سیاست
وزیر خارجه پیشین ایران گفت: ما هیچگاه بهدنبال برنامه تسلیحات هستهای نبودیم چراکه مبانی ایدئولوژیک و دکترین دفاعی ما تغییر نکرده است. اما اگر به دنبال بهانه بودیم، ترامپ قطعاً آن را به ما داده بود. به گزارش ایسنا، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه پیشین جمهوری اسلامی ایران که چندی پیش در کنفرانس «دوحه فروم» در قطر شرکت کرده بود، در برنامه «Bottom Line» شبکه الجزیره، پاسخگوی سوالات «استیوِن کِلِمانز» مجری این برنامه درباره تحولات اخیر در سیاست خارجی ایران و همچینن موضوعات منطقهای و بینالمللی بود. ظریف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «پس از جنگ ۱۲ روزه ما اکنون در چه نقطهای قرار داریم؟»، گفت: در ایران حس رنجش و نارضایتی زیادی وجود دارد. دیپلماسی شکست خورد. ما درست در میانه مذاکرات بودیم که اسرائیل حمله کرد، احتمالاً به همین دلیل که در حال مذاکره بودیم، حمله کرد و همه، اعتماد خود را به دیپلماسی را از دست دادند. اما من هنوز باور دارم که دیپلماسی تنها راه خروج از درگیری است، اما به نظرم این جنگ ۱۲ روزه اولاً به هدفش نرسید. اسرائیل فکر میکرد میتواند به راحتی حکومت ایران را نابود کند، حتی ایران را به فروپاشی بکشاند یا حتی آن را تجزیه کند. اینها سطح اهداف اسرائیلیها بود. یک قدرت هستهای با حمایت قدرت هستهای دیگر، علیه ایران جنگ آغاز کرد و ما هنوز سرپا هستیم. او در ادامه گفت: آمریکاییها باید این را در نظر بگیرند که کدام قدرت متوسط در جهان وجود دارد که آمریکا قبل از حمله به آن، همه پایگاههایش را از اطراف آن کشور تخلیه کند؟ این نشان میدهد که ایران همچنان یک قدرت بزرگ در این منطقه است؛ قدرتی که باید با احترام با آن برخورد کرد، نه با ارعاب و فشار. وقتی با ایران با احترام برخورد کنید، نتیجه میدهد. وقتی سعی کنید به ایران فشار بیاورید، ایران به طور خودکار مقاومت میکند. ما در مقاومت خیلی بهتر از همکاری هستیم، چون نسلها و هزاران سال است که به مقاومت عادت کردهایم. وزیر خارجه پیشین با توجه به تجربه توافق هستهای سال ۲۰۱۵ که «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا در دوره اول حضور خود در کاخ سفید از آن خارج شد، گفت: برجام دوره کوتاهی بود که ایران به جای مقاومت، همکاری کرد و ایالات متحده به جای تحمیل، همکاری کرد. اما هر دو طرف دیدند که برگشتن به عادتهای قدیمی آسانتر از ماندن در عادت جدید است. فکر میکردیم در آمریکا عقلانیت بیشتری حاکم باشد کِلِمانز در ادامه از ظریف پرسید: شما برجام را مذاکره کردید و برای دستاوردهای آن اشتیاق داشتید. یادم هست که به من گفتید احساس میکنید آمریکا با ممانعت از سرمایهگذاری خارجی در ایران، توافق را نقض کرده بود؛ این یکی از اولین ستونهایی بود که در دوره اوباما فرو ریخت، درست است؟ اما وقتی این توافق را مذاکره میکردید، غریزهتان چه میگفت؟ آیا فکر میکردید دوام بیاورد یا از ابتدا میدانستید که این یک توهم است؟ ظریف نیز پاسخ داد: نه، تجربه به ما میگفت که آمریکا ممکن است توافق را نقض کند، اما فکر میکردیم در آمریکا عقلانیت بیشتری حاکم باشد. هم در ۱۰ سال پیش و هم وقتی برجام را مذاکره میکردیم، هیچ ترتیبات دیگری وجود ندارد که بتواند فناوری هستهای ایران را کنترل کند. ایران این فناوری را دارد. آمریکاییها سعی کردند آن را با بمباران از بین ببرند و اسرائیلیها با ترور و کشتن دانشمندان ما. اما هنوز هست. هنوز وجود دارد. او در پاسخ به اینکه «برنامه هستهای ایران در چه وضعیتی است؟»