تحریم نفت چگونه شکست؟

  هرمز سادات-سیدابراهیم رئیسی شامگاه شنبه (چهارم تیرماه) در ششمین گفت‌وگوی مستقیم تلویزیونی با مردم درباره افزایش قیمت‌ها در بازار جهانی و تأثیر آن بر گرانی‌ها در کشور گفت: در کشورهای دیگر دو مشکل سوخت و افزایش قیمت‌ها در کالای اساسی وجود دارد، اما در کشور مشکل سوخت نداریم و برنامه‌ای هم برای تغییر قیمت سوخت وجود ندارد. قیمت سوخت و کالاهای اساسی در بسیاری از کشورها از دو تا پنج برابر شده است.
رئیس‌جمهوری تصریح کرد: بعضی مطرح کردند که به نسبت افزایش پول نفت، درآمدها کجا هزینه می‌شود؟ که باید گفت ۴۰ درصد درآمد نفت در حساب صندوق توسعه ملی قرار می‌گیرد. برخلاف سال‌های گذشته که از رهبر معظم انقلاب استجازه می‌شد و بخشی از منابع این صندوق در بودجه به‌عنوان منابع استفاده می‌شد، امسال نخستین سالی است که از این منبع استفاده نکردیم و یکی از منابع را از دست دادیم و الان نداریم.
رئیسی اظهار کرد: ۴۰ درصد درآمد نفت در صندوق توسعه ملی قرار می‌گیرد، ۱۴ درصد هم برای توسعه میدان‌های نفتی و فقط ۴۵ درصد پول فروش نفت در اختیار دولت است که برای واردات کالاهای اساسی، مسئله کرونا و مسائل مختلفی که برای کشور وجود دارد، اختصاص می‌یابد.
وی گفت: فروش نفت کشور در وضع مناسبی قرار دارد و برای بازگرداندن ارز حاصل از نفت و محصولات غیرنفتی همه تلاش خود را به‌کار گرفته‌ایم.
رئیس‌جمهوری با تأکید بر تعییر نکردن قیمت بنزین اعلام کرد: اگر قرار باشد کاری انجام شود ما با اطلاع دادن به مردم و تبیین و با تمهیدات آن را انجام می‌دهیم.
۵ تیر جواد اوجی وزیر نفت، در صفحه شخصی خود نوشت: برای جلوگیری از خام فروشی، ایجاد ارزش افزوده بیشتر و نیز مدیریت میعانات گازی مازاد و پایداری تولید گاز کشور، با تکیه بر توان داخلی و فعال‌سازی ظرفیت مغفول مانده پالایشگاه‌های کوچک در کشور، توانستیم بر تحریم صادرات میعانات گازی غلبه کنیم.
وزیر نفت همچنین با انتشار مطلب دیگر در صفحه کاربری خود در توئیتر نوشت:«صنایع نظامی یکی از پیشران‌های فناوری در جهان هستند و بسیاری از فناوری‌ها برای نخستین بار در این صنایع توسعه پیدا کرده‌اند. با امضای تفاهم‌نامه با وزارت دفاع این ظرفیت را برای تولید تجهیزات پیچیده و تحریمی مورد نیاز صنعت نفت به‌خصوص در بخش high -  tech فعال کردیم.»
مسعود میرکاظمی یکم تیرماه در حاشیه نشست هیئت دولت در جمع خبرنگاران درباره فروش نفت و تأمین منابع مالی کشور گفت: فروش نفت نسبت به دوره قبل بهتر شده است، هم قیمت نفت افزایش داشته و صادرات صعودی بوده و مقداری که روی آب بوده فروخته شده است.
افزایش ۴۰ درصدی وصول مطالبات وزارت نفت
جواد اوجی ۳۱ خردادماه در حاشیه نشست کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به موارد مطروحه در نشست این کمیسیون گفت: در این نشست گزارشی از عملکرد وزارت نفت درباره صادرات میعانات نفتی، فرآورده‌های نفتی و صادرات محصولات پتروشیمی، همچنین درآمدهای حاصل از فروش منابع نفتی در سه ماه نخست سال نسبت به سال ۱۴۰۰ ارائه شد.
وی ضمن تاکید بر اینکه میزان درآمدهای حاصل از فروش نفت طی امسال نسبت به سال گذشته بسیار مثبت بوده است، افزود: عملکرد وزارت نفت امسال نسبت به پارسال حدود ۴۰ درصد تحقق درآمدی داشته است، سال گذشته ۱۲.۵ میلیارد دلار در سامانه نیما از محل فروش محصولات پتروشیمی به دست آمد.
