گزارش
شروین امامی - سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ همزمان با انتخابات ششمین دوره شورا‌های اسلامی شهر و روستا برگزار خواهد شد. در این انتخابات، هشتمین رئیس‌جمهور ایران با آرا انتخاب خواهد شد. طبق قانون اساسی ایران، حسن روحانی با توجه به دو دوره ریاست‌جمهوری پیاپی، در این انتخابات حق نامزد شدن ندارد. سیستم انتخاباتی ایران رئیس‌جمهور ایران بالاترین مقام منتخب مستقیم کشور، رئیس قوه مجریه و دومین مقام مهم بعد از رهبر است. وظایف وی مشابه وظایف سران دولت‌ها در سایر کشور‌ها است، با این تفاوت که نیروهای مسلح، رئیس قوه قضائیه، تلویزیون دولتی و سایر سازمان‌های مهم دولتی، همه تحت کنترل رهبر هستند. همچنین این رسم غیررسمی است که برای انتخاب وزرای کابینه برای بخش‌های حساس، همچون روابط خارجی و اطلاعات، با رهبر هماهنگ می‌شود. هر شهروند ایرانی متولد ایران، معتقد به خدا و آئین رسمی ایران (اسلام)، که همیشه به قانون اساسی وفادار بوده و حداقل سن ۴۰ سال و حداکثر ۷۰ سال سن داشته باشد، می‌تواند به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری ثبت نام کند. مؤسسه‌ای به نام هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری و تحت مدیریت شورای نگهبان، نامزدهای ثبت شده را رد می‌کند و تعداد معدودی را برای شرکت در انتخابات انتخاب می‌کند. ثبت‌نام اولیه آغاز شد طبق ویژگی‌های ذکر شده در اصل ۱۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران رئیس‌جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد: ایرانی‌الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور. داوطلبان ریاست‌جمهوری یا نمایندگان تام‌الاختیار آنها که کتباً معرفی شده باشند باید ظرف پنج روز از تاریخ انتشار دستور شروع انتخابات به وزارت کشور مراجعه نموده و ثبت‌نام کنند. و حالا ثبت‌نام از داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری از صبح امروزآغاز شده است. هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری در اطلاعیه‌ای مدارک مورد نیاز برای ثبت‌نام در انتخابات را اعلام کرد. بر اساس مصوبه شورای نگهبان داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری باید حداقل ۴۰ و حداکثر ۷۵ سال داشته باشند. ارائه مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد یا معادل آن جزو شرایط جدید ثبت‌نام است.داوطلبان همچنین باید حداقل ۴ سال سابقه تصدی در سمت‌های مدیریتی کلان و ملی را داشته باشند.همه نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری باید ضمن داشتن گواهی عدم سوءپیشینه، سابقه محکومیت کیفری نداشته باشند. صلاحیت داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری از ۲۶ تا ۳۰ اردیبهشت در شورای نگهبان بررسی خواهد شد. از ۳۱ اردیبهشت تا ۴ خرداد نیز برای تمدید مهلت رسیدگی به صلاحیت داوطلبان در شورای نگهبان در نظر گرفته شده است.وزارت کشور اسامی داوطلبان نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری را ۵ و ۶ خرداد اعلام می‌کند. انتخابات ریاست‌جمهوری، شورا‌های اسلامی شهر و روستا، میان‌دوره‌ای مجلس و میان‌دوره‌ای خبرگان رهبری ۲۸ خرداد برگزار می‌شود. تأیید صلاحیت و معرفی نامزدان نهایی نظارت بر تأیید صلاحیت داوطلبان و انتخابات به عهده شورای نگهبان است. شورای نگهبان ظرف پنج روز به صلاحیت داوطلبان رسیدگی می‌کند و نتیجه را به وزارت کشور اعلام می‌کند. رأی‌گیری و اعلام نتیجه رأی‌گیری طبق قانون ایران در یک روز جمعه برگزار خواهد شد و نامزدی که اکثریت مطلق آرا را کسب کند به عنوان رئیس‌جمهور برگزیده می‌شود. چنانچه در مرحله اول برای هیچ‌یک از