ارائه راهکاری برای افزایش مقاومت اتصالات نیروگاهی و پالایشگاهی در برابر زلزله
محققان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با ارزیابی لرزه‌ای آسیب پذیری اتصالات رزوه‌ای در صنعت نیروگاهی، راهکاری را برای افزایش مقاومت لرزه‌ای اتصالات رزوه‌ای صنایع نیروگاهی و پالایشگاهی ارائه کردند.
سیدمحسن برقعی رضوی از محققان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله انتقال فرآورده‌های نفتی و گاز در مراکز صنعتی توسط خطوط لوله را یکی از روش‌های ارزان قیمت، سریع و مطمئن دانست و گفت: خطوط لوله یکی از اعضای اصلی شریان‌های حیاتی هستند و ارزیابی لرزه‌ای اتصالات رزوه‌ای از مهمترین مسائل در خطوط نفت وگاز و صنعت نیروگاهی است؛ چرا که آسیب در این خطوط سبب ایجاد بحران در حین و پس از زلزله خواهد شد. وی شریان‌های حیاتی را مجموعه سازه‌ها، تأسیسات و تجهیزاتی دانست که وظیفه ذخیره، تأمین، انتقال و توزیع نیازهای حیاتی شامل آب، برق، گاز و یا جمع آوری، ذخیره و تصفیه یا بازیافت فاضلاب و مواد زائد و یا برقراری ارتباط شامل تلفن ثابت و همراه، اینترنت و دیتا را به عهده دارند. برقعی رضوی ادامه داد: پدیده زلزله، جزو سوانح طبیعی است که همه ساله خسارات جانی، مالی و زیست محیطی فراوانی بر جای می‌گذارد. علاوه بر خسارات انسانی در محدوده‌های مسکونی شهری و روستایی، خسارات متعدد صنعتی، مالی و زیست محیطی مهمترین معضلاتی هستند که یک زلزله در نواحی صنعتی بر جای می‌گذارد.
این محقق با اشاره به زلزله ۱۷ آگوست ۱۹۹۹ ناحیه صنعتی ازمیت ترکیه و خسارت تقریبی ۱۸ میلیارد دلار به اقتصاد این کشور، خاطر نشان کرد: از این رو مقاوم سازی سیستم‌های سازه‌ای و صنعتی در مقابل زلزله با توجه به تغییرات مکرر و تکامل آیین نامه‌ها درچند دهه اخیر از مباحث غیر قابل گریز است و تعیین آسیب پذیری سیستم‌های سازه‌ای در برابر زلزله از ضروریات به شمار می‌رود. وی بررسی آسیب پذیری لرزه‌ای را شامل بررسی تجهیزات، ارتباطات، ایمنی و نحوه عملکرد یک مجموعه در زمان وقوع زلزله توصیف کرد و ادامه داد: برای لوله‌های منقطع خصوصاً با قطرهای بالا و دیواره ضخیم، گسیختگی‌ها عموما ناشی از خرابی در اتصالات هستند. برای مثال در زلزله تانگشان (Tangshan) سال ۱۹۷۶ و سان و شین سال ۱۹۸۳ مشاهده شد که در حدود ۸۰ درصد خرابی‌ها مرتبط با اتصالات است.
به گفته این محقق پژوهشگاه زلزله، بیرون کشیدگی محوری در ترکیب با پیچش زاویه‌ای در اتصالات یک مکانیزم متداول خرابی در مناطق با کرنش‌های کششی زمین است، زیرا مقاومت برشی مصالح درزبندی اتصالات، کمتر از مقاومت کششی لوله است.
برقعی رضوی با اشاره به قرار گیری کشور بر روی کمربند لرزه‌ای آلپ- هیمالیا، خاطر نشان کرد: از این رو بررسی آسیب پذیری خطوط لوله و اتصال در برابر مخاطرات لرزه‌ای مورد نیاز است. متاسفانه علیرغم اهمیت آنالیز لرزه‌ای در لوله‌ها و اتصالات، این امر در ادبیات فنی و تحقیقات گذشته مغفول مانده است. وی با اشاره به اجرای پروژه تحقیقاتی در این پژوهشگاه، گفت: در این مطالعات به وسیله آنالیز عددی به روش اجزاء محدود، آسیب پذیری لرزه‌ای بر روی لوله‌ها و اتصالات رزوه‌ای بررسی شده و به منظور دستیابی به این هدف بارگذاری شامل زلزله (اعمال رکورد زلزله طبس)، بر روی مدل بررسی شده است.
