انرژی
نگاهی به قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ نشان میدهد این کالای راهبردی در روندی پرنوسان از حدود ۷۴ دلار در آغاز سال، تا روزهای پایانی به نزدیک ۶۰ دلار کاهش یافت و نزدیک به ۲۰ درصد افت را تجربه کرد، اما کدام عوامل در این سال سبب نوسان قیمت نفت شدند. به گزارش کائنات و به نقل از شانا، کارنامه قیمت نفت برنت در سال ۲۰۲۵ روندی کاهشی و پرنوسان را به نمایش میگذارد. این شاخص جهانی اگرچه سال را با قیمت ۷۴ دلار آغاز کرد و در مقاطعی حتی به بیش از ۸۲ دلار رسید، در مسیر نزولی قرار گرفت تا جایی که نزدیک بود به کانال ۵۰ دلاری سقوط کند و در نهایت در ۶۰ دلار تثبیت شد. این نوسانات قیمتی تحت تأثیر عوامل مختلفی شکل گرفت که هریک به نوعی بازار نفت را متأثر کردند. در این گزارش قصد داریم مهمترین عوامل اثرگذار بر قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ را با یکدیگر مرور کنیم. رگبار تعرفهها بر بازار نفت: بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، یکی از متغیرهای کلیدی نوسانات بازار نفت در سال ۲۰۲۵ بود. رئیسجمهوری آمریکا از روزهای ابتدایی این سال با شمشیر تعرفههای تجاری، برای کشورهای مختلف ازجمله چین، کانادا، مکزیک و حتی متحدان راهبردی واشینگتن مانند اتحادیه اروپا خط و نشان میکشید؛ رویکردی که بهسرعت چشمانداز تقاضای جهانی نفت را تیرهتر کرد. در کنار این، فشار مستمر ترامپ بر اوپک برای افزایش تولید برای پایین نگهداشتن قیمت نفت ادامه داشت. از آغاز ماه فوریه (۱۳ بهمن ۱۴۰۳)، جنگ تجاری میان دو اقتصاد بزرگ جهان با اعمال تعرفههای گمرکی از سوی آمریکا و در ادامه اقدامهای تلافیجویانه چین وارد مرحله جدیدی شد؛ تحولی که قیمت نفت را از حوالی ۸۰ دلار تا محدوده ۶۲ دلار پایین کشید؛ سطحی که از سال ۲۰۲۱ در بازار نفت سابقه نداشت. شتاب افت قیمتها بهقدری شدید بود که برخی رسانهها با اشاره به روند معاملات در روزهای ابتدایی سال ۲۰۲۵ نوشتند: «حدود یکپنجم ارزش بازار نفت از بین رفت.» در ادامه هرچند امیدواری به ازسرگیری مذاکرات تجاری میان آمریکا و شرکای تجاریاش، بهویژه چین کمی از شدت نگرانیها کاست، اما این آرامش شکننده نیز دوام چندانی نداشت و سایه جنگ تعرفهای همچنان بر سر بازار نفت باقی ماند. جنگی که نفت را نلرزاند/ آتشبس غیرمنتظره ترامپ در یمن: در ۱۵ مارس ۲۰۲۵ (۲۵ اسفند ۱۴۰۳) نخستین عملیات نظامی آمریکا در خاورمیانه در دور دوم ریاستجمهوری دونالد ترامپ با تجاوز به مواضع انصارالله یمن رقم خود و بار دیگر ریسک ژئوپلیتیک را به بازار نفت تزریق کرد؛ اقدامی که با هدف نمایش قدرت و ارسال پیام بازدارندگی انجام شد، اما نااطمینانی معاملهگران نسبت به امنیت مسیرهای کشتیرانی در دریای سرخ و بابالمندب را تشدید کرد. هرچند واکنش اولیه بازار با افزایش محدود قیمتها همراه بود، اما اعلام ناگهانی آتشبس از سوی ترامپ، آن هم بدون دستاورد میدانی مشخص، بهسرعت از شدت نگرانیها کاست و اجازه نداد تنش یمن به یک بحران پایدار در بازار نفت تبدیل شود. این عقبنشینی زودهنگام، بار دیگر نشان داد بازار بیش