منوپولی یک بازی است؟

 یعقوب کمیلی - مدیر اقتصادی- دو نوع انحصار دولتی در اقتصادهای جهان قابل تصور است. یکی وقتی که خود دولت رسماً انحصار را در حوزه‌ای خاص به دست می‌گیرد که به آن انحصار دولتی یا Governmental Monopoly می‌گویند.شکل دیگر، انحصار به پشتوانه دولت یا Government-Granted Monopoly است. انحصاری که ممکن است حتی در اختیار یک شرکت کاملاً خصوصی باشد، اما به هر دلیل، توسط دولت حمایت شود.
انحصار یا Monopoly از مفاهیم کلیدی در اقتصاد و مدیریت است. احتمالاً ترکیب‌های مختلفی از این واژه را شنیده‌اید. انحصار کامل، انحصار دوجانبه،‌ انحصار چندجانبه و انحصار طبیعی تنها نمونه‌هایی از کاربرد این مفهوم در اقتصاد و مدیریت کسب و کار هستند.
در حال حاضر یکی از مشکلاتی که در زمینه واردات کالاهای اساسی وجود دارد انحصار است به طوری که هر گاه سهم یک واردکننده از ۲۰ تا ۲۵ درصد بیشتر باشد، شاهد انحصار در بازار می‌شویم.
بازار انحصاری، کمتر از مقدار بهینه تولید میکند و قدرت قیمت گذاری بالاتر از بازار رقابتی را برای انحصارگران فراهم میسازد. یعنی با کاهش تولید رفاه اجتماعی را کم میکند، و با قیمت گذاری غیر منصفانه نابرابری را دامن میزند، و در همان حال، با جلوگیری از ورود رقیب به بازار، بیکاری را افزایش میدهد. به همین دلائل، اگر کارایی را هدف بدانیم، علم اقتصاد ما را به طرد انحصار هدایت می‌کند.
از حیث قانونی نیز تقریبا همه کشورها، قانون ضد انحصار دارند. در ایران، قانون اساسی، در بند ۵ اصل ۴۳، انحصار را در کنار اضرار به غیر، احتکار، ربا و معاملات حرام، ممنوع شناخته است و قانونگذار، فصل نهم قانون اصل ۴۴ را تحت عنوان تسهیل رقابت و منع انحصار، مشتمل بر ۴۱ ماده (۴۳ تا ۸۴) به دفاع از رقابت و نفی انحصار اختصاص داده است؛ بنابراین موضع وزارت صمت، معارض با دین، غیرعلمی و غیرقانونی و مغایر با منافع مردم بوده است.
اما" انحصار در واردات "چیست و ما هم اکنون شاهد چه مدل هائی از انحصار هستیم ؟
1. اولین مدل که جامعه نام آن را انحصار می گذارد این است که یک بنگاه اقتصادی حجم زیادی از یک یا چند نوع کالای اساسی را به کشور وارد می کند ( مثلا بیش از پنجاه درصد ) اما این حجم واردات بدلیل توانائی مالی بنگاه اقتصادی مربوطه – ارتباطات وسیع او با فروشندگان خارجی – و تبحر تجربه در بازرگانی خارجی است .آیا این مدل را میتوان" انحصار" نام نهاد ؟
دقت بفرمائید که در این مدل ، مطلقاً فسادی بمعنای مصطلح آن وجود ندارد  . البته مدیران و دستگاه های دولتی ، بدلیل هراس از عدم واردات توسط این بنگاه اقتصادی و بوجود آمدن کمبود در بازار کالا، تلاش می نمایند که امتیاز و توجه بیشتری نسبت به این بنگاه معمول نمایند اما نه بدلیل وجود فساد در روابط اداری بلکه بدلیل احساس ضعف در مقابل این بنگاه های قدرتمند .
ممکن است این سوال پیش آید که در این مدل از واردات ، بنگاه مذکور بدلیل حذف شدن رقبای کوچک تر و توجه بیشتر مدیران دولتی ( حتی اگر هیچ رابطه فساد آلودی هم در میان نباشد ) بتدریج بزرگ تر و بزرگ تر میشود و سهم بیشتری را از بازار واردات خواهند گرفت . خاصه آنکه این بازار ، کالای اساسی کشور است و از حساسیت بسیار    ویژه ای در شرایط کشور برخوردار است و نمی توان برای مصالح ملی کشور ، صرفاً به نظاره نشست تا برخی بنگاه ها فربه شوند .
