اسکناس رمز ریال وارد می شود

  مصطفی تقی زاده - با گسترش رمزارزها در جهان، کاربرد آن در ایران نیز گسترش یافته‌است. با این حال، در ایران هنوز مانند بسیاری از کشورهای دیگر، تصمیم قطعی درباره  استفاده و تولید از این نوع پول گرفته نشده‌است. البته به تازگی استخراج رمز ارزها به عنوان یک صنعت به رسمیت شناخته شده‌است و صحبت‌هایی مبنی بر تولید یک رمز ارز ملی در دولت روحانی به میان آمده است.
مفام معظم رهبری در تاریخ ۱۷ دی ۱۴۰۰ در فتوایی بیان کردند : «به طور کلی حکم خرید و فروش و تولید ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.»
“رمز ریال» به صورت آزمایشی اجرا می‌شود
معاون فناوری نوین بانک مرکزی گفت: رمز پول بانک مرکزی با نام رمز ریال به صورت آزمایشی به‌زودی اجرا می‌شود.
«مهران محرمیان» دیروز در حاشیه مراسم هفتمین همایش مالی اسلامی افزود: موضوع رمز ارز در کشور ذی‌نفعان و متولیان متعددی دارد هم اکنون این موضوع به معاونت اقتصادی رئیس جمهوری سپرده شده و جلسات متعددی در این خصوص برگزار  و پیشرفت خوبی هم داشته است و امیدوارم در هفته‌های آینده خبرهای خوبی را بشنویم.  وی گفت: فتوای رهبر معظم انقلاب در خصوص رمز ارز راهگشا و دقیق بود و موضوع را به مباحث قانونی واگذار کردند و مواد قانونی نیز در حال پیشرفت است و همگرایی خوبی بین قوای مختلف انجام می‌شود.
معاون فناوری بانک مرکزی گفت: در مسائل شرعی با توجه به اعتماد خوب رهبری به متخصصان به زودی راهگشاهایی خواهیم داشت و اگرچه علما نظرات متعدد و متفاوتی دارند، اما مبنا بر اساس نظر رهبری راهگشاتر است.
وی در خصوص انتشار رمز ارز گفت: راهکار بانک مرکزی برای حل تناقض بین تمرکززدایی که در ذات رمزارزها است و از سوی دیگر موضوع حاکمیت پول کشورها وجود دارد بحث رمز پول ملی کشورها مطرح شده  است.
محرمیان ادامه داد: بسیاری از بانک‌های مرکزی کشورها در این خصوص فعالیت می‌کنند، در بانک مرکزی کشور ما نیز از چند سال گذشته این موضوع مطرح شده و اقدامات فنی انجام شده و مقررات آن در شورای پول و اعتبار نیز تصویب شده است.
به گفته این مسوول، به زودی فاز آزمایشی رمز پول بانک مرکزی با نام رمز ریال اجرا می‌شود و استفاده عمومی دارد و به صورت اسکناس است ،اما در فضای دیجیتال منتشر و در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
وی درباره استفاده از رمز ارز در واردات کالا گفت: مصوبه مرداد ماه هیات وزیران بود که در واردات از رمز ارز استفاده کنیم که آیین‌نامه‌های اجرایی آن در حال تدوین است و به زودی اجرا و جزییات این موضوع اعلام می‌شود ‌و هدف این است که افرادی که می‌خواهند در واردات از رمز ارز استفاده کنند مشکلی نداشته باشند.
10 درصد از بازار رمز ارز دنیا، در اختیار ایران است
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه رمز ارز ملی در حال حاضر تنها یک ایده است، گفت: امکانات فنی برای راه‌اندازی رمز ارز ملی در کشور فراهم است.
غلامرضا مرحبا درباره راه‌اندازی رمز ارز ملی که چندی پیش رییس جدید بانک مرکزی از آن خبر داده بود، اظهار داشت: رمز ارز ملی در حال حاضر فقط یک ایده است و پیش از این هم این ایده مطرح شده بود. اینکه داشتن رمز ارز ملی ضرورت دارد یا اینکه می‌توان آن را مدیریت کرد و آیا اساسا در نظام تحریم رمز ارز ملی امکان و اجازه خواهد داشت، موضوعاتی هستند که باید مورد بررسی قرار بگیرند.
