چند و چون قیمت گذاری

 میرعلی طهماسبی - قیمت دستوری یا کنترل قیمت یا قیمت گذاری دستوری یا تعیین دستوری قیمت ساده‌ترین روش کنترل تورم یعنی کنترل دستوری نرخ فروش است، این روش نقطه مقابل روش نرخ‌گذاری محصولات در بازار رقابتی است در روش بازار رقابتی تولیدکنندگان با توجه به رقابتی بودن و همچنین توان و قدرت خرید مردم عمل می‌کنند و در روش تثبیت دستوری قیمت‌ها یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های دولت برای کنترل نرخ تورم، نظارت دقیق بر روی نرخ کالاهای اساسی بوده‌است از این رو تغییر نرخ اقلام مختلف مستلزم عبور از فیلترهای دولت است.
سیاست کنترل قیمت، برای مهار تورم بسیار جذاب است، گرچه این سیاست این‌طور نیست که از همه حمایت کند، بلکه در عمل تورم همچنان به بسیاری دیگر از مصرف‌کنندگان آسیب می‌زند. بدین معنی که به عنوان مثال تعیین سقف قیمت برای نان تنها به قصد حمایت از افرادی که برای گذراندن زندگی محتاج قرص نانی هستند، می‌باشد. ویا کنترل اجاره‌بهای مسکن تنها برای حمایت از قشر مستأجران در مقابل مالکان کارایی‌دارد. در مجموع شیوه دستوری تعیین قیمت و کنترل آن یک شیوه پرهزینه و منسوخ شده در دنیاست. کنترل قیمت در گذشته باعث کاهش سرمایه‌گذاری، کمیابی کالاها و عقب‌ماندگی شده‌است. با بهره‌گیری از شفافیت بورس‌های کالا می‌توان مانع فساد و سوءاستفاده در قیمت‌گذاری کالاها شد. دولتمردان سابقه‌ای طولانی در کنترل قیمت دارند که قدمت آن حداقل به قرون وسطی و تثبیت قیمت نان در آن دوران برمی‌گردد. این تجربه در تمام دنیا امتحان خود را پس داده و نتیجه  مثبتی نیز در برندارد، حتی اگر دستور بر کاهش قیمت باشد. تجربه  عینی کنترل قیمت‌ها و آثار آن بر تولید و بازار به‌طور کامل قابل لمس است. زمانی که قیمت یک کالا مانند ماست کنترل می‌شود به جای این‌که یک ظرف یک لیتری به‌طور کامل پر شود، در عمل تولیدکننده ۷۰ درصد آن را پرمی‌کند یا زمانی که قیمت محصولات شیمیایی مانند رنگ کنترل شدید می‌شود قوطی‌های رنگ به جای عرضه در ابعاد و ظرف‌های بزرگ تنها در قوطی‌های کوچک و نیم کیلویی عرضه می‌شود. این اقدام یک عکس‌العمل کاملاً طبیعی در مقابل کنترل است. قیمت‌گذاری و کنترل قیمت در تمام دنیا منسوخ شده و تجربه نشان داده این عمل در امر تولید، ضایعه و زیان ایجاد می‌کند. زمانی که به‌طور عادی نرخ عمومی تورم کنترل شود خودبه خود دیگر نیازی به کنترل دستوری نخواهد بود و در نهایت قیمت نهایی کالا نیز کاهش می‌یابد.
