گزارش
مینا ذوالقدر - «توسعه شهرنشینی و پیدایش مناطق کلان شهری در کشورهای جهان سوم با توسعه شهرنشینی در کشورهای جهان صنعتی غرب که از فردای انقلاب صنعتی در کشورهای مذکور آغاز گردید بسیار متفاوت است. هجوم سیل آسای روستاییان به شهرها به ویژه شهرهای بزرگ در کشورهای در حال توسعه را باید در از هم پاشیده شدن نظام های سنتی تولید روستایی از یک سو و وجود فرصت های شغلی مناسب از سوی دیگر جستجو کرد. مهاجران به محله های مهاجرنشینی هجوم می برند که در حاشیه شهرها مانند قارچ رشد می کنند و آنان در جایی که «حاشیه گندابی» یا «آپاندیس نواحی شهری» نامیده می شود سکنی می گزینند. بسیاری از آنها در شرایطی زندگی می کنند که از کمترین امکانات اولیه نیز بی بهره اند. همزمان با افزایش مکانهای آلونک نشین، شاهد گسترش بی رویه نابرابری های اجتماعی، فقر، بیکاری، بزهکاری، تفاوتهای فرهنگی و بیسوادی هستیم. حلبی آبادها نتیجه کاربری ارضی نابرابر بین بخش های مختلف شهری است که به صورت های مختلف زمین ها را در خارج از محدوده ها در اشغال خود دارند. حلبی ابادها بدون امکانات بازافرینی، از لحاظ اشتغال و دیگر منابع می توانند حتی ریشه در مناطق روستایی داشته باشند. بیشترین امید آنها به کار در شهر می باشد. در راستای این بررسی، میتوان متغیرها و عوامل زیادی را برشمرد که هر یک بنوعی بر چگونگی زیست شهری تاثیرگذار هستند. مناطق حاشیه نشین از جمله پدیده هایی است که تاثیرات منفی بسیاری را بر شهر ، محیط زیست و امور سیاسی و اقتصادی بر جای می گذارد. شرایط فیزیکی - کالبدی این زاغه ها عبارت است از تراکم بالای جمعیت، فقدان تسهیلات مناسب زندگی، کمبود خدمات اولیه زیربنایی، محیط زیست الوده و غیربهداشتی. همچنین در این محل ها درصد بالایی از بیسوادی، بیکاری، جنایت و ناهنجاری های روانی مشاهده می گردد. تخریب خانه طیبه رمضان زاده فیلم تخریب خانه زن بندرعباسی به نام طیبه رمضان زاده بازتاب زیادی داشت.از عصر روز پنجشنبه فیلمی در شبکههای اجتماعی دست به دست میشود؛ فیلمی که ماموران شهرداری بندرعباس خانه یک زن را در محله قدیمی و فقیرنشین ثارالله که بومیها منطقه به آن گِل کنی میگویند، تخریب میکنند. التماسهای طیبه رمضان زاده صاحب این خانه که با چند بلوک محقر و سقفی پلاستیکی ساخته شده بود هم فایدهای نداشت و ضجههای دختر بچه طیبه رمضان زاده هم که میگفت «تورو خدا خانه را خراب نکنید» اثر نکرد و با چند ضربه ماموران شهرداری خانه فرو ریخت و درد دیگری به غیر تخریب خانه نمایان شد؛ وضعیت محقرتر داخل خانه! چند ساعت بعد از تخریب خانه، زنی که در فیلم دیده میشود، خودسوزی کرد و به بیمارستان منتقل شد. پیگیری نشان میدهد او از ناحیه دست و قفسه سینه دچار سوختگی شده و هماکنون در بخش سوختگی بیمارستان شهید محمدی بندرعباس بستری است. زنی که خانهاش تخریب شده و خودسوزی کرده، طیبه رمضان زاده نام دارد. او ۳۵ ساله است. از وضعیت همسر او اطلاعی در دست نیست و ظاهرا فقط یک دختر دارد؛ همان دختری که فریاد میزد «خانهمان را خراب نکنید» درست پس از انتشار گسترده فیلم دردناک تخریب خانه و پخش خبر خودسوزی طیبه رمضان زاده، خبر رسید که شهردار بندرعباس گفته هزینههای بیمارستان را تقبل خواهند کرد و خانهای به آنها اهدا خواهد شد. نخستین واکنش مخاطبان به این رفتار متظاهرانه شهرداری بندرعباس این بود که آیا نمیشد پیش از تخریب خانه، چنین تصمیمی گرفته میشد؟ حتما باید خبر منتشر میشد، حتما باید خودسوزی میشد؟ خبر مرگ بانوی بندرعباسی صحت ندارد پس از انتشار خبر خودسوزی و مرگ بانوی ۳۵ ساله بندرعباسی براثر تخریب منزلش توسط شهرداری بندرعباس در فضای مجازی نگاهها به این موضوع ابعاد گستردهای به خود گرفته تا جایی که دادستان بندرعباس ضمن تایید اتفاق رخ داده از برخورد با مسببین این موضوع خبر داده است. دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بندرعباس گفت: پرونده قضایی برای متخلفین تشکیل و چگونگی رویداد در دست بررسی است.قهرمانی در این خصوص افزود: به سازمانهای حمایتی هم دستور قضایی داده شده است که به این خانواده کمک فوری شود. همچنین مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان خبر مرگ بانوی جوان بندرعباسی را پس از خودسوزی تکذیب کرد.دکتر فاطمه نوروزیان افزود: این خانم اکنون با ۱۷ درصد سوختگی از ناحیه دست و قفسه سینه، در بخش سوختگی بیمارستان شهید محمدی بندرعباس بستری است. تشکیل پرونده برای متخلفان تخریب خانه در بندرعباس دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بندرعباس در واکنش به خبر تخریب خانهای در بندرعباس و خودسوزی زن ۳۵ ساله گفت: پرونده قضائی برای متخلفین تشکیل و چگونگی رویداد در دست بررسی است. مجتبی قهرمانی افزود: به سازمانهای حمایتی هم دستور قضائی داده شده است که به این خانواده کمک فوری شود. دادستان بندرعباس گفت: در این زمینه دستوراتی داده شده است که باید در ۲۴ ساعت بررسی و اقدام شود این دستورات شامل موارد؛ احضار همه عوامل دخیل در تخریب، شکایت خانم مصدوم شده اخذ و دلایل ایشان بررسی شود، در صورت تمایل به پزشکی قانونی معرفی شود، تحقیق در خصوص نقض حقوق شهروندی از طرف نیروهای شهرداری و رایگان شدن همه خدمات بیمارستانی برای این مصدوم داده شده است. تخریب طبق قانون بود عباس امینی زاده شهردار بندرعباس درباره علت تخریب خانه این زن با تاکید بر اینکه این خانه در زمین تصرفی ساخته شده بود و بعد از چندین مرتبه تذکر و ارسال ابلاغیه برای تخلیه این تخریب صورت گرفته است، گفت: زمین تصرفی بود و باید طبق قانون تخریب میشد. وی عنوان کرد: بارها به این خانواده گفته شده بود که محل را تخلیه کنند اما توجهی نداشتند و مأموران شهرداری به همراه مأموران یگان حفاظت مسکن در بخش رفع تصرفات به محل اعزام شده بودند. این زمینها متعلق به مسکن و شهرسازی است و به قصد جلوگیری از ساخت و ساز غیرمجاز این تخریب صورت گرفته است. این خانواده مجوز ساخت خانه نداشتند و غیر قانونی آن را بنا کرده بودند. هزینه درمان سوختگی را میدهیم و زمینی هدیه میکنیم! اسماعیل موحدینژاد معاون خدمات شهری شهرداری بندرعباس هم در خصوص این حادثه گفت: ظاهراً پیش از این، چندین مرتبه به این خانواده