وزیر نفت تصریح کرد: در سه ماه نخست سال نیز حدود ۴۰ درصد وصول مطالبات وزارت نفت از محل فروش نفت، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی، صادرات گاز و محصولات پتروشیمی نسبت به سه ماه نخست سال ۱۴۰۰ افزایش داشته است. این موضوع از نظر حجمی و قیمت اتفاق‌های بسیار خوبی را رقم زده است.
اوجی اظهار کرد: تعهد وزارت نفت در بحث درآمدهای نفتی تبصره ۱۴ در سال گذشته ۳۱۳ هزار میلیارد تومان بود که با تلاش دولت و این وزارتخانه توانستیم امسال بیش از ۳۵۰ هزار میلیارد تومان واریز داشته باشیم. وزارت نفت با برنامه‌ریزی‌های انجام‌داده، همه تلاش خود را خواهد کرد که منابع پیش‌بینی شده بودجه را در تبصره‌های یک و ۱۴ محقق کند.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا شایعات افزایش قیمت گازوئیل و یا پرداخت سهمیه بنزین بر اساس کدملی صحت دارد، گفت: من و همکارانم طی مصاحبه‌های پرشمار هرگونه افزایش قیمت حامل‌های انرژی را تاکنون تکذیب کرده‌ایم. افزایش قیمت بنزین و گازوئیل به هیچ عنوان در دستور کار وزارت نفت و دولت قرار ندارد و طرح آزمایشی جزیره کیش درباره بازتوزیع یارانه‌هاست که در محدوده‌ای کوچک در حال ارزیابی است.
تعاملات بین المللی در صنعت نفت تا کجا پیش رفت؟
در دولت سیزدهم در حوزه گسترش تعاملات بین‌المللی در صنعت نفت گام‌هایی را برداشته، و به‌نظر می‌رسد با وجود تحریم‌ها امتیازات خوبی را بدست آورده‌ایم.
با توجه به اهمیت ویژه‌ای که بهبود روابط با همسایگان به ویژه کشور ترکمنستان برای دولت سیزدهم داشته و پیگیری شورای عالی امنیت ملی، قرارداد سوآپ گازی سه جانبه بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان (با رقم سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز) در تاریخ ۷ آذرماه ۱۴۰۰ منعقد شده که این قرارداد از ابتدای سال جدید میلادی (۱۱ دی ماه ۱۴۰۰) اجرایی شده است.
همچنین به تازگی در سفر وزیر نفت به جمهوری آذربایجان، تفاهم‌نامه افزایش دو برابری سوآپ گاز از ترکمنستان به آذربایجان امضا شد و رشد حدود دو درصدی صادرات گاز طبیعی کشور در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته علیرغم محدودیت‌ها اتفاق افتاد.
تفاهم نامه با ترکمنستان جهت صادرات خدمات فنی و مهندسی و فرآورده های نفتی منعقد شد و تعامل با کشورهای روسیه و چین در خصوص گسترش روابط در حوزه انرژی و فعال کردن کمیسیون‌های مشترک اقتصادی اتفاق افتاد.
علاوه بر این در این دولت چهار تفاهم نامه و دو قرارداد با کشورهای آمریکای لاتین در زمینه‌های توسعه و تولید میادین نفت و گاز، ارتقا و نوسازی پالایشگاه ها، صدور خدمات فنی و مهندسی و انتقال فناوری و توسعه بازارهای صادراتی امضا و تفاهم‌نامه تامین مالی احداث خط لوله تابش با بانک ملت به عنوان یک کریدور حیاتی انتقال فرآورده‌های نفتی با هدف تامین امنیت پایدار انرژی و مدیریت بحران در شرق کشور، تسهیل سوخت رسانی به نیروگاه‌های شمال شرق کشور و صادرات فرآورده‌های نفتی به کشور افغانستان منعقد شد.
اما در پیشبرد قرارداد بلندمدت با کشور چین و استفاده از ظرفیت‌های این قرارداد در بخش نفت و گاز نیز این دولت مشارکت فعال داشت. علاوه بر این نیز شاهد حضور و مشارکت فعال وزارت نفت در مجامع، سازمان‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی حوزه انرژی به خصوص سازمان همکاری‌های نفتی (اوپک) و کشورهای همراه بودیم.
محمد خطیبی - نماینده سابق ایران در اوپک - درباره اقدامات صورت گرفته در حوزه بین‌المللی صنعت نفت ، گفت: باید بپذیریم که هنوز در شرایط تحریم هستیم و تحریم‌ها ادامه دارد، به همین دلیل بسیاری از کشورها برای ایجاد رابطه با ایران ملاحظاتی را لحاظ می‌کنند اما با این وجود تاکنون اقدامات خوبی انجام شده است و اگر تحریم‌ها وجود نداشت بی شک این اقدامات می‌توانست در بعد وسیع‌تری محقق شود.
