جابه‌جایی بزرگ انرژی

 الیکا حسابی-  رشد تقاضا برای منابع مدرن و پاک انرژی نیاز است کشورها خود را برای گذار از روش‌های مرسوم تءمین انرژی، چه در قالب منابع و چه از منظر ساختارها آماده نمایند . تا میانه قرن حاضر، ساختار عرضه انرژی جهانی به شکلی بنیادین دگرگون خواهد شد. انرژی‌های تجدیدپذیر، در کنار هسته‌ای و سایر فناوری‌های کم‌کربن، به محور اصلی هرگونه رشد جدید در عرضه انرژی تبدیل می‌شوند و سهم سوخت‌های فسیلی به‌ویژه زغال‌سنگ، در تأمین انرژی جهان به‌طور مستمر کاهش پیدا می‌کند.
این جابه‌جایی بزرگ، فرصت‌ها و چالش‌های متعددی را برای کشورها، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران به همراه دارد. کشورهایی که زودتر خود را با شرایط جدید بازار انرژی، سیاست‌های اقلیمی و فناوری‌های پاک سازگار کنند، از مزیت رقابتی بیشتری در اقتصاد آینده برخوردار خواهند بود، در حالی که اقتصادهای متکی بر صادرات سوخت‌های فسیلی با نیاز روزافزون به تنوع‌بخشی و بازطراحی راهبردهای توسعه‌ای خود روبه‌رو می‌شوند.
بررسی شرایط انرژی کشور بیانگر این موضوع است که تامین امنیت این حوزه نیازمند توجه جدی به منابع تجدیدپذیر است. بر اساس پژوهش‌های انجام شده در کمتر از 2 دهه آینده تامین گاز طبیعی به عنوان سوخت اصلی نزدیک به 90 درصد از واحدهای نیروگاهی کشور با مشکلات جدی مواجه شده و تداوم وضعیت کنونی ایران را به یک وارد کننده صرف انرژی تبدیل خواهد کرد.
همین مسئله سبب می‌شود تا توسعه تولید برق به وسیله انرژی‌های تجدیدپذیر از نان شب برای کشور واجب‌تر باشد و تامین امنیت انرژی در گروه توسعه انرژی تجدیدپذیر قرار گیرد.با توجه به اهمیت مسئله انرژی‌های تجدیدپذیر، توسعه این انرژی‌ها در کشور نیازمند توجه جدی و بررسی همه‌جانبه جزئیات این حوزه است.
برای کاهش فشار بر شبکه، خانواده‌های ایرانی نیز تشویق به نصب پنل‌های خورشیدی، با استفاده از وام‌های دولتی و امکان فروش برق تولیدی خود می‌شوند.با این حال، قیمت‌انرژی در ایران به‌شدت یارانه‌ای و پایین است و همین موضوع موجب مصرف بیش از اندازه شده است. پزشکیان اخیرا اعلام کرد: کاهش ۱۰ درصدی مصرف انرژی می‌تواند روزانه موجب صرفه‌جویی رقمی معادل ۸۰۰ هزار بشکه نفت و گاز شود.
ایران برای تأمین تجهیزات لازم به واردات از چین متکی است؛ کشوری که بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات خورشیدی در جهان است.نا‌آرامی‌های پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اسرائیل با ایران در ماه ژوئن که با بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران توسط آمریکا همراه بود، و در ادامه با فعالسازی مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، واردات تجهیزات هزینه‌بر تر و گران‌تر شده است.
 تحریم‌ها هم باعث اختلال در تأمین مالی می‌شوند و هم هزینه‌ها را افزایش می‌دهند؛ بنابراین، ما از سرمایه‌گذاری خارجی محروم می‌شویم. او افزود که شرکت‌های خارجی که پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران را ترک کردند، پیش‌تر تعهد ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر را داده بودند.
با این حال، موقعیت جغرافیایی ایران و ظرفیت بالقوه‌ بالای آن در انرژی خورشیدی، همچنان امیدی استراتژیک برای آینده‌ی انرژی کشور باقی گذاشته است. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر علاوه بر تقویت امنیت انرژی، می‌تواند به ایجاد اشتغال گسترده و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی منجر شود. این تحول می‌تواند ایران را همگام با تحولات جهانی انرژی پیش ببرد و جایگاه آن را در بازار منطقه‌ای انرژی پاک تثبیت کند.
با این حال، موانعی جدی پیش روی این تحول وجود دارد. نبود ثبات در سیاست‌های حمایتی، محدودیت دسترسی به فناوری‌های پیشرفته به دلیل تحریم‌ها و رقابت با قیمت‌های پایین برق فسیلی، چالش‌های اصلی این مسیر هستند. برای غلبه بر این موانع، راهکارهایی مانند ایجاد سازوکارهای مالی نوین، تشویق مشارکت بخش خصوصی و توسعه صادرات برق پاک به کشورهای همسایه پیشنهاد می‌شود.
سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر برای ایران یک انتخاب راهبردی و اقتصادی حیاتی محسوب می‌شود. با رفع موانع موجود و بهره‌گیری از ظرفیت‌های طبیعی، ایران می‌تواند به بازیگری مؤثر در بازار انرژی پاک منطقه تبدیل شود.