محورهای وحدت

 کیانا سلحشوری- وحدت مسلمانان به معنای متشکل‌شدن مسلمانان در صفی واحد، در برابر دشمنان اسلام و اهتمام برای رسیدن به نوعی یگانگی در منافع و اهداف و تقریب در باورهای دینی، از سوی کسانی است که به‌رغم اجتهادات مختلف، مشترکات بسیاری دارند.
بزرگ‌ترین عامل عزت و سرافرازی امت‌های پیشین انسجام وحدت مسلمین بوده و بالا‌ترین عامل شکست و ذلت و سقوط ایشان تفرقه و اختلاف می‌باشد. سیدنا علی (رض) در نهج البلاغه این حقیقت را چنین بیان می‌فرماید: «از کیفر‌هایی که بر اثر کردار بد و ناپسند بر امت‌های پیشین فرود آمد خود را حفظ کنید، و حالات گذشتگان را در خوبی‌ها و سختی‌ها به یاد آورید و بترسید که همانند آن‌ها باشید! پس آنگاه که در زندگی گذشتگان مطالعه و اندیشه می‌کنید به کارهایی بچسبید که موجب عزت و شوکت ایشان گشت: دشمنانشان رانده و دور شدند، عافیت بسوی آنان کشیده شد، نعمت خدا در اختیارشان بود و رشته‌ی کرامتشان پیوستگی یافت آنچه موجب عزتشان گشت: دوری گزیدن از تفرقه و پراکندگی و همت گماشتن و توصیه و ترغیب یکدیگر بر رعایت اتحاد و اتفاق بود. و از هر امری که ستون فقراتشان را می‌شکست و قدرتشان را سست می‌کرد اجتناب ورزیدند مانند کینه‌توزی، بخل، حسادت و... » (نهج البلاغه خطبه‌ی ۱۹۲)
دین الهی یگانه محور وحدت مسلمانان جهان است. مادامی که دل‌ها و افکار پراکنده است فراوانی تعداد فایده‌ای ندارد و خداوند به مردمی که با یکدیگر اختلاف دو گانگی دارند هیچ خیر و برکت و سعادتی عطا نخواهد کرد. نه به گذشتگان، نه به حاضرین و نه به آیندگان.
یکی از آموزه‌های مهمی که امام صادق(ع) برای شیعیان و جامعه اسلامی برجا گذاشتند؛ اهمیت دادن به موضوع «وحدت» است. در کلام و سیره این امامِ هُمام، موارد متعددی را می‌توان پیدا کرد که محوریت آن توجه و اهتمام به مسئله وحدت و زندگی مسالمت‌آمیز مسلمانان با یکدیگر است. آن حضرت را می‌توان بهترین شاخصه تقریب مذاهب اسلامی در شیعه محسوب کرد که به لحاظ ارتباط فکری و فرهنگی کامل و ممتاز خود با فرقه‌های اهل سنت، بسیار مورد تأیید و توجه آنان بوده‌اند.
برخی شیعیان گمان می‌کنند که موضوع وحدت میان شیعه و اهل سنت، امری صوری و به صورت تقیه است و ما نمی‌توانیم با آنان تعامل دوستانه داشته باشیم؛ در حالی که همه مسلمانان باید توجه داشته باشند که اختلاف در پاره‌ای از مسائل، مانع اخوت اسلامی و وحدت مسلمانان نمی‌شود. اسلام به مسلمانان سفارش می‌کند که با پیروان ادیان آسمانی و مکتب‌های دیگر بشری با عدل و مسالمت رفتار شود و آنان را به مشترکات توجه می‌دهد. در ادامه نمونه‌هایی از این سنت شریفه را از سخن و سیره امام صادق‌(ع) می‌خوانید.
سیره و برخورد امام صادق(ع) با اهل سنت کاملاً برادرانه و صمیمانه بوده است. ایشان همه مسلمانان را فرزند اسلام و برادر یکدیگر می‌خواند (وسائل‌‌الشیعه، حر عاملی، ج۱۵ ص ۱۰۹). حضرت در برخورد با عامه مسلمان‌ها، شیعه را به عنوان فرقه‌ای که قرائتی خاص دارند، جدا نکرد بلکه بحث تبیین اسلام را مبنای کار خود قرار داده بودند و همه مسلمانان از وجود ایشان استفاده می‌کردند. از این رو، امام صادق(ع) غیر از مقام امامت و هدایتی که برای شیعیان داشته، منشأ خیری برای تمام مسلمین بوده است.
بسیاری از شاگردان حضرت و راویانی که تعداد آنها بیش از ۴ هزار تن ذکر شده است، جزو اهل سنت بوده‌اند. خانه امام محل رفت و آمد بزرگان اهل سنت بود و ایشان در آن زمان، مرجعی برای حل مشکلات آنان به شمار می‌رفت. توصیه‌های فراوانی از آن حضرت نسبت به برادران اهل سنت وجود دارد که به آنها تذکراتی داده و روش‌های نادرستشان را متذکر شده‌اند.