تذکر داده شده بود که محل را ترک کنند زیرا در منطقه غیرمجاز ساخت و ساز انجام دادهاند. این تاکید بر تخلیه محل، بیشتر برای امنیت خود این خانواده بود، زیرا در محلی ناامن که بستر رودخانهای که مسیر آبهای سطحی از شمال شرق به سمت دریاچه ۲۲ بهمن بود اقدام به ساخت این اتاقک کرده بودند. موحدی نژاد تاکید داشت که کسی در آن اتاقک زندگی نمیکرد و فقط یک چهار دیواری بوده است که تخریب شد، ادامه داد: در لحظات تخریب، زن ناگهان اقدام به خودسوزی کرد. بلافاصله به بیمارستان منتقل شد ولی متأسفانه دچار ۱۸ درصد سوختی شده که بیشتر در دست چپ این زن است. معاون خدمات شهری شهرداری بندرعباس در ادامه در مورد اینکه آیا بعد از این حادثه شهرداری و وزارت مسکن و شهرسازی قصد جبران خسارت دارند یا خیر؟ گفت: طبق دستور شهردار، تکلیف شده که علاوه بر پرداخت تمام هزینههای درمان با هماهنگی وزارت مسکن و شهرسازی زمینی به این خانواده اهدا شود. واکنش شدید استاندار هرمزگان به حادثه تخریب منزل زن سرپرست خانوار فریدون همتی استاندار هرمزگان که امروز برای سرکشی به وضعیت راههای شرق هرمزگان و بازدید از پروژه نفتی عظیم ملی در جاسک و سیریک به سر میبرد، ساعتی قبل با اطلاع از اتفاق رخ داده در تخریب منزل یک زن سرپرست خانوار در بندرعباس توسط عوامل شهرداری و یگان حفاظت اراضی مسکن، ضمن تماس تلفنی فوری با شهردار بندرعباس، با انتقاد از این اقدام، بر برخورد جدی با عاملان این تصمیم نادرست و غیراصولی تأکید کرد. وی همچنین عنوان داشت: این اقدام افکار عمومی را جریحهدار کرده و در حالی که میشد با برخورد و روش مناسب قانون را درست و صحیح اجرا کرد که متأسفانه، اوج بیتدبیری در این زمینه صورت گرفته و باید عاملان این تصمیم بشدت مورد پیگرد قرار گیرند. استاندار هرمزگان گفت: هر چند اقدام غیرقانونی در تصرف اراضی ملی نباید صورت گیرد، اما نوع رفتار این چند مأمور شهرداری و بیدقتی و بیتدبیری در این زمینه کاملاً مشهود بوده و چهره کارکنان شهرداری را خدشه دار کردهاند که بنده به جای عاملان این اتفاق از این خانواده و مردم عزیز عذرخواهی میکنم. شهردار بندرعباس شبانه فراخوانده شد بازرس کل استان هرمزگان در گفتگو با با اشاره به تخریب منزل زن سرپرست خانوار هرمزگانی اظهار داشت: ساعاتی پیش و به محض اطلاع از موضوع، بازرسی کل استان با فراخواندن شبانه شهردار بندرعباس و عوامل دخیل در تخریب، اقدام به اخذ توضیح کرد. رضا مختاری افزود: با عوامل و مقصرین موضوع بدون اغماض برخورد قانونی خواهیم داشت و این پرونده به صورت ویژه در دست بررسی است و تا حصول نتیجه به طور جدی و مستمر پیگیری خواهد شد. بازرس کل استان هرمزگان گفت: درست است که تصرف اراضی ملی به صورت غیرقانونی مجاز نیست اما اقدامات باید به صورت قانونی و با رعایت جوانب انسانی و به دور از حادث شدن این گونه مسائل قانون انجام شود. همچنین شهرداری بندرعباس با دستور استاندار ملزم شده تا ضمن دلجویی از این بانوی آبرومند و کودکان آنان، به شکل مقتضی این عمل نادرست را جبران کند و کمیته امداد نیز مشکل مسکن این زن و فرزندانش