وی با بیان اینکه در حد شرایط موجود دولت سیزدهم عملکرد مناسبی داشته است، اظهار کرد: تحریم به معنای بن‌بست نیست، تحریم‌ها همه چیز را تعطیل نمی‌کنند، انجام برخی کارها سخت‌تر می‌شود اما به معنای غیر ممکن شدن امور و عملی نشدن آن نیست، در همین شرایط تحریم نیز می‌توان اقداماتی را انجام داد اما باید بپذیریم که برخی کشورها ملاحظاتی را رعایت می‌کنند.
نماینده سابق ایران در اوپک ادامه داد: باید نگرانی کشورها را درک و با شیوه‌هایی که خاص شرایط تحریم است راه را هموار کرد اما به‌هیچ عنوان تحریم به معنای تعطیلی دیپلماسی و اقدامات بین‌المللی نیست، با یک ملاحظات خاصی می‌توان اقدامات بین المللی را انجام داد تا کشورهای طرف خیلی نگران نباشند.
به گفته خطیبی، شرایط فعلی متفاوت از شرایط عادی است اما می‌توان در این اوضاع نیز اقداماتی را انجام داد، همانطور که تاکنون نیز انجام شده است، باید توجه داشت هرچه میزان روابط خود را با کشورهای دیگر توسعه دهیم منافع بیشتری را بدست خواهیم آورد.
وی با بیان اینکه توسعه روابط نفتی با کشورهایی مانند چین و روسیه می‌تواند منافع زیادی را برای صنعت نفت داشته باشد، گفت: برای توسعه این روابط می‌بایست ملاحظاتی انجام شود و باتوجه به تمام ابعاد آن در این راستا گام برداریم.
صادرات نفت ایران به چین به مرز یک میلیون بشکه در روز رسید
اویل پرایس در گزارشی با عنوان «Iran’s Oil Exports Surge In June» بر اساس داده‌های شرکت تحلیلی تجارت نفت دریایی پترولجستیک عنوان کرد که صادرات نفت ایران به چین در ماه جاری افزایش داشته است.
طبق این گزارش، تخمین زده می‌شود که صادرات نفت خام ایران بین اول ژوئن تا 19 ژوئن به طور متوسط ​​به 961 هزار بشکه در روز افزایش یافته است.
با وجود بن‌بست دیپلماتیک بر سر توافق هسته‌ای، ایران در حال آماده شدن برای پیوستن مجدد به بازار جهانی نفت بوده است. این کشور تولید و همچنین صادرات به بازار اصلی خود یعنی چین را افزایش داده است.
چین از زمان اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت جمهوری اسلامی در سال 2018، زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا را از توافق هسته‌ای ایران خارج کرد، اصلی‌ترین مقصد صادرات نفت خام ایران بوده است.
به گزارش اویل پرایس، چین از سال 2018 هرگز واردات نفت خام ایران را متوقف نکرده است و حتی اداره کل گمرک چین در اوایل این هفته رسماً گزارش داد که چین واقعاً نفت خام ایران را در ماه می وارد کرده است.
اویل پرایس هم تصاحب بازار نفت ایران توسط روسیه را رد کرد
صادرات 961 هزار بشکه‌ای نفت ایران به چین در حالی در ماه جاری رقم خورده است که این عدد در زمان قبل از تحریم‌ها در حدود 700 هزار بشکه در روز بوده است. به بیان دیگر با بازارسازی برای نفت ایران در دولت سیزدهم، جریان صادرات نفت ایران به چین تقویت و تضمین شده و به بیش از رقم قبل از تحریم‌ها افزایش یافته است.
افزایش صادرات نفت ایران به چین در حالی به مرز روزانه یک میلیون بشکه در روز رسیده است که اخیرا برخی رسانه‌های داخلی از شایعه تصاحب بازار نفت ایران در چین توسط روسیه را مطرح کرده بودند.
اخیرا نیز رویترز در گزارشی با عنوان «China May oil imports from Russia soar to a record, surpass top supplier Saudi» مطرح کرد که چین واردات نفت از روسیه، ایران و ونزوئلا را افزایش داده و در عوض واردات نفت از آفریقا، برزیل و آمریکا کاهش داشته است. طبق این گزارش؛ صادرات نفت ایران به چین معادل 7 درصد از کل واردات نفت چین و بیش از 750 هزار بشکه در روز افزایش داشته است.
