آینده نگری در بودجه

 فهیم رضائیان- آینده مفهومی است که اندیشه و تأمل در خصوص آن برای همگان لازم و پرجاذبه است. انسان در کالبد زمان همواره با تحولاتی مواجه بوده و تمایل خود را برای شناخت و واکاوی آن، جهت پیشرفت و جاودانگی خود در برابر چالش های روزمره و آینده ابراز نموده است.
 افراد دوست دارند بدانند سرنوشت جهان در آینده چگونه رقم خواهد خورد؟ انسان چه اهداف و برنامه هایی باید برای آینده داشته باشد؟ امروزه فهم آینده و تصویرسازی واقع بینانه از آن امری بایسته و ضروری به نظر می رسد.
آینده نگری یعنی گسترش افق دید خود و دیدن پشت پرده مسائل و هم چنین زمانی که شخص در آن است یعنی در زمان حال، آینده را دیدن که نتیجه آن، چاره اندیشی برای رخدادهای احتمالی است. بودجه چنین سرفصلی است. آینده مملکت در یکسال آینده.
آينده نگري يکي از ابزارهاي مناسب براي حرکت بر روي موج هاي عدم قطعيت است و انتخاب روش مناسب از مهم ترين نکاتي است که براي موفقيت آينده نگري لازم است. يکي از راه هاي دسترسي به نتايج بهتر در آينده نگري، در اختيار داشتن تصوير روشن از روش هاي مختلف و آگاهي از به کارگيري آنها در پروژه هاي پيشين است.
آینده نگری نیز مانند اکثر امور از قاعده (خیرالامور اوسطها) پیروی می کند. مهم ترین ملاک در آینده نگری، اعتدال است. گاهی تأمل و به قول مردم این پا و آن پا کردن، ناشی از ترس شخص از آینده می باشد. خارج شدن از حد اعتدال، در آینده نگری آفاتی را نتیجه می دهد. گاهی انسان به جای ترسیم آینده خویش، اسب خیال را زین کرده و به (ناکجاآباد) می رود. به یقین آینده نگری با خیال بافی دو چیز متفاوت است.
توجه به این نکته ضروری است که صِرف آینده نگری ارزشی ندارد، بلکه عمل به آن و یافتن راه حل های مناسب و رفع موانع و مشکلات است که آینده نگری را عینیت می بخشد و نتیجه آن را تضمین می کند. اگر آینده نگری طبق معیارهای اسلامی نباشد، پیامدهای نامناسبی را خواهد داشت، تا جایی که می تواند سبب هلاکت فرد باشد. انسان با استفاده از دوراندیشی از کارهایی پرهیز و کارهایی را انجام می دهد تا آینده بهتری برای خود فراهم سازد.
تدبیر ما را قادر مى‏سازد که خطرات و فرصت‏هائى را که در آینده با آنها مواجه مى‏شویم، پیش بینى کرده و بدین ترتیب زمان لازم براى تفکر و تصمیم‏گیرى پیش از برخورد با آنها را داشته باشیم. دانستن اینکه چگونه به آینده فکر کنیم، با توجه به سرعت تغییرات در جهان، به شکل فزاینده ای ضرورت یافته است. شکی نیست برای گرفتن تصمیم های عاقلانه درباره زندگی و کسب و کار خود باید بدانیم که دنیای ما چگونه در حال تغییر است.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله) گفت: چون در اندیشه انجام دادن کاری برآیی، در عاقبت آن تدبر کن، تا اگر نیک است و در راه درست، به آن دست یابی، و اگر مایه گمراهی است آن را فروگذاری.در احادیث اسلامی داریم که دوراندیشی و آینده‌نگری از نشانه‌های خردمندی است و خردمندترین انسان‌ها افرادی هستند که آینده نگری و عاقبت‌اندیشی بیشتری دارند.دوراندیشی و آینده‌نگری، از شرایط لازم و مقدمات اساسی تصمیم گیری معقول و منطقی است.
 هنگام تصمیم گرفتن در خصوص هر مسأله‌ای، بررسی جوانب و زوایای گوناگون و پیش بینی پیامدهای اجتماعی آن، امری ضروری است؛ در نتیجه این بررسی‌ها تصمیمی که گرفته می‌شود سنجیده و همه جانبه خواهد بود. در همین زمینه آیاتی از قرآن و احادیث در مورد عاقبت‌اندیشی در کارها بیان می‌کنیم:
امام باقر(علیه السلام) در این خصوص به نقل از پیامبر اکرم(صلى الله علیه و اله) می‌فرمایند، پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله) گفت: چون در اندیشه انجام دادن کاری برآیی، در عاقبت آن تدبر کن، تا اگر نیک است و در راه درست، به آن دست یابی، و اگر مایه گمراهی است آن را فروگذاری.
امیرالمومنین (علیه السلام) می‌فرمایند: مومنان آن کسانند که آنچه را در پیش دارند بشناسند.امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمایند: در نامه‌ای به تحصیل‌داران خِراج: آن کس که پروای چیزی نداشته باشد که رو به آن روان است، پیش‌بینی برای نفس خود و نگاهبانی از آن نکرده است و آنکه پیروی هوای خود کند و در کاری که نمی‌داند پایانی سودمند دارد و اگر به فرمان هوا رود، به زودی پشیمان خواهد گشت. امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: اندیشیدن در کار، پیش از اقدام کردن به آن، سبب ایمنی از لغزش‌ها است.
امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: مرد دیندار می‌اندیشد، به آرامش دست می‌یابد‌، و به فروتنی در خود می‌نگرد، به مقام تواضع می‌رسد؛... و پایان کار را می‌نگرد، از پشیمانی در امان می‌ماند.