پیگیری و رفع کند. واکنش افکار عمومی به تخریب خانه در بندرعباس مهمترین واکنش افکار عمومی در شبکههای اجتماعی، مقایسه زندگی طبقه مرفه با حاشیهنشیان فقیر بود. پرویز فتاح چندی پیش در صداوسیما از غصب اموال بنیاد توسط نهادها و چهرههای بانفوذ سیاسی کشور سخن گفته بود. در هیچکدام از آن موارد کسی حاضر نشد از قوه قهریه برای بازپسگیری اموال عمومی استفاده کند. یکی از کاربران شبکههای اجتماعی نوشت: «خانه آن زن سرپرست خانوار غیر قانونیتر از خانه آقازادهای است که در دل کوه و جنگل با هزار دوز و کلک و رانت زندگی میکند؟» احسان گنجی در توییتر نوشت: «از مسئولان عزیز (!) که میگفتند مستاجرها برای تحویل خانه در دوره کرونا اجباری ندارند، تقاضا داریم خراب کردن آلونکهای بیست متر مربعی روی سر خانوادههای بیسرپرست رو لااقل بگذارند برای بعد از کرونا!» اکانت توییتری بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر در پستی به کنایه نوشت: «باستیهیلزهای بدون مجوز در حال توسعه و زاغههای کرمانشاه و بندرعباس در حال تخریباند! حتماً باید از دنیا بروند یا خودسوزی کنند تا صدای تظلم خواهیشان شنیده شود. فریاد که عدالت به معنای برابرتر بودن برخی ترجمه شود!» مهرنوش احمدی نوشت: «بخاطر فیلمبرداری از دیوار کاخهایشان زمین و زمان را بهم میدوزند، اما صدای ضجههای مستضعفان را هنگام خراب کردن دیوار آلونکشان را نمیشنوند! آقای قوه قضاییه شما این صدا بشنو!» میلاد صالحی به طعنه نوشت: «فیلمبردار ویدئوی تخریب آلونک توی بندرعباس هنوز دستگیر نشده است؟ مسئولین کم کاری میکنند!» اشاره او به خبر درخواست بازداشت فیلمبردار ماجرای دختر آبادانی بود که توسط یک نماینده مجلس مطرح شد. کاربران دیگری طرحهایی درست کردند که خانه برخی مسئولان بلندپایه را در مناطق مختلف نشان میداد و مکان آنها را با آلونک کوچک طیبه رمضان زاده مقایسه میکردند. آنها نوشته بودند اینها عمدتا در نیاوران و ولنجک و لواسان و زعفرانیه و قیطریه و الهیه هستند و درکی از زندگی سخت مردم در آلونکهای حاشیهنشیان ندارند. از آسیه پناهی تا طیبه رمضان زاده طیبه رمضان زاده نخستین فردی نیست که خانهاش با چنین بیرحمی تخریب میشود. چندی پیش در کرمانشاه ماموران شهرداری به آسیه پناهی پیرزن ۵۸ ساله کرمانشاهی حمله کردند و او به خاطر فشار ناشی از این اتفاق جان خود را از دست داد. آن سو تر در در اهواز، بنیاد مستضعفان به عنوان نهاد حامی محرومان در ماه محرم میخواست روستای ابوالفضل اهواز را تخریب کند. ماجرا آنقدر پیچیده شد که کار به تیراندازی به سمت روستاییان کشیده شد و فیلمهای منتشر شده از روستا آنقدر با واکنش افکار عمومی همراه شد که فعلا بنیاد مستضعفان از تصمیم خود عقب نشسته است. در همین نزدیکی پایتخت، حاشیهنشینان چاردانگه ! شهرداری قرار است خانههای مردم را تخریب کند. شهرداری چهاردانگه اوائل خرداد ماه اقدام به تخریب بخشی از منازل مردم حاشیهنشین منطقه کرد و فاز دوم نیز تا مدتی دیگر اجرایی خواهد شد و خانههای دیگری تخریب میشود و خانوارهای حاشیهنشین این منطقه سرپناه خود را از دست میدهند.