وی با بیان اینکه همچنین جهت بهبود و مقاوم سازی رفتار اتصال از یک قطعه انعطاف پذیر به نام «آکاردئونی» که علاوه بر انعطاف پذیری، قدرت جذب و استهلاک بالایی دارد، استفاده شد، افزود: در این تحقیق به طور کلی اتصال خطوط لوله در دو حالت لوله روزمینی و لوله زیر زمینی و هر کدام در دو حالت اتصال استاندارد و اتصال آکاردئونی تحلیل و بررسی شده است.
برقعی رضوی ادامه داد: به علاوه به منظور بررسی تاثیر طول اتصال آکاردئونی در مدل‌های مربوط از ۳ طول مختلف اتصال آکاردئونی استفاده شده است.
برقعی رضوی، نمودارهای هیسترزیس را یکی از بهترین نمودارهایی دانست که می‌تواند عملکرد سیستم را به طور کامل مورد ارزیابی قرار دهد، گفت: با استفاده از این نمودار می‌توان نحوه جذب انرژی، جابه جایی، افت مقاومت و سختی و بسیاری از رفتار سیستم را ارزیابی کرد و ما در این مطالعات از این نمودارها برای ارزیابی لوله و اتصال در حالت رو زمینی و مدفون بهره بردیم.
مجری طرح اظهار کرد: برای این منظور ابتدا سیستم در حالت استاندارد و بدون آکاردئونی تحلیل شد و پس از آن با ثابت نگه داشتن طول لوله، آکاردئونی جایگزین طولی از قطعه وسط اتصال یعنی باکس شد و در مراحل بعد طول آن دو و سه برابر می شود و نمودار مورد نظر برای هر حالت جداگانه استخراج می شود. مجری طرح با اشاره به نتایج به دست آمده از این مطالعات، اضافه کرد: با تبدیل قطعه استاندارد به آکاردئونی بدلیل افزایش انعطاف پذیری و قابلیت جذب و استهلاک انرژی در سیستم، اتصال مورد نظر توانسته انرژی بیشتری را جذب کند و مقاومت بیشتری از خود نشان دهد؛ اما با افزایش طول قطعه مورد نظر، دچار کمی افت مقاومت شده است که بدلیل کاهش سختی در سیستم است.
برقعی رضوی یادآور شد: در ادامه به منظور شبیه سازی و یکسان کردن شرایط مدلسازی و اجرایی، شرایط مرزی را از گیردار به مفصلی در مدل‌ها تغییر داده تا اثر شرایط تکیه گاهی بر روی توزیع تنش ها مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج نشان داد که تنش در محل اتصال تقریبا تغییر چندانی نداشته و برخلاف تصور تنش در محل اتصال مستقل از شرایط تکیه گاهی است.
وی اظهار کرد: همچنین یکی از پارامترهای مؤثر در مدلسازی جنس مصالح مصرفی است. به منظور بررسی این موضوع مدول الاستیسیته قطعه آکاردئونی در محل اتصال دو برابر شده است. براساس نتایج بدست آمده مقدار تنش بر روی نقاط محل اتصال تا ۱۵ درصد افزایش یافته و آسیب بیشتری در مدل ایجاد شده است؛ بنابراین مدول الاستیسیته با آسیب و افزایش آن در لوله رابطه مستقیمی دارد. با توجه به نتایج بدست آمده بطور کلی می توان نتیجه گرفت که با تبدیل قطعه اتصال استاندارد به آکاردئونی و افزایش طول قسمت آکاردئونی آن، در تمامی مدل‌ها به لحاظ وقوع خرابی، تسلیم وگسیختگی مشاهده شده است. برقعی رضوی ادامه داد: در صورت مشاهده این خرابی‌ها می‌توان با دو برابر کردن طول آکاردئونی به عنوان طول بهینه در طراحی، از ایجاد آسیب در سیستم که می‌توانند سبب توقف یا حذف عملکرد و کارایی سیستم شوند، جلوگیری کرد. این مطالعات با هدایت و راهنمایی دکتر فریبرز ناطقی الهی استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله اجرایی شده است.
چاه‌های میدان نوروز ایمن‌سازی شد
عملیات ایمن‌سازی نهایی چاه‌های آتش گرفته و دارای فوران ۵، ۶، ۷ و ۸ میدان نوروز ازسوی گروه‌های غواصی تعمیرات زیرآب منطقه خارک با موفقیت انجام شد.
به گزارش کائنات به نقل از شانا، چاه‌هایی که در اثر حمله هوایی دشمن در زمان جنگ تحمیلی آتش گرفتند و دارای فوران بوده‌اند در همان سال‌های ۶۱ و ۶۲ توسط گروه غواصان فلات قاره با اجرای طرح ابتکاری از زیر آب مهار شده بود، اما با انجام ۹۹ روز عملیات مستمر و شبانه‌روزی، همکاری با متخصصان دکل حفاری DCI-2 و اجرای حدود ۲۴۷۵۰ نفر دقیقه عملیات غواصی، آماده برچیدن از بستر دریا شد.