عباس شاکری رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه در رابطه با این نوع منش اقتصادی در گفتگو با وب‌گاه پایش پرس گفت، این روش زمینه‌ساز تورم‌های بعدی خواهد شد چراکه برخی تولیدکننده‌ها ممکن است از گردونه خارج شوند و طرف عرضه ضعیف شود که در این شرایط با ضعیف شدن طرف عرضه دیگر نمی‌توان تورم را کنترل کرد. جمشید پژویان، اقتصاددان و رئیس سابق شورای رقابت نگرش منفی به کنترل دستوری بازار دارد و به خراسان می‌گوید، ما سی سال این را در مملکت مان تجربه کرده‌ایم، غیر از این که در دنیا کشورهای بلوک شرق نیز هفتاد، هشتاد سال آن را تجربه کردند و تا قیمت‌ها را تثبیت کردند بازار سیاه در کنار آن درست شد، پس این کار بیهوده و بی ثمری است که جز ایجاد اختلال و رانت هیچ نتیجه مثبتی به دنبال ندارد. وی می‌افزاید اقتصاد را نمی‌شود کتک زد، نمی‌شود آن را مجبور کرد، برعکس این تخریب می‌کند. در واقع محیط خرد نیروهایی هستند که در ارایه‌ی خدمات به مشتریان بسیار تاثیر می‌گذارند و محیط کلان نیروهای بزرگ‌تر اجتماعی هستند که بر کل محیط خرد اثر می‌گذارند. در ادامه عناصر تشکیل‌دهنده‌ی محیط‌های خرد را تشریح می‌کنیم.
 مشتریان:مشتریان عنصر اصلی کسب‌وکارها هستند و بدون آن‌ها هیچ کسب‌وکاری معنا ندارد. زمانی که ما بازاریابی را تعریف می‌کنیم اغلب از نیازهای مشتری، شناسایی نیازها، برآورده شدن و پیش‌بینی آن‌ها در آینده صحبت می‌کنیم. امروزه تمایل بیشتر بر روی مشتریان است یعنی تمرکز بر روی مشتری مداری است و کمتر بر روی محصولات و خدمات متمرکز می‌شوند. ما بیشتر از چرخه‌ی عمر محصول در مورد چرخه‌ی عمر مشتری صحبت می‌کنیم، به همین دلیل در درجه‌ی اول برای جذب و حفظ مشتریان و سپس گسترش محصولات و خدمات در تلاش هستیم. رقبا:رقبا بر کارهای شما بسیار تاثیر می‌گذارند، رقبا بخشی از محیط خرد شما هستند و برای جذب مشتریان شما رقابت می‌کنند. اگر رقیب‌تان محصول جدیدی را توزیع کرد طرح بازاریابی خود را بررسی کنید. ذی‌نفعان:ذی‌نفعان آن دسته از اعضای محیط خرد می‌باشند که اثر مستقیم بر روی کسب‌وکار شما دارند. کارمندان شما، جامعه‌ی محلی و همسایگان محلی جز ذی‌نفعان هستند. تامین‌کنندگان:تامین کنندگان آن دسته از شرکت‌هایی هستند که کسب‌وکار شما را با کالاها و خدمات‌شان تامین می‌کنند. از دیدگاه خرده‌فروشی تامین‌کنندگان کسانی هستند که کالا را تولید می‌کنند، بسته‌بندی و برای جذب مشتریان و مصرف‌کنندگان به فروشگاه ارایه می‌کنند. توزیع‌کنندگان:توزیع‌کنندگان واسطه‌ی بین تولیدکننده و مصرف‌کننده هستند. برندهای مهم نمی‌توانند محصول را مستقیما به مصرف‌کننده‌ی نهایی توزیع کنند. به عنوان مثال کوکاکولا یک رابطه‌ی مستقیم با هر مصرف‌کننده‌ای ندارد.این نقش مهم را توزیع‌کنندگان انجام می‌دهند. سطوح مختلفی از توزیع وجود دارد، توزیع می‌تواند مستقیم، توسط یک عمده‌فروش، خرده‌فروش و یا یک نماینده انجام شود. کارکنان:کارکنان آن دسته از مردمی هستند که برای یک سازمان کار می‌کنند، کارکنان مهم هستند چرا که رضایت مشتری را جلب و مفهوم بازاریابی را تجسم می‌کنند، آن‌ها رابط حیاتی بین یک کسب‌وکار و مشتریان هستند.