، اظهار کرد: هر وضعیتی که باشد، چون این وضعیت در ذهن دانشمندان ایرانی است. ما فناوری را داریم، مالک آن هستیم و میتوانیم آن را بازسازی کنیم. وزیر خارجه پیشین ایران تصریح کرد: بهترین راه برای اطمینان از اینکه این فناوری به صورت صلحآمیز استفاده میشود، این است که شفاف و باز باشد. من فکر میکردم آمریکا به رعایت تعهداتش شهرت ندارد، اما فکر میکردم این توافق برای آمریکا هم خوب است و آمریکا هم مثل ما منافعش در حفظ آن است. متأسفانه آمریکا به توهم برگشت. دیپلمات پیشین ایران گفت: یادتان هست وقتی جان بولتون مشاور امنیت ملی بود و قبلاً معاون وزیر خارجه، معتقد بود ایران باید صفر غنیسازی داشته باشد. حالا هم شکست خورده است. بولتون هنوز هم به دنبال تغییر رژیم است. اینها همه توهم هستند. نمیشود سیاست خارجی را با توهم پیش برد. اسرائیل فرصت حل اختلافات بین ایران و آمریکا را نابود کرده است کلمانز درباره نقش ظریف در روابط ایران و آمریکا گفت: فکر میکنم اولین بار حدود سال ۲۰۰۳ با نقش مهم شما آشنا شدم، بعد از حمله به عراق. شما یک سند (وایت پیپر) تهیه کردید که دولت بوش کاملاً نادیده گرفت و گفت از طرف ایران نیست. در آن سند همه مسائل اختلافی را روی میز گذاشتید و گفتید «بیایید مذاکره کنیم». لحظه بسیار مهمی در تاریخ بود. ظریف نیز گفت: من نویسنده آن سند نبودم، ویرایشگرش بودم. واسطهای که سند را به ما داد گفت از «ریچارد آرمیتاژ» معاون وزیر خارجه وقت آمریکا گرفته است. من نظرات ایران را روی آن اضافه کردم. مجری الجزیره همچنین گفت: در آن لحظه بعد از حمله به عراق، انعطافپذیریای وجود داشت که دولت بوش نپذیرفت. به نظر میرسد هر وقت ایران آماده گفتوگو و توافق است، آمریکا نیست و برعکس. وزیر خارجه پیشین ایران نیز پاسخ داد: متأسفانه این داستان از وقتی من روی پرونده ایران-آمریکا کار میکنم همین بوده است. از سال ۱۹۹۰ که گروگانهای آمریکایی در لبنان آزاد شدند. هر بار که فرصتی بوده، کسی آن را نابود کرده و بیشتر اوقات اسرائیل. ظریف در ادامه این گفتوگو و در پاسخ به این پرسش که «آیا در لحظهای هستیم که امکان بازگشت به ترتیبات بهتر بین ایران و آمریکا وجود دارد یا به راحتی قابل خرابکاری است؟»، گفت: کار زیاد، شجاعت زیاد و دوراندیشی زیاد میخواهد. در یک جمله بگویم: بزرگترین تهدید وجودی برای اسرائیل و بهویژه برای نتانیاهو، صلح و آرامش در این منطقه است. هر فرصتی برای صلح، چه در فلسطین، لبنان، سوریه یا ایران، توسط نتانیاهو نابود میشود. اگر همه مراقب حرکات او علیه امکانات صلح باشیم، قطعاً میتوانیم راهی پیدا کنیم. آماده گفتوگو با عربستان، امارات، قطر هستیم کلمانز در ادامه از ظریف پرسید: اسرائیل ابرقدرت هستهای منطقه است. ترامپ درباره فروش اف-۳۵ به عربستان، تبدیل امارات و قطر به قطبهای هوش مصنوعی حرف زده است. با این تغییرات در نقشه خاورمیانه، فکر میکنید تقویت ظرفیت نظامی کشورها از جمله فروش هواپیماهای آمریکایی به عربستان سعودی به تعادل رفتارهای نگرانکننده اسرائیل کمک میکند؟ وزیر خارجه سابق ایران نیز گفت: بیایید ببینیم آیا این هواپیماها میتوانند اسرائیل را بزنند یا نه، چون برنامهریزی شدهاند که نتوانند! بزرگترین تهدید برای منطقه ما اسرائیل است. مشکل عربها سلاح بیشتر نیست، گفتوگوی بیشتر است. ما قطعاً آماده گفتوگو با عربستان، امارات، قطر هستیم، الحمدلله با قطر رابطه خوبی داریم. من وقتی وزیر بودم چند پیشنهاد روی میز داشتم و حالا در دانشگاه هم چند پیشنهاد دادهام. بیایید به آینده نگاه کنیم و روی این پیشنهادها کار کنیم. مجری الجزیره در سؤال پایانی خود درباره تیم دیپلماتیک ترامپ پرسید: شما سالها در نیویورک زندگی کردید و درگیر بودید. نظرتان درباره این سبک جدید چیست؟ «استیو ویتکاف» مذاکراتی میکند که برای دستگاه سیاست خارجی سنتی شوکهکننده است، اما انگار بازی را تغییر داده. طرفدار این رویکرد هستید؟ ظریف نیز گفت: قطعاً نه، چون مذاکراتی که به جنگ ختم میشود، نمیتواند برای من جذاب باشد.