آنچه باید کرد

 آراد غفاری- تهران طی سال‌های گذشته با بارگذاری چندبرابری نسبت به توان اکولوژیک خود مواجه بوده که پیامد آن آلودگی هوا، کمبود منابع آبی، فرونشست زمین، ترافیک و افزایش هزینه‌های زندگی شهروندان است. میزان آبی که اطراف تهران است، کفاف جمعیت شهر تهران را نمی‌دهد، با این حال متاسفانه مسیر توسعه شهر تهران را  کماکان از طریق شهرهای اقماری دنبال می‌کنیم. موضوع انتقال پایتخت، جابه‌جایی کلونی‌های جمعیتی، مجموعه‌های نظامی، کارخانه‌ها، دانشگاه‌های بزرگ و مراکز آموزشی از شهر تهران، عدم گسترش بیش از حد شهر تهران و عدم بارگذاری بی‌حد و حصر در راستای حفظ محیط‌زیست پایتخت باید مورد توجه قرار گیرد. در نهایت تنها می‌توان گفت که راه‌حل برای حل مسائل وجود دارد، اما بحران کنونی کشور، بحران اراده برای اداره شهر تهران است.
راهکارهای اصولی مدیریت بحران آب تهران که هم به کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی کمک کند و هم از تشدید فرونشست زمین جلوگیری کند، مشخص است:
کاهش مصرف خانگی: با توجه به خالی بودن سدهای اطراف تهران، باید کمپین‌‌‌های گسترده آموزشی برای صرفه‌‌‌جویی در مصرف آب راه‌‌‌اندازی شود. نصب کنتورهای هوشمند، تشویق به استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف (مانند سردوش‌‌‌های کم‌‌‌فشار) و وضع جریمه برای مصرف بی‌‌‌رویه می‌‌‌تواند موثر باشد. آموزش عمومی: از طریق رسانه‌‌‌ها و مدارس، آگاهی مردم نسبت به بحران آب و ارتباط آن با فرونشست زمین افزایش یابد تا مشارکت جمعی در کاهش مصرف شکل گیرد.
تصفیه فاضلاب: توسعه سیستم‌های تصفیه فاضلاب شهری و استفاده از آب بازیافت‌‌‌شده برای مصارف غیرشرب (مانند آبیاری فضای سبز و صنعت) می‌‌‌تواند فشار بر منابع زیرزمینی را کاهش دهد. در حال حاضر، بخش زیادی از فاضلاب تهران بدون استفاده هدر می‌رود.جمع‌‌‌آوری آب خاکستری: در ساختمان‌‌‌ها، سیستم‌های جمع‌‌‌آوری آب خاکستری (مانند آب ناشی از شست‌‌‌وشو) پیاده‌سازی شود تا برای مصارف غیرشرب بازاستفاده شود.
تغییر روش‌های آبیاری: بخش عمده آب تهران و اطراف آن در کشاورزی مصرف می‌شود. جایگزینی آبیاری سنتی با روش‌های مدرن مانند آبیاری قطره‌‌‌ای و تحت‌‌‌فشار، می‌‌‌تواند مصرف آب در بخش کشاورزی را تا 50‌درصد کاهش دهد. کشت محصولات کم‌‌‌آب‌‌‌بر: تشویق کشاورزان به کشت محصولاتی که نیاز آبی کمتری دارند با ارائه یارانه و حمایت‌‌‌های مالی، تقاضای آب را کاهش خواهد داد.
جمع‌‌‌آوری آب باران: احداث سیستم‌های جمع‌‌‌آوری آب باران در سطح شهر و هدایت آن به سفره‌‌‌های زیرزمینی، راهکاری پایدار برای جبران بخشی از افت سطح آب است. این روش به‌‌‌ویژه در فصل بارندگی می‌‌‌تواند موثر باشد. انتقال آب مازاد: در صورت وجود آب مازاد در رودخانه‌‌‌های فصلی اطراف تهران، می‌‌‌توان آن را به مناطق دچار فرونشست هدایت کرد تا آبخوان‌‌‌ها تغذیه شوند.
انسداد چاه‌‌‌های غیرمجاز: تخمین زده می‌شود که صدها چاه غیرمجاز در اطراف تهران فعال باشند. شناسایی و مسدود کردن این چاه‌‌‌ها باید در اولویت قرار گیرد.
کاهش برداشت از چاه‌‌‌های مجاز: بازنگری در پروانه‌‌‌های بهره‌‌‌برداری چاه‌‌‌ها و کاهش سهمیه برداشت آب، می‌‌‌تواند به تعادل‌‌‌بخشی منابع زیرزمینی کمک کند.
انتقال بین‌‌‌حوضه‌‌‌ای: انتقال آب از مناطقی که منابع آبی مازاد دارند (مانند دریای مازندران) می‌‌‌تواند به‌‌‌عنوان راهکاری میان‌‌‌مدت بررسی شود، اما باید با مطالعات دقیق زیست‌‌‌محیطی همراه باشد تا مشکلات جدیدی ایجاد نشود. شیرین‌‌‌سازی آب دریا: هرچند هزینه‌‌‌بر است، اما سرمایه‌گذاری در پروژه‌‌‌های شیرین‌‌‌سازی آب خلیج‌فارس و انتقال آن به تهران می‌‌‌تواند در بلندمدت بخشی از نیاز را تامین کند.
تشکیل ستاد بحران آب: ایجاد یک ستاد متشکل از کارشناسان آب، محیط‌‌‌زیست، کشاورزی و مدیریت شهری برای تصمیم‌گیری سریع و هماهنگ ضروری است. این ستاد باید برنامه‌‌‌های کوتاه‌‌‌مدت، میان‌‌‌مدت و بلندمدت را تدوین و اجرا کند.
ممنوعیت حفر چاه جدید: با توجه به وضعیت بحرانی فرونشست در جنوب تهران، هرگونه حفر چاه جدید باید متوقف شود و تمرکز بر راهکارهای جایگزین قرار گیرد.
نظارت بر فرونشست: نصب تجهیزات پایش مداوم فرونشست زمین در مناطق بحرانی و تحلیل داده‌‌‌ها برای تصمیم‌گیری دقیق‌‌‌تر ضروری است.
مطالعات علمی: سرمایه‌گذاری در تحقیقات علمی برای یافتن روش‌های نوین مدیریت آب و کاهش اثرات فرونشست، می‌‌‌تواند راهگشا باشد.