200 هرار نابینای کشور در رنج کمبود امکانات

  میثم پورولی - پانزدهم اکتبر به عنوان روز جهانی نابینایان یا قانون عصای سفید نام گذاری شده است. هر چند کاربرد عصا به عنوان وسیله کمکی در رفت و آمد نابینایان، از سده‌ها پیش متداول بوده، ولی به کار گیری عصای سفید به شکل امروزی و به عنوان نماد بعد از جنگ جهانی اول رایج شد. تقریبا ۲۵۳ میلیون نفردر دنیا دچاراختلال نابینایی هستند گفت: تقریبا ۳۶ میلیون نفرازاین افراد نابینای مطلق هستند که ازاین تعداد ۱۸۹ هزار نفر در کشورما وجود دارد که دربهزیستی پرونده اختلال بینایی دارند.
در سال ۱۹۲۱م. جیمز بیگز عکاس انگلیسی که در سانحه‌ای بینایی خود را از دست داده بود برای در امان ماندن از تصادف حین رفت و آمد در خیابان‌های اطراف محل زندگی خود ابتکار استفاده از عصای سفید را به کار برد و پس از آن بود که دو پژوهشگر آمریکایی قانون عصای سفید را نوشتند و ۱۵ اکتبر به عنوان روز جهانی نابینایان یا قانون عصای سفید تعیین شد.
جان کلام این قانون این است که نابینا هم عضوی از جامعه متمدن است و حقوق اجتماعی مصرحی دارد و به جای ابراز ترحم حقوق او را باید رعایت کنیم.
خانم یا آقایی که رانندگی می‌کنید اجازه بدهید نابینایی که با عصای سفید قابل شناسایی است به راحتی از خیابان عبور کند. نه بگوییم «مگه کوری؟» و نه با واژه «روشن‌دل» بخواهیم خودمان را گول بزنیم.احترام به نابینا با این تعارفات نیست. با رعایت قانون عصای سفید است.
راستی آیا امروز در مدارس قانون عصای سفید را آموزش می‌دهند؟ آیا بچه‌های می‌دانند رودکی شاعر بزرگ ایرانی که هزار سال پیش می‌زیسته نیز نابینا بوده است؟ آیا بچه‌های ما دکتر خزائلی را می‌شناسند که کم از هلن کلر نداشت و ندارد؟
به جای این همه حرف‌های تکراری و حوصله سر بر نحوه مواجهه با دارنده عصای سفید را آموزش دهیم تا چند سال دیگر این بچه‌ها هنگام رانندگی تا عصای سفید دیدند از سرعت خود بکاهند و راه را برای عبور نابینایان باز کنند.
عصای سفید می‌تواند ضامن جان و سلامت یک نابینا باشد. اگر عصای سفید را نبینیم این ماییم که نابیناییم و اگر نابینایی نابینا دست خود او نبوده این نابینایی در عین بینایی از آن دست ندیدن هاست که سزاوار سرزنش است. نابینا نه نیاز به ترحم ما دارد نه تعارفی، چون خطاب با کلمه «روشن‌دل» و اتفاقا خوش‌شان نمی‌آید به آن‌ها روشن‌دل گفته شود. حقوق اجتماعی نابینایان را به رسمیت بشناسیم و رعایت کنیم. کمترین و نماد آن‌ها توجه به عصای سفید است.
  نابینایان بیش از دیگران در خطر ابتلا به کرونا هستند
به دلیل رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، مردم مانند قبل به نابینایان کمک نمی‌کنند و این اتفاق ممکن است سلامت آنها را به خطر بیندازد. همچنین نابینایان به خاطر لمس اشیای مختلف، بیش از بقیه در خطر ابتلا به کرونا هستند.
علی اکبر جمالی مدیرعامل انجمن نابینایان ایران با بیان اینکه رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای افراد نابینا همانند افراد بینا است، افزود: با این حال نابینایان به دلیل شرایطی که دارند نمی توانند خیلی موارد بهداشتی را رعایت کنند.