دبیر ستاد تنظیم بازار مطرح کرد؛
وعده تعدیل قیمت‌ها در بازار شب عید
 معاون بازرگانی داخلی وزارت صمت ضمن اعلام آغاز طرح فروش‌های فوق‌العاده توسط اصناف وعده داد که قیمت کالاهای پرمصرف در ایام پایانی سال و ماه مبارک رمضان تعدیل شود. عباس قبادی در یک برنامه تلویزیونی، اظهار کرد: امسال به جهت نکاتی که در بیانات ارزشمند مقام معظم رهبری نیز اشاره شده است و با توجه به نزدیکی ایام پایانی سال و ماه مبارک رمضان، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای تامین کالا، تنظیم بازار و جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها انجام شده است. وی در ادامه از اجرای طرح فروش‌های فوق‌العاده توسط اصناف خبر داد و گفت: با توجه به ضرورت رعایت مسائل و پروتکل های بهداشتی امسال فروش های بهاره و نمایشگاه های عرضه مستقیم کالا را در کشور برگزار نمی‌شود و طرح فروش فوق العاده ای در دستور کار قرار گرفت؛ با توجه به اعلام آمادگی اصناف و تشکل ها، عرضه مستقیم کالا در قالب این طرح در سراسر کشور اجرا می‌شود.
*آغاز توزیع میوه از هفته آینده
دبیر ستاد تنظیم بازار، در ادامه درباره تامین و ذخیره سازی میوه و مرکبات نیز اظهار کرد: ذخیره‌سازی میوه و مرکبات از ماه های گذشته انجام شده است و با استفاده از ظرفیت اصناف و تشکل ها و همکاری خوب مجموعه جهاد کشاورزی توزیع گسترده این کالاها از هفته آینده در سراسر کشور آغاز خواهد شد.
*غرفه رایگان برای باغداران
قبادی همچنین با اشاره به مشکلات و مسائل حوزه تولید، تصریح کرد: با هماهنگی استانداری ها در سراسر کشور، غرفه هایی به صورت رایگان جهت عرضه مستقیم کالا در اختیار باغداران و تشکل های مربوطه قرار خواهد گرفت که این موضوع در تعدیل قیمت ها و تنظیم بازار تاثیر مثبتی خواهد داشت.
*تشدید نظارت‌ها
این مقام مسئول با تاکید بر گسترش و شدت نظارت‌ها بر بازار میوه شب عید، گفت: نظارت ها از محل دپوی میوه و انبارها تا سطح شبکه توزیع خرد توسط بخش‌های نظارتی به صورت ویژه انجام خواهد گرفت و در صورت مشاهده هر گونه تخلف، بلافاصله برخورد قانونی انجام می‌شود. مقادیر زیادی میوه توسط بخش خصوصی نیز ذخیره سازی شده است که با تزریق این اقلام به بازار شاهد کاهش و تعدیل قیمت‌ها در بازار پایانی سال خواهیم بود.
*تداوم صادرات سیب و پرتقال
وی افزود: متاسفانه مشکل و معضل گرانی وجود دارد که البته در هر بخش دلایل خودش را دارد، عرضه گسترده کالا می‌تواند از افزایش قیمت‌ها جلوگیری کند. امسال تلاش کردیم تا اقلام مورد نیاز در بازار را از طریق تولیدات داخلی و با کالاهای تولید داخل تامین کنیم. واردات میوه‌های گرمسیری که در سال‌های گذشته آزاد بود انجام نشد، اما بازار با تولید داخل تامین شد. از طرف دیگر صادرات هم در راستای کمک به تولیدکنندگان متوقف نشد و صادرات سیب و پرتقال آزاد است.
*چرا نرخ مصوب کالاها رعایت نمی‌شود؟
قبادی در ادامه در پاسخ به اینکه چرا نرخ مصوب کالاها رعایت نمی‌شود، گفت: بالغ بر ۷۰ درصد نیاز مردم در بخش اقلام پروتئینی و میوه و مرکبات از بازارهای میوه و تره بار تامین می‌شود. تلاش ما توزیع گسترده و متناسب با نیاز بازار و در همچنین کنترل و تعدیل قیمت‌هاست؛ خوشبختانه در کشور از نظر تامین و ذخایر کالا، مشکل و کمبودی وجود ندارد.