پاسخ به این سوال مهم چنین است که اگر دستگاه های متولی دولتی بر این اعتقاد هستند که نباید کالای اساسی کشور بصورت انبوه توسط یک یا دو بنگاه اقتصادی وارد گردد تا کشور در مواقع بحرانی دچار تنش شود، می توانند با وضع مقررات و دستور العمل هائی ، نسبت به واردات کالای اساسی توسط بنگاه ها محدودیت قائل شوند ولی  در زمانی که هیچ ضوابطی در این خصوص وضع نشده است ، نباید اقدام به جنجال های انحصار اقدام نمود زیرا هیچ تخلفی بشکل فساد یا تخطی از ضوابط صورت نگرفته است
2. دومین مدل این است که یک بنگاه اقتصادی با استفاده از روابط فساد آمیز با دستگاه های دولتی و تضییع حق دیگر بنگاه های اقتصادی ، مبادرت به واردات انبوه نماید. پاسخ در این مدل کاملاً مشخص است و باید با فساد مقابله جدی نمود . اگر چه باز جای این سوال باقی است که صرفنظر از فساد در روابط اداری ، اساساً در کشور ما محدودیتی برای واردات توسط دولت وجود ندارد.
اجرای طرح های توسعه فولاد بناب، تبدیل تهدیدها به فرصت است
  نایب‌رییس هیات‌‌مدیره شرکت احیا استیل فولاد بافت اعلام کرد: امضای توافقنامه گروه مالی گردشگری با قرارگاه خاتم الانبیا برای اجرای طرح های توسعه مجتمع فولاد بناب، ضرورتی برای تبدیل تهدیدها به فرصت و بهره گیری از توانمندی متخصصان داخلی است.
به گزارش کائنات به نقل از روابط عمومی گروه مالی گردشگری، محمد روزبهانی گفت: قرارگاه خاتم الانبیاء توانایی بالایی در پروژه های ساخت و سازدر کشور دارد و با رویکرد اقتصاد مقاومتی به عنوان یک مجموعه تخصصی مجرب، زبده و توانمند تا به حال توانسته ضمن بکارگیری پیمانکاران داخلی و تربیت مدیران لایق در اجرای پروژه های ملی، به رقیب سرسختی برای پیمانکاران خارجی تبدیل شود وشعار “ما می توانیم” را به شایسته ترین صورت محقق سازد.
وی افزود: قرارگاه خاتم همچنین تاکنون موفق به اجرای طرح های متنوعی در بخش صنعت و معدن شده که از جمله آنها می توان به احیای مستقیم فولاد بافت به ظرفیت 800 هزارتن در سال و احیای مستقیم فولاد میانه به ظرفیت سالانه 800 هزار تن اشاره کرد.  روزبهانی با اشاره به تحریم های ظالمانه بیگانگان ادامه داد: بنظر می رسد این مجموعه با تکیه بر توان داخلی و استفاده از نیروهای متخصص و همچنین بهره گیری از دانش آموخته های پروژه های انجام شده خود بتواند در احداث طرح های توسعه شرکت بناب راهگشا باشد. وی درباره تاثیر طرح های توسعه مجتمع فولاد بناب بر صنعت فولاد کشور گفت: به طور کلی، صنعت فولاد در تولید، اقتصاد و توسعه کشور نقش مهم و کلیدی دارد و توسعه طرح های فولادی درکشور، منجر به ایجاد ارزش افزوده بیشتر و همچنین اشتغال زایی در کشور  می شود.  روزبهانی افزود: فولاد بناب با اجرای طرح های توسعه می تواند به عنوان یکی از واحدهای بزرگ تولید کننده درغرب و شمال غرب کشور، نیاز بازارهای داخلی آن مناطق را تامین و با اتصال به راه آهن سراسری، علاوه بر تسریع در ارسال محصولات به نقاط مختلف کشور، بازارهای صادراتی غرب کشور را نیز در آینده نزدیک پوشش دهد. وی تصریح کرد: راه اندازی طرح های توسعه مجتمع فولاد بناب درمنطقه و توسعه فولاد کشور در مناطق غربی، در رونق صنعت کشتی سازی، خودروسازی، صنایع بسته بندی، سیستم حمل و نقل، صنایع مربوط به تولید و انتقال انرژی، معدن و لوله و پروفیل ساختمانی کشور بسیار تاثیرگذار است. به گفته روزبهانی، جذب نیروی انسانی متخصص و مجرب در منطقه و امکان تربیت نیروی متخصص ، جلوگیری از واردات محصولات فولادی بی کیفیت، ایجاد ارزش افزوده ملی بیشتر با تولید بیشتر محصولات فولادی و دستیابی به بازارهای بزرگ صادراتی غرب کشور از اهم مزایای اجرای طرح های توسعه مجتمع فولاد صنعت بناب است.