وی ادامه داد: به این دلیل که آنها مدام مجبور به لمس اشیا اطراف خود هستند، همچنین عصایی که استفاده می کنند می تواند عامل انتقال بیماری باشد یا بدنشان بیش از افراد بینا با محیط اطراف تماس دارد. به همین خاطر باید بیش از بقیه از مواد ضدعفونی کننده استفاده کنند که این کار، سختی مضاعفی به آن‌ها تحمیل کرده است.
رییس هیات مدیره انجمن نابینایان همچنین با بیان اینکه استفاده از دستکش نیز برای نابینایان مشکلاتی را ایجاد می کند، تصریح کرد: دستکش مانع از لمس دقیق اجسام و فضای اطراف این افراد می شود. اغلب کارهای بچه های نابینا از طریق لمس کردن اجسام و اطراف صورت می گیرد. در چنین مواقعی استفاده از دستکش مانع از لمس دقیقشان می شود و برای آنها مشکلات فراوانی را ایجاد می کند.   وی ادامه داد: همچنین برای نابینایان در زمینه مطالعه بریلی مشکلاتی ایجاد شده و آنها مجبورند برای مطالعه، کتاب را لمس کنند و اگر کتاب آلوده باشد می‌تواند باعث ابتلای آنها به این بیماری شود.
جمالی خاطرنشان کرد: انجمن، اطلاع رسانی ها و آموزش‌های لازم در خصوص رعایت پروتکل‌های بهداشتی مربوط به کرونا را در اختیار افراد نابینا قرار داده اما آنها بیش از افراد بینا نیازمند استفاده از مواد بهداشتی و ضدعفونی کننده هستند. شاید اگر این مواد به صورت رایگان یا نیم بها در اختیار نابینایان قرار گیرد، شرایط برای آنها کمی راحت‌تر شود و بهتر بتوانند بهداشت را رعایت کنند.
مدیرعامل انجمن نابینایان با بیان اینکه غیر از کرونا مشکلات دیگری نیز سلامتی و جان افراد نابینا را در شرایط کنونی تهدید می کند، تاکید کرد: تا پیش از این اگر مردم در کوچه و خیابان افراد نابینا را می دیدند به آنها کمک می کردند، اما اکنون به دلیل حفظ فاصله گذاری اجتماعی دیگر کسی به کمک آن‌ها نمی رود.
وی ادامه داد: برای مثال مردم به فرد نابینا در داخل مترو برای عبور از پله برقی یا سوار شدن به قطار یا استفاده از اتوبوس، عبور از خیابان و نظایر آن کمک می کردند. به همین دلیل بچه های نابینا می توانستند با حمایت مردم از خانه ها بیرون آمده و به فعالیت های روزمره بپردازند اما امروز به دلیل رعایت فاصله گذاری اجتماعی، حمایت مردم از نابینایان بسیار کمرنگ شده است. در واقع اگر هم کمکی به آنها شود، فاصله گذاری اجتماعی نقض می شود. برای مثال یک فرد نابینا برای عبور از خیابان نیاز دارد فردی دست وی را بگیرد و او را از خیابان عبور دهد یا با گرفتن دست وی کمک کند، داخل اتوبوس برود.
جمالی خاطرنشان کرد: این افراد می‌توانند کارهای خود را انجام دهند اما گاهی نیازمند همراهی مردم هستند. شاید بهتر است در این مواقع افراد پشت سر فرد نابینا قرار گرفته و با احترام و حرکت دستشان آنها را به سمتی که می خواهند بروند هدایت کنند یا به صورت لفظی اما درست و واضح آدرس بدهند و فرد نابینا را برای رسیدن به مقصد هدایت کنند. مشروط به اینکه امنیت فرد نابینا حفظ شود. به ویژه در مکان های شلوغ آدرس دادن دقیق به صورت لفظی بسیار اهمیت دارد.
  نابینایان و دغدغه ایمن سازی شهری
مدیرعامل شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان (چاووش) درباره مشکلات و خواست های نابینایان می گوید: انتظار نداریم مشکلات نابینایان یک شبه برطرف شود اما انتظار است که هر سال بخشی از مشکلات جامعه نابینایان برطرف شود و گامی به جلو برویم و آمادگی رویارویی با مشکلات جدید نابینایان را داشته باشیم.