داوطلبان اکثریت مطلق حاصل نگردد، انتخابات دو مرحله‌ای خواهد شد. دو نامزدی که بیشترین آرا را در مرحله اول داشته‌اند در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند. انتخابات مرحله دوم در جمعه هفته بعد انجام خواهد گرفت. جزئیات تصمیم جنجالی شورای نگهبان برای انتخابات ریاست جمهوری در اجرای جزء «۵» بند «۱۰» سیاست‌های کلی انتخابات ابلاغی مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی» که «تعریف و اعلام معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبّر بودن نامزدهای ریاست جمهوری» را بر عهده شورای نگهبان قرار داده است و با عنایت به بند ۹ اصل ۱۱۰ و اصل ۱۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تعاریف، معیارها و شرایط مذکور در تاریخ ۲۰/۱۰/۱۳۹۶ در جلسه شورای نگهبان به تصویب رسید و در جلسه مورخ ۰۸/۰۲/۱۴۰۰ این شورا اصلاح شد. متن کامل اصلاحیه مصوبه شورای نگهبان جهت «تعریف و اعلام معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری» منتشر شد. پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان اعلام کرد: در اجرای جزء «۵» بند «۱۰» سیاست‌های کلی انتخابات ابلاغی مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی» که «تعریف و اعلام معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری» را بر عهده شورای نگهبان قرار داده است و با عنایت به بند ۹ اصل ۱۱۰ و اصل ۱۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تعاریف، معیارها و شرایط مذکور در تاریخ ۱۳۹۶/۱۰/۲۰ در جلسه شورای نگهبان به تصویب رسید و در جلسه مورخ ۱۴۰۰/۰۲/۰۸ این شورا مورد اصلاح قرار گرفت. متن کامل این مصوبه که در یازدهم اردیبهشت ۱۴۰۰ جهت اجرا به وزارت کشور ابلاغ شده، به شرح زیر است؛ تعریف، معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری ماده ۱- تعاریف رجل سیاسی مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری عبارتند از؛ ۱- رجال مذهبی، رجالی هستند که آگاهی لازم به دین اسلام و مذهب تشیع داشته و تدین و تقیدشان به انجام شعائر و مناسک دینی در زندگی فردی و اجتماعی از برجستگی ویژه‌ای برخوردار باشد، به‌گونه‌ای که در میان مردم به این خصوصیت، شناخته و مشهور باشند. ۲- رجال سیاسی، رجالی هستند که قدرت تحلیل و درک آنها از مسائل و پدیده‌های سیاسی به جهت آگاهی عمیق‌شان از مسائل سیاسی اجتماعی اعم از داخلی و بین‌المللی و حضورشان در صحنه‌های سیاسی به‌نحوی باشد که همواره مصالح نظام اسلامی و معیارهای اصیل انقلابی در عملکرد آنها لحاظ شده باشد، به‌گونه‌ای که در میان مردم به این خصوصیت، شناخته و مشهور باشند. ۳- مدیر، شخصی است برخوردار از شایستگی‌های ذاتی و اکتسابی لازم از نظر دانش و مهارت، شخصیت و نگرش‌های فردی و تجربه که توانایی شناخت و استفاده بهینه از منابع انسانی و مادی در کشور را با رعایت حداکثر بهره‌وری و در راستای مأموریت، رسالت و اهداف کلان نظام و ارزش‌های حاکم بر جامعه داراست و سوابق او حاکی از موفقیت وی در صحنه‌های مدیریتی کلان باشد. ۴- مدبر، شخصی است که از توانایی پیش‌بینی و عاقبت‌اندیشی نسبت به امور، مبتنی بر عقلانیت و دانش صحیح برای اداره امور کشور برخوردار باشد و در بحران‌ها قدرت حل مشکلات و برون‌رفت از آنها را به نحو شایسته داشته باشد. ماده ۲- شرایط و معیارهای لازم جهت تشخیص رجل سیاسی مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری عبارتند از: ۱- سوابق کافی و قابل ارزیابی در فعالیت‌های مذهبی و سیاسی از قبیل مکتوبات، سخنرانی‌ها و اعلام مواضع ۲- سابقه تصدی حداقل مجموعاً چهار سال در مناصب ذیل که در احراز مدت جمع سابقه تصدی در یک یا