وی ادامه داد: در حال حاضر این موضوع مشخص است که از نظر فنی می‌توانیم رمز ارز ملی داشته باشیم.
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه در حال حاضر 10 درصد از بازار رمز ارز دنیا، در اختیار ایران است، گفت: البته باید توجه داشته باشیم که رمز ارز در واقع ارز نیست بلکه یک نوع دارایی است و شبیه سازی دیجیتال از فلزات گرانبها شده‌ است. در دنیا هم این اصطلاح در حال تغییر است اما به هر حال یک نوع دارایی ارزشمند در تمام دنیا محسوب می شود که قابل تبادل است.
مرحبا افزود: رمزارز ملی هم نوعی از انواع رمز ارزها است که به وسیله بانک مرکزی تولید می‌شود و امکان ماینینگ آن وجود دارد و مورد حمایت بانک مرکزی قرار می گیرد.  
وی در پاسخ به این سوال که در شرایط تحریم رمز ارز ملی چه کاربردی برای ایران خواهد داشت، گفت: این‌گونه نیست که از رمز ارزها فقط برای دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌شود. اگر انرژی ارزان قیمت در کشور موجود است و این امکان را داریم که از این دارایی نسل جدید استفاده کنیم، می‌توان این دارایی را در داخل کشور هم تولید کرد. البته ایده دیگر این است که این دارایی در بورس هم خرید و فروش شود و سرمایه‌ها به این سمت هدایت شوند تا اینکه به سمت رمز ارزهایی بروند که مبدا آنها مشخص نیست و یک شبه با سقوط ارزش چند برابری مواجه شوند.    
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: رمز ارز ملی اگر برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح و قانون‌مند داشته باشد یک فرصت اقتصادی برای کشور می‌تواند وسیله‌ای برای تولید و ذخیره ارزش باشد.  
مرحبا در پاسخ به این سوال که آیا رمز ارز ملی جایگزین سایرارزهای دیجیتال در کشور می شود و بحث قانونی شدن معاملات ارزهای دیجیتال کنار گذاشته خواهد شد، تاکید کرد: برخورداری از رمز ارز ملی مانع از تصویب قانون برای معاملات ارزهای دیجیتال یا قانونی شدن سایر ارزهای دیجیتال نخواهد شد.  داشتن رمز ارز ملی به این معنا نیست که دیگر کسی حق ماینینگ نداشته باشد. تنها پول است که در تمام دنیا مالکیت 100 درصدی آن در اختیار دولت است اما مالکیت صد درصدی رمز ارز با دولت نیست و بنگاه های حقیقی و حقوقی می توانند رمز ارز را تولید و استخراج کنند اما این فرایند باید نظارت قانونی داشته باشد.  
وی با بیان اینکه خواسته ما این است که خرید انرژی برای ماینینگ، مالیات آن ، ‌داد و ستد، صرافی و ذخیره سازی آن تحت مدیریت و نظارت باشد، گفت: هنوز مصوبه و قانون مرتبط با این موضوعات به صحن نرسیده و فعلا در مرحله تدوین قرار دارد.
رمز ارزها پدیده‌ای نوظهور در کشور
رییس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار رمز ارزها را پدیده‌ای نوظهور در کشور دانست و گفت: اگر قانون پشت رمز ارزها آمد و مجلس آن را تصویب کرد، در این صورت پشتوانه قانونی پیدا می‌کند و می‌توان از آن را به عنوان مال یاد کرد.
«غلامرضا مصباحی مقدم» دیروز در همایش انجمن مالی اسلامی اظهار داشت:  سال ۷۸ برای نخستین بار مساله مالی اسلامی در دانشگاه امام صادق (ع) از سوی دو جوان مطرح شد، اما تا آن زمان دستاوردی را در این زمینه نداشتیم.
وی افزود: زمانی که «علی صالح آبادی» ریاست سازمان بورس را به عهده گرفت، کمیته فقهی سازمان بورس را راه اندازی کرد و اکنون این کمیته به درختی پربار تبدیل شده است.
مصباحی‌مقدم خاطرنشان‌کرد: بیش از ۱۰۰ ابزار و بازار به عنوان مساله مالی و اسلامی در این کمیته بحث و خروجی آن مورد استفاده و بهره‌برداری قرار گرفته است.
رییس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: در آن زمان صالح آبادی اعلام کرد باید انجمن مالی اسلامی راه‌اندازی شود که به دنبال آن انجمن مالی اسلامی در هفت سال گذشته راه‌اندازی شد.
وی ادامه داد: اکنون که «صالح آبادی» سکانداری بانک مرکزی را به عهده گرفته است به محض ورود وی در این بانک و تشکیل نخستین شورای فقهی بانک مرکزی، ایده‌هایی را مطرح کرد که نشان‌دهنده نگاه جدی وی به آینده و تحول جدی در زمینه به‌کارگیری مسایل اسلامی و بانکی است.
مصباحی‌مقدم گفت: دولت بارها از ابزارهای مختلف مالی بهره‌مند شده است، اکنون توسعه اندیشه و تفکر برنامه بانکداری اسلامی را در شورای فقهی بانک مرکزی شاهد هستیم.
رییس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: ارتقای جایگاه دبیرخانه شورای فقهی و فراهم کردن امکان نظارت بر اجرایی شدن مصوبات شورا در بدنه بانک ها از جمله مسایلی است که صالح آبادی آنها را مطرح و بستر لازم را برای پیاده کردن آن فراهم کرده است.
وی در ادامه با تاکید بر رمز ارزها اظهار داشت: رمز ارزها پدیده ای نوظهور هستند که برخی آن را ارز مجازی و دیجیتالی نام‌گذاری می‌کنند.
مصباحی مقدم با بیان اینکه انجام چنین نامگذاری جای تامل دارد و رمز ارزها از نظر ماهیت به عنوان یکی از فناوری های نوپا تلقی می‌شود، گفت: بنیان‌گذار آن مشخص نیست و هیچ‌گونه پشتوانه قانونی و حقوقی ندارد، همچنین دولت‌ها آن را به رسمیت نشناخته اند.
رییس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه نوسان شدید قیمتی از جمله مسایلی است که رمز ارزها با آن روبهرو هستند، ادامه‌داد: ۱۸۰ بانک مرکزی در جهان داریم؛ این در حالی است که بیش از ۵۰۰ هزار رمز ارز در دنیا وجود دارد، این رمز ارزها با ترکیبی از شفافیت در کمیت و تعداد ذی‌نفعان روبه‌رو هستند اما از نظر مالیت با برخی از ابهامات همراه است که باید برطرف شود.
وی با تاکید بر اینکه رمز ارزها هیچگونه منفعت مصرفی ندارند، گفت:  اگر رمز ارزها بتوانند تبدیل به پول رایج شوند، آن پول دارای منفعت خواهد شد و امکان واسطه برای مبادلات فراهم می‌شود؛ در غیر این صورت نمی‌توان اعلام کرد که رمز ارزها مال هستند.
مصباحی مقدم افزود: در صورتی که یک بانک مرکزی در جهان از جمله بانک مرکزی ایران اقدام به انتشار رمز ارز کند یا براساس توافق منطقه‌ای، چند کشور با یکدیکر پشتوانه یک رمز ارز شوند و قانونی تصویب شود که به رمز ارز اعتبار دهند، آن رمز ارز دارای ارزش و مال می شود.
رییس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه تا زمانی که قانون ملی و قاعده بین المللی پشتوانه رمز ارزها نباشد، مالیت آن جای تامل دارد، گفت: اینکه بخشی از مردم به آن اقبال پیدا کردند و اقدام به تولید یا خرید و فروش آن می‌کنند از کفایت لازم برای رسیدن به مالیت برخوردار نیست.
وی ادامه داد: آینده رمز ارزها مشخص نیست، نوسان این رمز ارزها از نظر ارزش یکی از مسایل مهم است و صعود و نزول شدید آن جای ابهام دارد.
مصباحی مقدم با بیان اینکه پول آن چیزی است که مقیاس سنجش ارزش و دارای مالیت باشد، گفت: رمز ارزها به شدت دارای نوسان هستند، به همین دلیل جایگاهی را به عنوان مقیاس نمی‌توانند احراز کنند.
رییس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار داشت: اگر قانون پشت رمز ارزها آمد و مجلس آن را تصویب کرد، در این صورت پشتوانه قانونی پیدا می کند و می توان آن را به عنوان مال شناخت.