سهیل معینی می افزاید: نابینایانِ امروز، متاسفانه همان مشکل نابینایان ۲۰ سال پیش یعنی دغدغه ایمن سازی شهری را دارند و این مشکل همچنان پابرجاست درصورتیکه نابینایان امروز باید به فناوری های نوین دسترسی داشته باشند و لازم است که مشکلات نسل جدید نابینایان کمتر از نسل قدیم آنان باشد.
وی اضافه می کند: پتانسیل های فراوانی در گروه نابینایان وجود دارد و مناسب سازی بحثی نیست که از سازمان بهزیستی کشور بربیاید بلکه نیاز به همکاری ارگان های دیگر مانند شهرداری دارد.
  نیاز دانشجوی نابینا به نوت تیکر
غلامحسین بخشی رئیس موسسه نابینایان قزوین می گوید: سرمایه گذاری هایی برای مناسب سازی های شهری می شود اما خواست نابینایان محقق نمی شود و به این هدررفت سرمایه ها می گویند. وی از مسئولان ذیربط خواست هنگام خرید تجهیزات ویژه نابینایان در استان ها و شهرستان ها حتما مشاور بگیرند؛ دانشجویان نابینا دستگاه نوت تیکر (نوعی دستگاه تایپ کننده  note taker) می خواهند اما نمی توانند آن را داشته باشند بنابراین لازم است تسهیلاتی برای تامین دستگاه نوت تیکر در اختیار دانشجویان نابینا قرار گیرد.
  فرار ارگان ها از استخدام نابینا
رئیس موسسه نابینایان قزوین ادامه می دهد: ۲۰ ماه از ابلاغ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت گذشت اما کارفرمایان همچنان راه مفری در اشتغال پیدا کردند و خود را مکلف به اجرای قانون نمی دانند. بخشی می افزاید: به طورمثال ارگان ها می دانند که شغلی مانند اپراتوری از عهده نابینایان برمی آید اما بازهم نابینایان را به کار نمی گیرند و هنگامیکه علت آن را می پرسیم، می گویند بازرس ایراد می گیرد اما بازرس چکار به نابینا دارد.
وی خاطرنشان می کند: سازمان بهزیستی کشور ۱۵۹ فرآیند در آیین نامه اجرایی دارد که فقط ۲۰ مورد آن اجرا می شود و ۱۳۹مورد آن اجرا نمی شود.
  قطع خودسرانه مستمری مددجویان حقوق بگیر در شهرستان ها
رئیس موسسه نابینایان قزوین می گوید: بخشی از مستمری مددجویان نابینا از محل قانون هدفمندی یارانه ها تامین می شود اما بهزیستی استان ها و شهرستان ها خودسرانه این مستمری ها را قطع می کنند. بخشی می افزاید: استدلال آنان برای قطع مستمری ها این است که مستمری بهزیستی فقط به مددجویانی تعلق می گیرد که کمتر از یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان حقوق می گیرند درحالیکه خط فقر به گونه ای دیگر تعریف شده است؛ در  برخی خبرها آمده بود که حقوق کمتر از هفت میلیون تومان زیر خط فقر است.  
وی ادامه می دهد: درحال حاضر فرد سالم با حقوق بازنشستگی نمی تواند زندگی خود را بچرخاند و آیا حالا حقوق یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومانی یک مددجو، جوابگوی زندگی او هست که مستمری ۲۸۰ یا ۳۰۰ هزار تومانی او قطع می شود.
بخشی خاطرنشان می کند:‌ شاید مبلغ ۲۸۰ یا ۳۰۰ هزار تومان برای بسیاری از افراد، چیزی نباشد اما هنگامیکه وارد زندگی یک فرد حقوق بگیر می شود، بسیاری از مشکلات را برطرف می کند.
  ضرورت اختصاص اعتبارات پژوهشی به حوزه نابینایی
نرگس نیکخواه مدیر انجمن نابینایان کاشان و استادیار دانشگاه این شهر نیز می گوید: از سازمان بهزیستی کشور توقع دارم چگونگی هزینه‌کرد اعتبارات پژوهشی این سازمان را روشن کند.
