چه کسی پای میز مذاکره با ایران می‌نشیند؟

  میترا مسرور - راهیابی نامزد دموکرات‌ها به کاخ سفید این پرسش را پدید می‌آورد که آمریکا در دوران پس از دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری کنونی ایالات متحده و با رئیس‌جمهوری جدید چه سیاستی را در مواجهه با بحران‌ها و چالش‌های پیش‌رو در عرصه جهانی اتخاذ خواهد کرد.
جو بایدن در عرصه سیاست خارجی از اصولی چون همکاری با متحدان سنتی واشنگتن و حمایت از حقوق بشر دفاع می‌کند. این درحالی است که دونالد ترامپ به ندرت به چنین اصولی در عرصه سیاست خارجی تکیه نکرد. 9 چالش پیش‌روی جو بایدن و سیاست‌های او در عرصه سیاست خارجی و همچنین 9 کاندیدای احتمالی او برای تصدی پست وزارت خارجه موضوعی است که بدان می‌پردازیم.
1- سرنوشت توافق هسته‌ای با ایران؛ دو گام برای بازگشت به پشت میز مذاکره
یکی از اعضای سابق تیم سیاست خارجی جو بایدن به خبرنگار پایگاه اینترنتی واکس درحوزه امنیت ملی گفته است که موضوع ایران یکی از «اولویت‌های اولیه» دولت جو بایدن خواهد بود. به گفته او، آمریکا با جو بایدن در گام نخست از اجرای متقابل برجام از طرف ایران و آمریکا استقبال خواهد کرد. این امر به این معنا خواهد بود که جو بایدن آماده است تا درصورت کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم و رعایت تعهدات برجامی ایران در زمینه ذخیره اورانیوم غنی‌شده، بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای با تهران را اعلام کند.
دموکرات‌ها قصد دارند تا در گام دوم با همکاری متحدان اروپایی آمریکا به ایران فشار بیاورند تا حاضر به مذاکره بر سر مسائل منطقه و برنامه موشکی خود شوند. انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده ایران احتمالا جو بایدن را درصورت راهیابی به کاخ سفید مجبور خواهد کرد تا هرچه سریع‌تر به دنبال اجرای کامل تعهدات برجامی ایران باشد. یکی از نگرانی‌های دموکرات‌ها عدم پایبندی دولت آینده ایران به برجام خواهد بود.
2- آب و هوایی؛ بازگشت به توافق پاریس
تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین چالشی مهم برای جو بایدن درصورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو خواهد بود. دونالد ترامپ همان‌طور که چهارسال پیش در جریان کارزارش وعده داده بود، تصمیم به خروج آمریکا از توافق پاریس گرفت. ایالات متحده تنها یک روز پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا از توافق پاریس خارج شد. جو بایدن اعلام کرده است یکی از اولین تصمیم‌هایی که به‌عنوان چهل‌وششمین رئیس‌جمهوری آمریکا خواهد گرفت، بازگشت به این توافق خواهد بود.
3- بازگشت به سازمان جهانی بهداشت
نامزد دموکرات‌ها همچنین وعده داده است که آمریکا با پیروزی او در انتخابات ریاست‌جمهوری به سازمان جهانی بهداشت باز خواهد گشت. انتظار می‌رود که با توجه به همه‌گیری بیماری «کووید-۱۹» این تصمیم در روزهای اولیه زمامداری جو بایدن اعلام شود. معاون پیشین باراک اوباما، چهل‌وچهارمین رئیس‌جمهوری ایالات متحده گفته است که آمریکا با وجود همه «مشکلات و کمبودهای سازمان جهانی بهداشت» به این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد بازمی‌گردد.
4- بازسازی اعتماد متحدان سنتی آمریکا
یکی از اهداف اصلی جو بایدن در عرصه سیاست خارجی‌زسازی اعتماد متحدان سنتی آمریکا خواهد بود. روابط واشنگتن با بسیاری از متحدان ایالات متحده در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ آسیب دیده است. به‌عنوان مثال آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در سال ۲۰۱۸ میلادی گفت که «ما دیگر نمی‌توانیم برای حفظ نظم جهانی به قدرت آمریکا تکیه کنیم.»
رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا همچنین دستور خروج نزدیک به ۱۲هزار نظامی این کشور از آلمان را صادر کرده است. بهبود روابط آمریکا با متحدان سنتی خود درصورت پیروزی جو بایدن در انتخابات فرآیندی طولانی و دشوار خواهد بود. شاید به همین دلیل نامزد دموکرات‌ها وعده داده است که در سال اول ریاست‌جمهوری خود اجلاسی با مشارکت کشورهای دموکراتیک برگزار خواهد کرد.