وی خاطرنشان‌کرد: اگر جمهوری اسلامی قانون گذاشت که مثلا از این رمزارزها برای واردات استفاده شود -که ظاهرا تصویب هم شده است- مانعی ندارد، چرا که اختصاص به تولیدکننده دارد و جای دیگری آن را مال می‌دانند و در ازای آن ارز می‌دهند.
مصباحی‌مقدم اضافه کرد: بنابراین هرچند رمزارزها مال نیست اما موضوع حق اختصاص است و به همین خاطر می‌توان این حق را با چیزی مبادله کرد و بهره گرفت.
وی تصریح‌کرد: بنابراین واردات کالا و خدامات با استفاده از رمزارزهایی که ایرانی‌ها تولید کرده یا در بازارهای جهانی خریداری می‌کنند می‌تواند منشأ واردات باشد و منع شرعی ندارد.
تعریف رمزارز از نظر بانک مرکزی
رمزارز یک نوع دارایی مالی است که بر بستری دیجیتال، غیر متمرکز و شفاف به نام زنجیره بلوک موجودیت می‌یابد. این دارایی‌ها می‌توانند در شرایطی کارکرد پولی به خود بگیرند.
رمزارز بانک مرکزی: شکل الکترونیک همان پولی است که توسط بانک مرکزی خلق و صادر می‌شود و قابلیت آن را دارد که منطبق بر اصول رمزنگاری، در یک بستر توزیع شده و به‌صورت فرد به فرد بدون دخالت هیچ نهاد واسط پرداخت تبادل شود. این نوع رمزارز به پشتوانه پول ملی کشور (ریال) صادر می‌شود.
رمزارز منطقه‌ای: رمزارزی است که به پشتوانه یک دارایی مورد توافق در یک پیمان چندجانبه‌ی پولی بین چند کشور و با هدف تسهیل و تسریع تبادلات تجاری بین آن کشورها صادر و استفاده می‌شود.
صرافی رمزارزی: نهادی است که وظیفه تبدیل رمزارز کاربران به سایر رمزارزها، پول ملی کشور یا سایر ارزهای رایج دنیا و برعکس را برعهده دارد.
رمزارزهای جهانروا تنها در صرافی‌هایی که مقررات آن در بخش الزامات عمومی صرافی‌ها آورده شده است، قابل خرید و و فروش و تبادل هستند. در حال حاضر استخراج رمزارزهای جهانروا در کشور به عنوان یک صنعت در نظر گرفته شده و مقررات‌گذاری در این حوزه از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است. انتشار توکن با پشتوانه ریال تنها در کنترل و اختیار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. توکن با پشتوانه ریال تنها در بانک‌های مجاز و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قابل تبادل است.
انتشار توکن با پشتوانه سایر دارایی‌ها از حیطه نظارت و اختیارات بانک مرکزی خارج بوده و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. مقررات در این حوزه با محوریت سازمان بورس و اوراق بهادار و با همکاری بانک مرکزی جهوری اسلامی ایران تدوین و ابلاغ خواهد شد.
توکن با پشتوانه سایر دارایی‌ها در بورس کالا و اوراق بهادار، قابل تبادل است. انتشار توکن بدون پشتوانه از حیطه وظایف بانک مرکزی خارج بوده و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. توکن بدون پشتوانه در بورس کالا و اوراق بهادار، قابل تبادل است. استفاده از توکن بدون پشتوانه به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است. رمزارز منطقه‌ای می‌تواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد. صرافی‌های دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، پس از احراز شرایطی که توسط بانک مرکزی اعلام می‌گردد، مجاز به ارائه خدمات صرافی رمزارزی می‌باشند. فهرست رمزارزهای قابل مبادله در صرافی‌های رمزارزی، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و در بازه‌های سه ماهه به صرافی‌های رمزارزی ابلاغ خواهد شد. صرافی‌های رمزارزی ملزم به رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و شناسایی مشتریان (KYC) خواهند بود. خرید و فروش رمزارز به صورت فردی تنها در صورت احراز کامل هویت و ردوبدل شدن اطلاعات هویتی و اسناد و اطلاعات مربوط به منشأ منابع مالی یا رمزارز مجاز است. سقف تبدیل ریال به رمزارزها و بالعکس، در صرافی‌های مجاز تابع مقررات عمومی قوانین ارزی کشور خواهد بود.