وی می افزاید: هر استاد و دانشجوی دارای معلولیت علاقمند به پژوهش در حوزه معلولیت خود است اما این موارد در اعتبارات دیده نشده است یا اینکه بهزیستی، سیاست روشنی درباره آن دارد. حتی سیاست گذاری وزارت علوم در این زمینه باید با نظارت بهزیستی -به عنوان متولی حقوق افراد دارای معلولیت-  صورت گرفته باشد.
  ضرورت حمایت های حقوقی از نابینایان
علی صابری وکیل و حقوقدان و رئیس شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان کشور نیز با اشاره به خواست های حقوقی نابینایان می گوید: باید در بهزیستی، ظرفیتی حقوقی برای ورود در بحث استخدام و اشتغال افراد دارای معلولیت در آموزش و پرورش وجود داشته باشد که پیگیری های این سازمان درحال پیش رفتن است.
وی تاکید می کند: سازمان بهزیستی کشور باید حمایت حقوقی از افراد دارای معلولیت به ویژه نابینایان داشته باشد؛ زمانی برای حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت ۹۰ میلیون تومان اعتبار درنظر گرفته شد؛ این بودجه ها مهم نیست بلکه آنچه بیش از آن اهمیت دارد، روحیه حمایتی از حقوق معلولان است.
وی اضافه می کند: متاسفانه گاهی واکنش ها به حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، رنگ و بوی سیاسی می گیرد که باید این نگاه های سیاسی را کنار گذاشت و فقط به فکر حمایت از حقوق معلولان بود.  رئیس شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان کشور با تاکید بر ضرورت تهیه بسته فرهنگی و  ضرورت دعوت از مسئولان قضایی برای آشنایی با حقوق معلولان می گوید:‌ بخش فرهنگی سازمان بهزیستی کشور  می تواند از ظرفیت های محلی مانند مساجد برای ترویج اقدام به حقوق افراد دارای معلولیت، استفاده کند.
  نیاز نابینایان به حمایت های درمانی
حسین ایرانی درمانگر نیز می گوید: ۸۰ درصد افراد دارای معلولیت به ویژه نابینایان به دلایل گوناگون دچار مشکلات اسکلتی و عضلانی هستند. این مشکلات به دلیل معلولیت های حسی  و جسمی ایجاد می شود.
وی از سازمان بهزیستی کشور خواست حمایت های درمانی شامل خدمات ماساژ و فیزیوتراپی برای افراد دارای معلولیت را داشته باشد.
  بی کیفیتی عصای ویژه نابینایان
  نابینایان برای کوچک ترین تردد خود در سطح شهر به لوازم کمکی مانند عصا نیاز دارند؛ اما این عصاها گاهی به جای اینکه کمک باشند به دلیل کیفیت بد یا گرانی برای نابینایان تبدیل به دردسر می شود. عمر عصاها اغلب بیش از ۶ ماه نیست و نابینایان مجبورند هر ۶ ماه یکبار عصای خود را تعویض کنند.
مرضیه کباری نویسنده در این باره به خبرنگار ایرنا می گوید: اوایل از عصای ایرانی استفاده می کردم اما متاسفانه این نوع از عصاها اصلا کیفیت ندارد، کاچوئی است و لرزش دارد و به درد نشان دادن مانع نمی خورد،  عصاهای فلزی ایرانی نیز مشکلاتی دارند؛ استحکام خوبی ندارد و شکننده است.
وی می افزاید: اگر کسی بخو اهد از عصای ایرانی استفاده کند حداقل سالی دو بار باید آن را تعویض کند؛ عصاهایی که بهزیستی به نابینایان می دهد کاچوئی است و اگر نابینایی بخواهد از عصای فلزی استفاده کند باید خودش خریداری کند.
کباری ادامه می دهد: نابینایان به دلیل مشکلات تردد در شهر ناگزیرند اغلب از آژانس استفاده کنند؛ گرانی عصا هم از دیگر مشکلات است، هر عصا یک و نیم میلیون تومان قیمت دارد.