وزیر صمت: وزارت صمت موردهجمه رانت خواران و مفسدان قرار گرفته است
 وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: وزارت صمت وزارتخانه خط مقدم است که موردهجمه همه رانت خواران، مفسدان و ویژه خواران قرار گرفته است.
علیرضا رزم حسینی در جلسه مشترک رفع موانع تولید و شورای معادن استان کرمان با گرامیداشت یاد و خاطره شهیدسپهبد حاج قاسم سلیمانی اظهار کرد: شهید سلیمانی آغازگر یک مکتب شد و به شایستگی مقام معظم رهبری بهترین تجلیل را از این سرباز نامدار وطن داشت. وی همچنین با گرامیداشت یاد آیت الله جعفری نماینده سابق ولی فقیه در استان کرمان افزود: ایشان در 40 سال گذشته خدمات نجیبانه ای در استان ارائه و در دفاع مقدس برای بسیج عمومی مردم به منظور دفاع از کشور فعالیت های مهمی انجام داد. رزم حسینی با اشاره به اینکه وزارت صمت وزارتخانه خط مقدم است که موردهجمه همه رانت خواران، مفسدان و ویژه خواران قرار گرفته، تصریح کرد: این وزارتخانه 40 درصد جی دی پی، 38 درصد اشتغال کشور و مسئولیت معیشت و سفره مردم را به عهده دارد. وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه این وزارتخانه در شرایط جنگ اقتصادی نیز مورد حمله بدخواهان است، بیان کرد: وزارت صمت اگر بخواهد با صداقت با مردم گفت و گو کرده، ملاحظه کاری نداشته باشد و سبک اداره جدیدی دنبال کند نیاز به حمایت حکومت دارد نه فقط حمایت دولت و رییس جمهور و حکومت باید به کمک وزارت صمت بیاید و برای معیشت مردم، تولید کشور و تجارت خارجی تلاش کند. وی اظهار کرد: در حوزه تجارت خارجی هر بخشنامه و قانونی با همکاری بانک مرکزی و محوریت این وزارتخانه صادر می شود و در بحث رفع تعهد ارزی صادرکنندگان و واردات کالاهای اساسی و مواد اولیه موردنیاز کارخانجات اقدام خوبی صورت گرفت و در یک ماه و نیم گذشته 5 میلیارد دلار ثبت سامانه شده است. رزم حسینی تصریح کرد: روز به روز برای رفع موانع این حوزه کار می کنیم و حتما اتفاقات خوبی باهمکاری رییس کل بانک مرکزی انجام می دهیم تا صادرات افزایش و ارزآوری به کشور بیشتر شود. وی در ادامه بیان کرد: در کل کشور از 52 هزار واحد صنعتی بالغ بر 10 هزار واحد راکد یا تعطیل است که اراده کردیم تا پایان امسال 1500 واحد را فعال کنیم.
وزیر صمت گفت: اگر هر گروه و شخصیت سیاسی که می خواهد کار کند، سیاسی ترین کار، فعالیت اقتصادی و معیشت مردم است. چه سیاستی بهتر از اینکه دل مردم را نسبت به انقلاب و نظام نرم تر کنیم؟ باید دل مردم را با کار و اقتصاد به دست بیاوریم. وی اظهار کرد: ستاد تسهیل و رفع موانع تولید اختیارات خوبی دارد و برای تکمیل واحدهای نیمه فعال 52 هزار میلیارد تومان در قرارگاه جهش تولید تصویب و به استان ها ابلاغ شده و فرصت خوبی است که واحدهای راکد و غیرفعال از این تسهیلات استفاده کنند.