وداع تلخ سینما با عاشق ملت کهنسال

 یونس راحمی- ناصر تقوایی، کارگردان مطرح سینمای ایران، درگذشت؛ خبر این فقدان توسط همسرش در صفحه اینستاگرام او اعلام شد.
ناصر تقوایی کارگردان بزرگ و نام ماندگار سینمای ایران و خالق تعدادی از بهترین آثار تاریخ سینما و تلویزیون از «ناخدا خورشید» تا «دایی جان ناپلئون» در ۸۴ سالگی به دیار باقی شتافت. آن هم در همان روزی که دو سال پیش داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر به قتل رسیدند. او از پیشگامان موج نوی سینمای ایران بود و در کنار فیلم‌سازی، به نویسندگی و عکاسی نیز می‌پرداخت.
مرضیه وفامهر همسر ناصر تقوایی با اعلام این خبر نوشت:«ناصر تقوایی؛ هنرمندى که دشوارى آزاده زیستن را برگزید به رهایى رسید.پروازش را به خاطر بسپاریم.او عاشق گیاهان بود، به یادش درخت بکاریم.او عاشق نور بود، شمع خویش را بیافروزیم.او عاشق جامه‌ى سپید بود، به یادش سپید بپوشیم.او عاشق ادبیات بود، به یادش بخوانیم.او عاشق سینما بود، به یادش تماشا کنیم.یاد او را با نواختن و شنیدن موسیقى، و تماشاى هنرها گرامى بداریم نه غیر از این.راهرش پر رهرو»
در بخشی از مستند «تقوایی به روایت خودش» اثر عارف محمدی، ناصر تقوایی با صداقت کامل از زندگی‌اش گفته است: «زندگی من هیچ صحنه جالبی ندارد، تنها شانس من شاید این بوده که نیم قرن تمام کنار یک ملت کهنسال زندگی کرده‌ام.»
ناصر تقوایی متولد ۱۳۲۰ در آبادان و فارغ التحصیل ادبیات و زبان فارسی از دانشگاه تهران بود.
او قبل از انقلاب، در کنار مستندها و فیلم‌های کوتاهش، سه فیلم داستانی درخشان و تحسین‌شده «آرامش در حضور دیگران»، «صادق کرده» و «نفرین» را در کنار سریال بسیار محبوب «دایی جان ناپلئون» در کارنامه‌اش ثبت کرده بود، بعد از انقلاب با دشواری‌ و سانسور بسیار برای کار روبه‌رو شد.
سریال دایی‌جان ناپلئون که بر اساس رمان پرخواننده، جذاب و طنزآمیز ایرج پزشک‌زاد ساخته شد، از آثار ماندگار تلویزیونی و سینمایی ایران است.
تقوایی پس از انقلاب، یکسال بر روی فیلمنامه ۱۵ قسمتی سریال تلویزیونی کوچک جنگلی کار کرد و دو سال را صرف مراحل پیش‌ تولید آن کرد اما در نهایت در سال ۱۳۶۱ از کارگردانی و تولیدش کنار گذاشته شد و فیلمنامه او هرگز ساخته نشد.
او با وجود موانعی که پس از انقلاب با آن مواجه شد، در سال ۱۳۶۵ فیلم «ناخدا خورشید» را ساخت که جایزه یوزپلنگ برنز جشنواره لوکارنو را برد. این فیلم که اقتباسی از «داشتن و نداشتن» ارنست همینگوی، نویسنده آمریکایی، است، در جنوب ایران ساخت شد.
تقوایی در سال ۱۳۶۸ هم فیلم «ای ایران» را در شمال ایران و در روستای ماسوله ساخت.بیش از یک دهه طول کشید تا او فیلم بعدیش را بسازد، در سال ۱۳۸۰ پس از ۱۲ سال فیلم «کاغذ بی‌خط» را ساخت. این آخرین اثر سینمایی بود که از او به نمایش درآمد.
ناصر تقوایی در سال ۱۳۸۲ فیلم چای تلخ را بر اساس فیلمنامه‌ای از خودش در خوزستان شروع کرد. این فیلم، که داستانش به جنگ ایران و عراق مربوط می‌شد، به پایان نرسید. دلایل به اتمام نرسیدن این فیلم مشکل مالی و عدم حمایت عنوان شد.
ناصر تقوایی که همواره از منتقدان جدی فضای فرهنگی-هنری حاکم بود، تنها یک بار جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم فجر را کسب کرد اما در مراسم حاضر نشد و جایزه را نگرفت.
او مستندهای برجسته‌ای هم ساخت که در تاریخ سینمای ایران ماندگار شدند از جمله «باد جن» و «اربعین».مستند «باد جن» به کارگردانی ناصر تقوایی با روایت احمد شاملو، در سال ۱۳۴۸ در بندر لنگه ساخته شد که به آیین زار در جنوب ایران می‌پردازد.ناصر تقوایی با بسیاری از چهره‌های فرهنگی دوران خود از جمله غلامحسین ساعدی، داستان‌نویس، رابطه نزدیکی داشت.
تقوایی فیلم «آرامش در حضور دیگران» را با اقتباس از داستان «واهمه‌های بی‌نام و نشان» غلامحسین ساعدی ساخت.این دو بعدها با یکدیگر سفرهایی به جنوب ایران داشتند که نتیجه آن مستند «باد جن» آقای تقوایی و کتاب «اهل هوا» آقای ساعدی بود که گزارش‌هایی است از فرهنگ زار و مراسم پیرامون آن در جنوب ایران.پارسال در تجلیل از ناصر تقوایی، بزرگداشتی با عنوان «جشن ناخدا سینما» برگزار شد.