از خود درگیری، به تداوم و دامنه آن واکنش نشان میدهد. اصرار اوپکپلاس برای کامبک/ زمزمه مازاد عرضه در بازار پیچید: هشت عضو اوپکپلاس در چهارم مارس ۲۰۲۵ (۱۳ اسفند ۱۴۰۳) تصمیم گرفتند اجرای برنامه تعدیل تدریجی کاهش عرضه روزانه ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکهای نفت (افزایش تولید مرحلهای) را با ۱۳۸ هزار بشکه در روز از ماه آوریل (فروردین ۱۴۰۴) آغاز کنند. این تصمیم در حالی اتخاذ میشد که اجرای این برنامه تاکنون چند بار بهدلیل اوضاع بازارهای جهانی نفت با تأخیر روبهرو شده بود، البته این تصمیم در ماههای بعدی با شیب تندتری اتخاذ شد و درمجموع بیش از ۲.۵ میلیون بشکه به عرضه در بازار اضافه کرد؛ اتفاقی که همزمان با هشدارهای مکرر تحلیلگران مبنی بر احتمال شکلگیری مازاد عرضه در بازار رخ میداد. جنگ ۱۲ روزه/ وقتی معاملهگران نگران تنگه هرمز شدند: در ۱۳ ژوئن (۲۳ خرداد ۱۴۰۴)، خبر انفجارهای شبانه در تهران و اقدام تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی علیه ایران، بازار نفت را بهشدت متأثر کرد. قیمت نفت در واکنش به این اخبار حدود ۱۲ درصد افزایش یافت و به ۷۴ دلار رسید. با گسترش درگیریها و ورود مستقیم آمریکا به این کارزار، یکی از گزینههای سنتی ایران برای تغییر معادلات دوباره روی میز قرار گرفت و حرف و حدیثها پیرامون احتمال مسدودسازی تنگه هرمز از سوی ایران افزایش یافت. این تنگه که از آن بهعنوان شاهرگ انرژی جهان یاد میشود، محل عبور ۲۰ درصد مصرف جهانی نفت است. برخی تحلیلگران در همین مقطع هشدار میدادند که در صورت بستن تنگه هرمز، قیمت نفت ممکن است به ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار برسد و معاملهگران با حساسیت ویژهای ابعاد این درگیری را زیر نظر قرار داده بودند، اما سرانجام در حالی که قیمت نفت از مرز ۷۷ دلار گذشته بود، جنگ ۱۲ روزه با میانجیگری قطر و ایالات متحده آمریکا به پایان رسید و دو طرف به حملات خود خاتمه دادند. با پایان این جنگ، خیلی زود آرامش نسبی به بازار نفت بازگشت و معاملات تا پایان ماه ژوئن در همان محدوده ۶۶ دلاری انجام میشد. حمله به شاهرگها؛ انرژی در تیررس جنگ فرسایشی روسیه و اوکراین: تداوم حملات متقابل روسیه و اوکراین به زیرساختهای انرژی یکدیگر، یکی از عوامل ژئوپلیتیک اثرگذار بر بازار نفت در سال ۲۰۲۵ بود که در مقاطع زمانی مختلف، نااطمینانی عرضه را بهویژه در شرق اروپا و حوزه دریای سیاه تشدید کرد و حتی به دریای خزر هم کشیده شد. حمله به پالایشگاهها، انبارهای سوخت و تأسیسات تولید و انتقال انرژی، نهتنها ظرفیت تولید و صادرات روسیه بهعنوان دومین صادرکننده نفت جهان را در مقاطعی تحت فشار قرار داد، بلکه نگرانیها درباره اختلال در زنجیرههای منطقهای انرژی را افزایش داد و به اضافهبهای ژئوپلیتیک در قیمت نفت دامن زد. هرچند این درگیریها به کاهش مستقیم عرضه جهانی نفت منجر نشد، اما استمرار آنها سبب شد معاملهگران با حساسیت بیشتری تحولات میدانی جنگ را دنبال کنند و سایه اخبار مرتبط با زیرساختهای انرژی آسیبپذیر همچنان بر سر بازار نفت باقی بماند.