5- مقابله با چین با تشکیل اتحاد کشورهای دموکراتیک
یکی از اهداف جو بایدن از تشکیل اتحاد کشورهای دموکراتیک مقابله با چین است. لحن نامزد دموکرات‌ها در برابر چین در ماه‌های اخیر همزمان با تیرگی روابط واشنگتن و پکن تندتر شده است. کارزار جو بایدن وعده داده است که نامزد دموکرات‌ها در کاخ سفید، با چین به دلیل سرکوب حقوق دموکراتیک ساکنان هنگ‌کنگ برخورد خواهد کرد. واشنگتن و پکن در دوران زمامداری دونالد ترامپ «جنگ تجاری»، «تعطیلی کنسولگری‌های هیوستون و چنگدو» و تیرگی روابط بر سر شیوع ویروس کرونا را تجربه کرده‌اند.
6- رابطه با روسیه؛ تمدید «استارت نو» و مذاکره تسلیحاتی
یکی دیگر از چالش‌های جدی پیش‌روی جو بایدن پایان دوره پیمان کاهش تسلیحات هسته‌ای «استارت نو» با روسیه خواهد بود. دوره این توافق تنها چند هفته پس از آغازه دوره ریاست‌جمهوری بعدی آمریکا به پایان می‌رسد. جو بایدن متعهد به تلاش برای تمدید پیمان «استارت نو» شده است. موافقت روسای جمهوری ایالات متحده و روسیه می‌تواند این پیمان را به مدت پنج‌سال دیگر تمدید کند. دموکرات‌ها امیدوارند که تمدید این پیمان به فرصتی برای مذاکره بر سر کنترل تسلیحاتی با مسکو تبدیل شود.
7- تلاش برای خلع سلاح هسته‌ای کره‌شمالی
جو بایدن با شرایطی کاملا متفاوت از چهارسال پیش در زمینه تلاش‌ها برای خلع سلاح هسته‌ای کره‌شمالی روبه‌رو خواهد شد. دونالد ترامپ طی چهارسال گذشته در جریان سه نشست با کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی مذاکره کرد؛ هرچند این این گفت‌وگوها دستاورد ملموسی برای واشنگتن به دنبال نداشت. یکی از مشاوران پیشین جو بایدن گفته است که نامزد دموکرات‌ها «اشتباهات دونالد ترامپ» را در برابر کره‌شمالی تکرار نخواهد کرد. انتظار می‌رود که جو بایدن سیاست دوران پیش از دونالد ترامپ را در مقابل پیونگ یانگ دنبال کند. او احتمالا بدون پیش‌شرط هیچ‌گونه نشستی با رهبر کره‌شمالی برگزار نخواهد کرد اما بر شدت تحریم‌ها علیه این کشور خواهد افزود. با این حال مشکل چنین رویکردی برای واشنگتن این خواهد بود که تضمینی برای ثمربخش‌بودن این راهبرد نیز وجود ندارد، زیرا روسای جمهوری پیش از دونالد ترامپ با این رویکرد دستاورد مشخصی نداشتند.
8- جنگ در افغانستان؛ احتمال تلاش بایدن برای بازنگری در توافق صلح با طالبان
جو بایدن گفته است که آمریکا باید اکثر نظامیان خود را که در افغانستان و خاورمیانه مستقر هستند، به ایالات متحده بازگرداند. او در مصاحبه‌اش با نیویورک‌تایمز از طرح خود برای بازگشت نظامیان آمریکایی مستقر در افغانستان در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش سخن گفته است.
به گفته او، هرگونه حضور نظامی آمریکا در افغانستان پس از خروج نظامیان این کشور باید متمرکز بر «عملیات ضدتروریستی» باشد. در مقابل دونالد ترامپ گفته است که تعداد نظامیان آمریکا در افغانستان تا روز انتخابات آمریکا از 8هزار و۵۰۰نفر به کمتر از پنج‌هزار تن خواهد رسید.
جو بایدن تلاش خواهد کرد تا تماس با گروه طالبان را ادامه دهد. در همین راستا ممکن است که جو بایدن پس از آغاز دوره ریاست‌جمهوری‌اش از زلمی خلیل زاد بخواهد تا به فعالیت خود به‌عنوان نماینده ایالات متحده در امور افغانستان ادامه بدهد. درحالی که طالبان بر لزوم خروج همه نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان تأکید می‌کند جو بایدن به دنبال حضور حداقلی نظامیان کشورش در این کشور برای مقابله با القاعده و داعش است. به این ترتیب این احتمال که دموکرات‌ها به دنبال بازنگری در توافق صلح آمریکا با طالبان باشند، منتفی نیست.