به‌دلیل انهدام کامل بخش روی سکو در زمان جنگ و فرسایش بخش بزرگی از سازه در زیر آب در ۳۵ سال گذشته، دو حلقه از چهار حلقه چاه موجود در سکوی ۵ نوروز کج شده و روی قیچی‌بندهای زیر آب سقوط کرده بود که با تلاش و تدابیر انجام‌شده ازسوی کارشناسان تعمیرات زیر آب و نصب نگهدارنده و مهارکننده‌های مختلف در زیر آب موفق به عمود کردن دو حلقه چاه شدند، البته با توجه به فصل زمستان و طوفان‌های شدید، این عملیات چند بار تکرار شد، همچنین چند نوبت برشکاری کانداکتور ۳۰ اینچ و کیسینگ‌های درون‌چاهی، نصب اتصالات و شیرآلات مورد نظر مهندسان حفاری مستقر روی دکل DCI-2 و تعویض شیرآلات قدیمی سرچاهی در زیر آب به علت کارایی نداشتن و خوردگی داخلی آنها انجام شد. برای کمک به گروه حفاری برای ایمن‌سازی چاه‌های متروکه ۵، ۶، ۷ و ۸ نوروز قدیم نیز بیش از ۳۰ مرتبه هدایت انواع مته و لوله درون‌چاهی برای نمونه‌برداری و تزریق سیمان انجام شده است. به این ترتیب نگرانی درباره فوران مجدد این چاه‌ها پس از سال‌ها با تصمیم بجا و درایت مدیران شرکت برطرف شد. در همین بازه با تقسیم نیروها و گروه‌های غواصی ضمن انجام کارهای غواصی در ارتباط با جابه‌جایی دکل‌ها، یک مرحله عملیات تعمیر خط ۲۴ اینچ ابوذر نیز انجام شده است.
زیستگاه‌های اکولوژیکی پارس جنوبی پایش می‌شوند
یک مرکز معتبر علمی با حدود ۱۵ میلیارد ریال اعتبار آثار توسعه بر تغییرات زیستگاه‌های اکولوژیکی ساحل و دریا در منطقه پارس جنوبی را پایش می‌کند.
به گزارش کائنات به نقل از شانا، خشایار پورمحمدشاهینی، رئیس پژوهش و فناوری این سازمان گفت: توسعه همگون و متوازن در مناطق پیرامونی صنایع ضرورتی انکارناپذیر برای رسیدن به توسعه پایدار است که سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس با استفاده از همه ظرفیت‌های علمی منطقه و کشور سعی در تحقق آن برای نیل به توسعه پایدار دارد.
وی هدایت پژوهش‌ها به سمت‌وسوی پژوهش‌های تقاضامحور، ایجاد زمینه کارآفرینی و حمایت از نوآوری و خلاقیت نیروهای جوان محقق و نخبه در سطح منطقه و توانمندسازی استادان و دانشجویان برای ورود به عرصه‌های صنعتی و تقویت ارتباط دانشگاه با صنعت از طریق حمایت از رساله‌های تحصیلات تکمیلی را از جمله مهمترین رسالت‌های این مدیریت در سازمان منطقه ویژه پارس برشمرد و افزود: استفاده از ظرفیت‌های علمی منطقه‌ای و کشوری برای پایش شاخص‌های توسعه در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی به‌منظور ارائه راهکارهای بهبود و توسعه متوازن از دیگر رسالت‌های مدیریت پژوهش و فناوری به‌شمار می‌رود، به‌طوری که حجم قابل توجهی پژوهش در این زمینه انجام شده است. رئیس پژوهش و فناوری سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس با اشاره به انعقاد قرارداد پژوهشی پایش وضعیت زیستگاه‌های اکولوژیکی منطقه تصریح کرد: این طرح از سری پروژه‌های ابلاغی وزارت نفت به مدیریت ارشد اچ‌اس‌ئی سازمان منطقه ویژه پارس است که با اعتباری بالغ بر ۱۵ میلیارد ریال از سوی یک مرکز معتبر علمی انجام می‌شود. پورمحمدشاهینی به اهمیت توانمندسازی محیط علمی پیرامون صنعت در استان بوشهر اشاره کرد و گفت: از مجموع ۲۵ عنوان پروژه مطالعاتی - پژوهشی که در پنج سال گذشته در سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس تعریف و اجرا شده است تعداد ۱۹ پروژه به‌طور مستقیم از سوی دانشگاه‌ها و مراکز علمی محیط پیرامونی صنعت انجام شده و در چهار پروژه نیز وظیفه نظارت بر پروژه‌ها به‌عهده این مراکز بوده است.