پیش از این، گزارش ماهانه اوپک و گزارش موسسه مطالعات انرژی آکسفورد نیز تصاحب بازار نفت ایران توسط روسیه را رد کرده  و از روند افزایشی تولید نفت ایران نسبت به قبل از جنگ اوکراین خبر داده بودند.
ایران همچنان در جایگاه پنجم اوپک به لحاظ تولید
ایران در ماه آوریل یا فروردین ماه ۱۴۰۰ جایگاه چهارمین تولیدکننده نفت اوپک را از کویت گرفته بود و از آن زمان تا مهر ماه ۱۴۰۰ (اکتبر ۲۰۲۱) این جایگاه را حفظ کرده بود اما در ماه نوامبر یعنی آبان ماه، بار دیگر تولید نفت کویت از ایران پیشی گرفت و در جایگاه چهارم نشست و ایران به رتبه ۵ بازگشت.
در حال حاضر، کشورهای عربستان با تولید ۱۰ میلیون و ۲۶۲ هزار بشکه در روز، عراق با تولید ۴ میلیون و ۳۰۹ هزار بشکه در روز و امارات با ۲ میلیون و ۹۸۳ هزار بشکه در روز، سه کشور بزرگ تولیدکننده نفت اوپک به شمار می‌روند.
کویت با تولید ۲ میلیون و ۶۳۹ هزار بشکه در روز چهارمین تولیدکننده اوپک است.
ایران، پیش از تحریم‌های آمریکا از سال ۲۰۱۸، سومین تولیدکننده‌ بزرگ نفت اوپک پس از عربستان و عراق بود.
متوسط تولید نفت ایران در سال‌های قبل
ایران به طور متوسط در سال ۲۰۲۱ روزانه ۲ میلیون و ۳۹۲ هزار بشکه نفت و در سال ۲۰۲۰ روزانه یک میلیون و ۹۹۱ هزار بشکه نفت تولید کرده است.
به این ترتیب ایران در سال ۲۰۲۱ به طور متوسط نسبت به سال پیش از آن ۴۰۱ هزار بشکه نفت در روز بیشتر تولید داشته است. ایران در سال ۲۰۱۹ روزانه ۲ میلیون و ۳۵۶ هزار بشکه، در سال ۲۰۱۸ روزانه ۳ میلیون و ۵۵۳ هزار بشکه و در سال ۲۰۱۷ روزانه ۳ میلیون و ۸۱۳ هزار بشکه نفت تولید کرده است. ایران در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۱ روزانه ۲ میلیون و ۴۷۲ هزار بشکه نفت تولید کرده است؛ این رقم در سه ماهه سوم روزانه ۲ میلیون و ۴۷۲ هزار بشکه و در سه ماه دوم روزانه ۲ میلیون و ۴۴۰ هزار بشکه و در سه ماه نخست روزانه ۲ میلیون و ۲۱۸ هزار بشکه نفت بوده است.
تروئیکای اروپا با آمریکا درباره صادرات نفت ایران گفت‌وگو می‌کنند
سران تروئیکای اروپا و ایالات متحده آمریکا در صدد هستند تا فردا در حاشیه نشست گروه هفت درباره برنامه هسته‌ای ایران و صادرات نفت این کشور دیدار و گفت‌وگو کنند.
دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه اعلام کرد که سران کشورهای بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده در صدد هستند در حاشیه‌ نشست هفت کشور بزرگ اقتصادی جهان موسوم به گروه هفت (G7)، در خصوص برنامه هسته‌ای ایران و همچنین صادرات نفت جمهوری اسلامی بحث و گفت‌وگو کنند. روزنامه تایمز هند گزارش کرد، یکی از مقام‌های دولت فرانسه اعلام کرد که مذاکرات چهارجانبه در حاشیه نشست‌های G7 در خصوص طیفی از موضوعات و همچنین «موضوع نفت» و «تمایل برای توقف اشاعه» بحث و گفت‌وگو خواهد شد اما جزئیات بیشتری ارائه نکرد. این مقام فرانسوی ادامه داد: «ایران در این نشست چهارجانبه مورد بحث قرار خواهد گرفت. ما روز سه‌شنبه‌ جلسه‌ای در این قالب داریم».
بر اساس این گزارش، ایران بزرگ‌ترین ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد اما در پی تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده، در مسیر فروش نفت خام ایران مانع‌ ایجاد شده است. ایالات متحده پس از خروج یکجانبه دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا از برجام در سال 2018، تلاش کرد تا از فروش نفت ایران جلوگیری کند.