدول و... استفاده شود. وی درباره مزایای قرارداد با کارخانه‌های سرمایه‌گذار در این حوزه گفت: بازیافت و تولید شن و ماسه و تبدیل آن به قطعات مورد نیاز در کارخانه‌های تحت قرارداد شهرداری تهران باعث می‌شود که مناطق ۲۲‌گانه برای خرید این نوع مواد و قطعات هزینه کمتری بپردازند چراکه این تولیدات حدود ۲۰ درصد ارزان‌تر از قیمت بازار است.