9- آن دسته از تصمیمات ترامپ که «بازگشت‌ناپذیر» هستند
جو بایدن پیروز در انتخابات برای تغییر برخی از تصمیماتی که دونالد ترامپ طی چهارسال گذشته گرفته است، با مشکل روبه‌رو خواهد بود. به همین دلیل برخی از این تصمیم‌ها «بازگشت‌ناپذیر» توصیف می‌شوند. انتقال سفارت آمریکا در اسراییل به بیت‌المقدس از جمله تصمیم‌هایی است که دموکرات‌ها آن را «بازگشت‌ناپذیر» توصیف می‌کنند. با این حال جو بایدن وعده داده است کنسولگری آمریکا برای فلسطینی‌ها را که دونالد ترامپ تعطیل کرد، بازگشایی کند. یکی دیگر از تصمیم‌هایی که احتمالا برای جو بایدن «بازگشت‌ناپذیر» خواهد بود، عدم به رسمیت‌شناختن نیکلاس مادورو به‌عنوان رئیس‌جمهوری ونزوئلا است. دونالد ترامپ سال گذشته خوان گوآیدو، رهبر مخالفان دولت ونزوئلا را به‌عنوان رئیس‌جمهوری این کشور به رسمیت شناخت. تصور اینکه واشنگتن در این سیاست خود تغییری ایجاد کند نیز، دشوار به نظر می‌رسد.
 9 نامزد برای وزیر امور خارجه دولت جو بایدن
آنچه در گزارش‌های برخی رسانه‌های آمریکایی دیده می‌شد، این بود که از هم‌اکنون رقابت در حزب دموکرات و حلقه نزدیکان جو بایدن برای تصاحب مقام‌های مهم در دولت احتمالی او آغاز شده است. معاون پیشین باراک اوباما و رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا که به زودی قدرت را در کاخ سفید به دست می‌گیرد، برای انتخاب وزیر خارجه دولت احتمالی خود علاوه بر سابقه گزینه‌های مورد نظرش احتمالا معیارهای دیگری همچون بخت نامزد سمت وزارت خارجه برای کسب رأی اعتماد مجلس سنا، جلب نظر جناح‌های مختلف حزب دموکرات از جمله جناح پیشرو و عمل به وعده معرفی کابینه‌ای متفاوت با حضور زنان و اقلیت‌های نژادی را درنظر خواهد داشت. در ادامه این گزارش 9 گزینه احتمالی سمت وزارت خارجه آمریکا در دولت احتمالی جو بایدن را بررسی کرده‌ایم. آنها عبارتند از: کریس کونز، کریس مورفی، سوزان رایس، آنتونی بلینکن، سامانتا پاور، تام دانیلون، وندی شرمن، ویلیام برنز و نیکولاس برنز.
کریس کونز؛ یار نزدیک بایدن و مدافع عملکرد «فراجناحی»
گروهی از هواداران کریس کونز از هم‌اکنون سندی پنج صفحه‌ای در تشریح دلایل لزوم انتخاب او به‌عنوان وزیر خارجه دولت جو بایدن تهیه کرده‌اند. کریس کونز مانند جو بایدن در عرصه سیاست ایالت دلاور در شمال‌شرقی آمریکا فعالیت کرده است. او هم‌اکنون یکی از دو نماینده این ایالت در مجلس سنای ایالات متحده است. کرسی کریس کونز در مجلس سنا زمانی در اختیار جو بایدن بود. او اخیرا بدون رد تمایلش برای فعالیت در عرصه سیاست خارجی گفته بود: «جو بایدن و من دیدگاه‌های بسیار مشابه و خیلی همسو با یکدیگر داریم.» کریس کونز مانند جو بایدن از عملکرد «فراجناحی» و همکاری با جمهوری‌خواهان دفاع می‌کند. امری که احتمالا تأیید صلاحیت او به‌عنوان وزیر خارجه در مجلس سنا را تسهیل خواهد کرد. کریس کونز اخیرا در یکی از اظهارنظرهای خود گفته بود: «متحدان و رقبا باید بدانند که دولت [آمریکا] با یک صدا سخن می‌گوید و سیاست‌هایش [در عرصه بین‌الملل] با تغییر جهت باد در سیاست داخلی به طرز چشمگیری فرق نخواهد کرد.»
کریس مورفی؛ از دیدار با ظریف تا گزینه دموکرات‌های پیشرو
کریس مورفی، سناتور ایالت کنتیکت نیز یکی از گزینه‌های احتمالی برای سمت وزارت خارجه دولت احتمالی دموکرات‌هاست. جناح پیشروی حزب دموکرات تلاش می‌کند تا کریس مورفی یکی از چهره‌های حاضر در کابینه جو بایدن باشد. این سناتور ۴۷ساله یکی از اعضای فعال کمیته روابط خارجی مجلس سناست. کریس مورفی از منتقدان جدی همکاری واشنگتن با عربستان در جنگ یمن است. او یکی از معماران طرح وضع محدودیت برای فروش تسلیحات نظامی به عربستان بود. او در عرصه سیاست داخلی آمریکا نیز یکی از چهره‌های سرشناسی است که از اعمال محدودیت برای استفاده از سلاح گرم دفاع می‌کند. انتظار می‌رود که کریس مورفی در عرصه سیاست خارجی از موضع‌گیری‌های اعضای جناح پیشروی حزب دموکرات مانند کاهش هزینه نظامی، تأکید بیشتر بر دیپلماسی و توجه بیشتر به اقتصاد در سیاست خارجی حمایت خواهد کرد. کریس مورفی اوایل سال‌جاری پس از دیدارش با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران انتقاد مقامات دولت دونالد ترامپ را برانگیخت. او در دفاع از دیدارش با محمدجواد ظریف گفته بود: «خطرناک است اگر با دشمنان‌تان حرف نزنید.»
سوزان رایس؛ دیپلمات باتجربه زیر سایه انتقادها
مشاور سابق امنیت ملی آمریکا یکی از گزینه‌های جو بایدن برای همراهی او در کارزار انتخاباتی به‌عنوان معاونش بود. این باور در میان نزدیکان جو بایدن وجود دارد که سوزان رایس به‌عنوان یکی از مقامات ارشد در دولت احتمالی او حضور خواهد داشت.
جو بایدن درصورت پیروزی در انتخابات احتمالا در ابتدای دوره ریاست‌جمهوری خود درگیر مسائل داخلی از جمله شیوع ویروس کرونا و بحران اقتصادی خواهد بود. امری که احتمالا باعث خواهد شد او به دنبال گزینه‌ای با تجربه برای مقام وزارت خارجه باشد و سوزان رایس می‌تواند چنین گزینه‌ای باشد. او سابقه فعالیت به‌عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل و مشاور امنیت ملی آمریکا را در کارنامه دارد. سوزان رایس هرچند در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما با جو بایدن در برخی از موضوعات از جمله سیاست آمریکا در قبال مصر و لیبی اختلاف‌نظر داشت اما رابطه خوبی با نامزد حزب دموکرات برای ریاست‌جمهوری دارد. او یکی از معدود زنان و سیاهپوستانی است که نامش به‌عنوان گزینه احتمالی وزیر خارجه در دولت احتمالی جو بایدن مطرح شده است. با این حال تأیید صلاحیت سوزان رایس در مجلس سنا ممکن است به دلیل انتقاداتی که از او بر سر حمله سال ۲۰۱۲ در بنغازی مطرح می‌شود دشوار باشد.
آنتونی بلینکن؛ گزینه وزیر خارجه یا مشاور امنیت ملی
آنتونی بلینکن در دولت باراک اوباما سمت‌های مهمی را تجربه کرد. او در ابتدا مشاور امنیت ملی معاون رئیس‌جمهوری یعنی جو بایدن بود. پس از آن به‌عنوان معاون سوزان رایس در مقام معاونت مشاور امنیت ملی ایالات متحده مشغول به کار شد. او در نهایت در دوسال پایانی دولت باراک اوباما معاون جان کری در وزارت خارجه آمریکا بود.
آنتونی بلینکن، ۵۸ساله هم‌اکنون یکی از اعضای ارشد کارزار انتخاباتی جو بایدن است. او سابقه فعالیت در دولت‌های بیل کلینتون و باراک اوباما را دارد. هرچند از او به‌عنوان یکی از گزینه‌های وزارت خارجه یاد شده است اما انتظار می‌رود که جو بایدن درصورت پیروزی در انتخابات به دنبال فعالیت آنتونی بلینکن در مقام مشاور امنیت ملی در کاخ سفید باشد.
 5 گزینه احتمالی جو بایدن برای مقام وزارت خارجه چه کسانی هستند؟
سامانتا پاور، سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل متحد، تام دانیلون، مشاور امنیت ملی سابق و وندی شرمن، ویلیام برنز و نیکولاس برنز، معاونان پیشین وزارت خارجه آمریکا از جمله دیگر گزینه‌های احتمالی برای حضور در کابینه احتمالی جو بایدن در مقام وزیر خارجه هستند. در این میان وندی شرمن به دلیل نقشی که در مذاکرات هسته‌ای آمریکا با ایران داشت، برای ایرانیان چهره‌ای شناخته‌شده‌تر است.