چند مورد از مناصب مذکور کفایت می‌کند: ۱ـ۲. مقامات سیاسی موضوع بندهای «الف»، «ب» و «ج» ماده (۷۱) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶/۸/۷ ۲ـ۲. معاونین رؤسای قوای سه‌گانه ۳ـ۲. اعضای شورای عالی امنیت ملی ۴ـ۲. اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام ۵ـ۲. مدیر مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور ۶ـ۲. رؤسای سازمان‌ها، مؤسسات و نهادهای دولتی و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی در سطح ملی ۷ـ۲. فرماندهان عالی نیروهای مسلح با جایگاه سرلشکری و بالاتر ۸ـ۲. رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در سطح کشور ۹ـ۲. استانداران ۱۰ـ۲. شهرداران شهرهای بالای دو میلیون نفر جمعیت ۱۱ـ۲. اشخاص، مقامات و مدیران هم‌طراز مناصب فوق به تشخیص شورای نگهبان ۳- سلامت و توانایی لازم جهت ایفای مسئولیت‌های ریاست جمهوری ۴- حداقل سن ۴۰ سال تمام شمسی و حداکثر سن ۷۵ سال تمام شمسی در هنگام ثبت‌نام ۵- داشتن مدرک تحصیلی حداقل کارشناسی ارشد یا معادل آن مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه ۶- ارائه برنامه‌ها و خط مشی‌های اجرایی در چارچوب صلاحیت و اختیارات قوه مجریه مبتنی بر اسناد بالادستی از جمله قانون اساسی و سیاست‌های کلی نظام ۷- معرفی مشاوران جهت تشریح برنامه‌ها و توان مدیریتی ۸- عدم محرومیت از حقوق اجتماعی در زمان ثبت‌نام ۹- فقدان سابقه محکومیت کیفری مؤثر ۱۰- عدم محکومیت قطعی کیفری به جرایم اقتصادی از جمله کلاهبرداری، رشاء و ارتشاء، اختلاس، تبانی در معاملات دولتی، پولشویی، اخلال در نظام اقتصادی کشور و عدم محکومیت به اقدام علیه نظام جمهوری اسلامی ایران ۱۱- وابسته نبودن به گروه‌های غیرقانونی و فقدان سوابق سوء امنیتی از جمله در فتنه سال ۱۳۸۸ ۱۲- عدم وابستگی به رژیم گذشته و مؤثر نبودن در تحکیم آن تبصره (۱) - داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری مکلفند در هنگام ثبت‌نام، مدارک مثبته مربوط به اجزای (۲)، (۴)، (۵)، (۸)، (۹) و (۱۰) این ماده را به وزارت کشور ارائه نمایند. ثبت‌نام در انتخابات به معنای دارا بودن صلاحیت داوطلبان نبوده و در هر حال احراز صلاحیت داوطلبان بر عهده شورای نگهبان می‌باشد. تبصره (۲) - داوطلبان در صورت اعتراض نسبت به عدم ثبت‌نام خود، می‌توانند مراتب را به همراه مستندات به صورت کتبی و همزمان به وزارت کشور و شورای نگهبان اعلام نمایند. شورای نگهبان در زمان مقتضی و در مهلت ثبت‌نام به اعتراض رسیدگی و نتیجه را به وزارت کشور و داوطلب اعلام می‌کند. تبصره (۳) - شورای نگهبان می‌تواند به منظور احراز شرایط داوطلبان ریاست جمهوری ضمن استعلام از مراجع ذی‌صلاح، اقدام به تحقیقات مورد نیاز و بررسی‌های مستقل نماید. آنها که می آیند چهره‌هایی که تاکنون به صورت رسمی برای ورود به سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام حضور کرده‌اند و از سوی دیگر آنهایی که هنوز نسبت به کاندیداتوری‌شان گمانه‌زنی و احتمال وجود دارد را برشمردیم و وضعیت ثبت‌نام‌شان مطابق با مصوبه جدید شورای نگهبان را مشخص کردیم. اصلاح‌طلبان و اعتدالیون و کارگزارن ۱- محمدجواد ظریف: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۲- اسحاق جهانگیری: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ب» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۳- محمد شریعتمداری: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۴- عباس آخوندی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۵- محمدرضا عارف: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - عضو مجمع تشخیص و مشمول بند «ب» و «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۶- مصطفی کواکبیان: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۷- صادق خرازی: [امکان قانونی ثبت‌نام ندارد زیرا تنها سابقه او پست سفارت است – سفرا مشمول هیچکدام از بندهای مصوبه جدید شورای نگهبان نیستند] ۸- علی لاریجانی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد – مشمول بند «الف» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۹- شهیندخت مولاوردی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد – معاون رئیس‌جمهور در دولت یازدهم] ۱۰- رامین مهمانپرست: [امکان قانونی ثبت‌نام ندارد - تنها سابقه او پست سفارت است و سفرا مشمول هیچکدام از بندهای مصوبه جدید شورای نگهبان نیستند] ۱۱- مسعود پزشکیان: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ب» و «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] 12- علی مطهری: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ب» و «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] 13- محسن هاشمی [امکان قانونی ثبت‌نام ندارد - سوابق مدیریتی او مشمول هیچکدام از بندهای مصوبه جدید شورای نگهبان نیست] 14- محمدجواد آذری جهرمی [امکان قانونی ثبت‌نام ندارد - میزان سوابق مدیریتی و سن وی مشمول هیچکدام از بندهای مصوبه جدید شورای نگهبان نیست] 15- سید محمد صدر [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام مشمول مصوبه شورای نگهبان هستند] نیروهای اصولگرا و مشتقاتش ۱- ابراهیم رئیسی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد – مشمول بند «الف» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۲- محمدباقر قالیباف: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد – مشمول بند «الف» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۳- محسن رضایی: [امکان قانونی ثبت نام دارد- سابقه فرماندهی با جایگاه سرلشکری] ۴- سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ب» و «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۵- سعید محمد: [امکان قانونی ثبت نام دارد-سابقه فرماندهی با جایگاه سرلشکری] ۶- رستم قاسمی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۷- سید عزت‌الله ضرغامی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد – سابقه ریاست سازمان‌ها، مؤسسات و نهادهای دولتی و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی در سطح ملی] ۸- اسدالله بادامچیان: [به دلیل عدم دارا بودن شرایط سنی امکان قانونی ثبت نام را ندارد] ۹- شاهین محمدصادقی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۱۰- علیرضا افشار: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - سابقه فرماندهی بسیج] ۱۱- فریدون عباسی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۱۲ - سعید جلیلی: [امکان قانون ثبت‌نام دارد - عضو شورای عالی امنیت ملی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام] مثلا مستقل ها ۱- محمد ناظمی اردکانی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۲- محمد عباسی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۳- صادق خلیلیان: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۴- محمد غرضی: [امکان قانونی ثبت‌نام ندارد - شرایط سنی وی مشمول مصوبه جدید شورای نگهبان نیست] ۵- حسن سبحانی: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری] ۶ - محمود احمدی‌نژاد: [امکان قانون ثبت‌نام دارد] 7-حسین دهقان: [امکان قانونی ثبت‌نام دارد - مشمول بند «ج» ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری]