صفحه اول
نیلوفرغلام زاده- رهبر معظم انقلاب چندی پیش در دیدار نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی به موضوع «مهاجرت نخبگان» اشاره کردند و تاکید کردند: «امروز در کشور جوانان نخبه می‌توانند رشد و پیشرفت کنند ولی همچنانکه قبلاً هم گفته‌ایم تمایل یک نخبه برای مهاجرت به کشوری دیگر با این نگاه و توجه که بدهکار کشور است و پس از تحصیل بازخواهد گشت، مانعی ندارد. اما مهاجرفرستی و اینکه عناصری در بعضی دانشگاهها، جوان نخبه را از آینده مأیوس، و او را به ترک میهن تشویق می‌کنند، صریحاً خیانت به کشور و دشمنی با آن است و دوستی با آن جوان هم نیست.» شاید این هشدار ایجاب کند که مسوولین امر با طرح این موضوع در محافل تصمیم گیر برای اصلاح این روند، رفع موانع و فراهم کردن زمینه در داخل برای حضور نخبگان به عنوان سرمایه انسانی و پیشران توسعه کشور چاره اندیشی کنند تا کشور در سالهای آینده با بحران نیروی انسانی نخبه و تحصیلکرده مواجه نشود. امروزه به دلایل مختلفی افراد زیادی تصمیم به مهاجرت می گیرند. این دلایل شامل بیماری، ناامنی، مشکلات اقتصادی، قحطی، وجود جنگ و عوامل دیگری است که به خاطر آن تصمیم به چنین عملی می گیرند. دلایل زیادی برای مهاجرت ایرانیان وجود دارد. یک قشر وسیعی از مهاجران تحصیل کرده ها هستند که می دانند و می بینند که درآمدها در کشورهای دیگر چگونه است. همچنین رفاهی که در کشورهای خارجی است را با رفاه داخل ایران مقایسه می کنند. تمام این عوامل همگی انگیزه ای می شود که افراد به مهاجرت کردن روی بیاورند.قطعا پیدا کردن کشوری با آرامش تر، با سیستم آموزشی و رفاه اجتماعی بالاتر، عوامل دیگری هستند که افراد انتخاب می کنند که به آن کشور مهاجرت کنند. کشور ما متاسفانه به واسطه تحریم ها، شرایطی را پیدا کرده که شاید در شرایط عادی، این حجم از فشار را نمی داشت. به عنوان مثال یک فرد تحصیل کرده دسترسی به خیلی از اپلیکیشن ها، وبسایت ها، منابع مفیدی از اطلاعات ارزشمند را ندارد. رشد اقتصادی تنها از طریق عوامل مرسوم؛ مانند سرمایه و نیروی کار، نتایج دقیقی به دست نمی دهد و سرمایه انسانی به عنوان یک متغیر اصلی باید وارد مدل های رشد شود؛ به همین خاطر سیاست گذار باید توجه بیشتری برای جلوگیری از مهاجرت سرمایه انسانی متخصص اختصاص دهد. کاهش نرخ رشد جمعیت در سال های گذشته و پیش بینی اینکه نرخ رشد جمعیت طی دو دهه آینده به صفر خواهد رسید، توجه بسیاری از کارشناسان این حوزه را به خود جلب کرده است. که این موضوع سبب شد حتی سیاست گذار خود را ملزم به تبیین سیاستی برای جلوگیری از کاهش نرخ رشد جمعیت گرداند.اینکه چه سیاستی وضع شد و آیا اینکه سیاست وضع شده کارگشا خواهد بود نیاز به بررسی مشوق هایی سیاستی ارائه شده توسط سیاست گذار دارد، اما آنچه مشهود به نظر می رسد این است که سیاست گذار مولفه تورم را در تبیین سیاست های تشویقی خود در نظر نگرفته است، به نوعی می توان این سولات را مطرح کرد که آیا مشوق های ارائه شده با سطح هزینه های معیشتی خانوار و زوج های جوان همخوانی دارد؟ سرمایه انسانی از جمله اصلی‌ترین مؤلفه‌های رشد و توسعه کشورها بوده و کاهش آنها در کشورهای در حال توسعه فرایند توسعه و پیشرفت را به تعویق می‌اندازد. در سالهای گذشته نمودار مهاجرت نخبگان در ایران روند صعودی داشته و ادامه این پدیده به صورت پیوسته، ایران را در آینده‌ای نزدیک با چالش‌های عظیمی روبه‌رو خواهد کرد. طبق آخرین آمار ۳۷ درصد از دارندگان مدال در المپیادهای دانش‌آموزی ایران در بازه زمانی ۸۰ تا ۹۱ مهاجرت کرده‌اند. ۲۵ درصد از مشمولان بنیاد نخبگان و ۱۵ درصد از رتبه‌های زیر هزار کنکور سراسری نیز مقیم کشورهای دیگر هستند. آنها از بهتر شدن وضعیت کشور ناامید بودند. چمدان‌هایشان را بستند و مهاجرت از کشور را انتخاب کردند. خروج سرمایه‌های انسانی از کشور با همین چند آمار قابل توجه نمی‌شود. بر اساس جدیدترین آمارهای رصدخانه مهاجرت ایران، از تعداد دو هزار و ۷۶۵ نفر دارندگان مدال المپیاد دانش‌آموزی در بازه زمانی ۸۰ تا ۹۱ بیش از هزار نفر مقیم خارج هستند؛ همچنین حدود هزار نفر از آنها نیز سابقه خروج دارند و تنها ۱۲۲ نفر از مهاجران بازگشتند. همچنین بیش از پنج هزار و ۶۰۰ نفر تعداد مشمولان بنیاد نخبگان در بازه زمانی ۸۰ تا ۹۴ و از این تعداد نیز حدود هزار و ۵۰۰ نفر مقیم خارج هستند. حدود هزار و ۵۰۰ نفر نیز سابقه خروج دارند، اما تنها حدود ۲۰۰ نفر از آنها بازگشتند. در همین بازه زمانی از تعداد حدود ۵۴ هزار نفر از رتبه‌های زیر هزار کنکور سراسری، بیش از هشت هزار نفر مهاجرت کردند. حدود هزار و ۵۰۰ نفر از آنها به کشور بازگشتند به عبارتی بسیاری از نخبگان شرایط کشور را مناسب کار و زندگی ندانستند.