صفحه اول
هدا ایمانی- انتخابات تناسبی، برای ادبیات سیاسی ایران که سال‌ها با انتخاباتی از نوع اکثریتی، نمایندگان خود را انتخاب کرده‌اند، واژه‌ای جدید است و نیازمند تعریف. قانون انتخابات در نظام‌های سیاسی مختلف یا اکثریتی است یا تناسبی. شیوه اکثریتی خود به دو نوع اکثریتی مطلق و نسبی تقسیم می‌شوند. انتخابات ریاست جمهوری در ایران به شیوه اکثریتی مطلق و انتخابات مجلس شورای اسلامی به شیوه اکثریت نسبی برگزار شده است. انتخابات کشور ما با استانداردهای انتخابات آزاد، رقابتی و سالم به جهات مختلف خیلی فاصله دارد. یعنی ساختار انتخاباتی کشور ما نسبت به آنچه در دنیا عمل می‌شود خیلی راه‌های نرفته و ضروری دارد.اساسا در دنیا انتخاباتی نداریم که احزاب در آن نقش نداشته باشند. اما حالا برای اولین بار در ایران بحث انتخابات تناسبی مطرح و نقش احزاب تا حدودی پذیرفته شده است. اگر این انتخابات برگزار شود و در دوره‌های بعد به شهرهای دیگر غیر از تهران و انتخابات مجلس هم تسری پیدا کند، آن وقت می‌شود گفت که احزاب نقشی دارند. این مدل انتخاباتی، زمینه‌ای است برای اینکه احزاب شناسنامه‌دار با برنامه وارد انتخابات شوند و نیروهای خود را معرفی کنند. تا به این واسطه پارلمان احزاب پاسخ‌گوی مطالبات مردم به دلیل معرفی ائتلاف‌های‌شان به مجلس باشند. همچنین این‌طور نشود که احزاب فقط زمان انتخابات کرکره فعالیت‌شان را بالا بدهند؛ بلکه برای مدت چهار سال فعال بمانند و برنامه‌هایی درحوزه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی سیاست خارجی داشته باشند در انتخابات تناسبی هر نامزد می‌تواند بصورت مستقل و یا عضوی از یک ائتلاف در انتخابات شرکت کند. هر نامزد عضویت در شورای اسلامی شهر و یا روستا، پس از ثبت نام، می‌تواند بصورت نامزد مستقل و یا عضوی از یک ائتلاف، در انتخابات شوراهای اسلامی یکی از شهرها و یا یکی از روستاها با دیگر نامزدها رقابت کند. همچنین هر جریان سیاسی، تخصصی، محلی، مذهبی و یا قومی بجای یک ائتلاف می‌تواند در قالب چند ائتلاف وارد جریان انتخابات شود. در صورتی یک ائتلاف می‌تواند از مزایای ائتلاف استفاده نماید که سهم آرای مجموع نامزدهای ائتلاف حداقل باندازه ۱۰ درصد کل آرای صحیح ماخوذه باشد. در هر حوزه انتخاباتی شهر و یا روستا صرف نظر از اینکه تعداد کرسی‌‌های آن حوزه چه تعداد باشد، حداکثر تا سقف تعداد اعضای پیش بینی شده برای شورا، هر رای‌دهنده می‌تواند به یک یا چند نفر داوطلب مستقل و یا ائتلافی و یا تلفیقی از گزینه های مستقل و ائتلافی و یا یک لیست کامل ائتلافی با نوشتن صرف اسم آن ائتلاف، رای دهد. بنا بر این گزارش به ازای هر رای شمارش شده برای هر فرد عضو یک ائتلاف، یک رای برای آن ائتلاف نیز منظور می‌شود و سهم هر ائتلاف از تعداد اعضای شورای هر حوزه انتخابیه، متناسب با سهم آراء منظور شده برای آن ائتلاف از کل آرای صحیح ماخوذه برای تمام کاندیداها در آن حوزه تعیین می شود. بر این اساس در هر ائتلاف اعضای منتخب شورا براساس سهم اختصاص یافته به ترتیب رای بالاتر، انتخاب می‌شوند. در صورت تساوی آراء دو و یا چند فرد، عضو و یا اعضای منتخب شورا، به قید قرعه انتخاب می‌شوند. بعد از اختصاص سهم همه ائتلافها از کل اعضای شورا، تعداد اعضای باقیمانده شورا به نامزدهای مستقل و یا نامزدهای راه نیافته عضو ائتلافها، هرکدام که رای بیشتری داشته باشند، اختصاص می یابد. در صورت خروج هر عضو از شورا به هر دلیل، عضو علی البدل از همان ائتلاف جایگزین خواهد شد و جایگزین عضو مستقل نیز یک عضو علی البدل مستقل می باشد. متأسفانه در انتخابات‌های اخیر شهرهای بزرگی مثل تهران، اصفهان، تبریز یا مشهد میزان مشارکت خیلی نگران کننده است؛ به خصوص در این انتخابات که جداگانه برگزار می‌شود، برآوردها خیلی نگران کننده است. لذا طبیعتاً باید جبهه‌ها و ائتلافها به طور جدی کار کنند. اگر فعال شوند، مشخصا در تهران که حساسیت‌هایی هست، مردم تفاوت دو یا سه دیدگاه را می‌بینند.