صفحه اول
رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس می‌گوید: ادامه گفت‌و‌گو‌ها منوط به پایبندی طرف مقابل به اصول مذاکره است، هنوز زمان و مکان مشخصی برای دور جدید مذاکرات تعیین نشده و حتی ممکن است نتیجه بررسی‌ها این باشد که مذاکره با طرف غیرمتعهد جایز نباشد. زمزمه‌ها درباره در پیش بودن دور جدید مذاکرات ایران و آمریکا در حالی افزایش یافته که فضای منطقه هنوز از تبعات جنگ اخیر و حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران ملتهب است. در این شرایط تهران تایمز هم از میزبانی نروژ در این دور از گفت‌و‌گو‌ها خبر داده است. این کشور شمال اروپا که سابقه میانجیگری در منازعات پیچیده جهانی را دارد، حالا به گزینه‌ای تازه برای احیای مذاکراتی بدل شده که پیش‌تر میانجیگری عمان و رم نتوانست آن را به نتیجه برساند. هنوز نه زمان و نه مکان دقیق مذاکرات مشخص نشد، اما گفته می‌شود که تماس‌های اولیه میان نمایندگان تهران و واشنگتن با وساطت مقامات نروژی از ماه جاری آغاز می‌شود. موضع سفت و سخت ایران در این میان، ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با تأکید بر اینکه «مذاکره به معنای عقب‌نشینی نیست» گفته ایران با قدرت وارد هر گفت‌وگویی می‌شود و بر حق مسلم غنی‌سازی پافشاری خواهد کرد. او تصریح کرده که «درباره اصل غنی‌سازی هرگز مذاکره نخواهیم کرد، اما درباره میزان و درصد آن می‌توان گفت‌و‌گو داشت.» وی با تاکید بر اینکه ادامه گفت‌و‌گو‌ها منوط به پایبندی طرف مقابل به اصول مذاکره است، بیان کرد: هنوز زمان و مکان مشخصی برای دور جدید مذاکرات تعیین نشده و حتی ممکن است نتیجه بررسی‌ها این باشد که مذاکره با طرف غیرمتعهد جایز نباشد. در همین حال، قانون تازه مجلس که همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مشروط به به‌رسمیت‌شناختن حق غنی‌سازی ایران کرده، نشان می‌دهد که تهران قصد ندارد بدون امتیاز‌های روشن، نظارت‌های گسترده را بپذیرد. طرف مقابل؛ فشار بر اورانیوم و تهدید مکانیسم ماشه ایالات متحده و سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) طی هفته‌های اخیر مواضع سختگیرانه‌تری اتخاذ کرده‌اند. اولویت اصلی آنها کاهش سطح ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران، بازگشت نظارت‌های کامل آژانس و ایجاد محدودیت‌های بلندمدت در فعالیت‌های هسته‌ای تهران است. تهدید به فعال‌کردن مکانیسم ماشه نیز بار دیگر بر میز گذاشته شده تا فشار دیپلماتیک بر ایران افزایش یابد. چرا نروژ وارد ماجرا شد؟ نروژ در سال‌های اخیر به دلیل بی‌طرفی نسبی در برخی بحران‌ها، روابط قابل‌قبول با تهران و محکوم‌کردن حملات اخیر به تأسیسات هسته‌ای ایران، به عنوان میانجی بالقوه مطرح شده است. سفر مقامات نروژی به تهران و دیدار با عباس عراقچی نیز زمینه را برای طرح این پیشنهاد فراهم کرد. برای تهران، این گزینه شاید از نظر سیاسی کم‌هزینه‌تر از گفت‌و‌گو در کشور‌های متحد آمریکا باشد. محور‌های اصلی روی میز مذاکره با توجه به شرایط فعلی، انتظار می‌رود دور تازه گفت‌و‌گو‌ها حول چند محور کلیدی از جمله حق غنی‌سازی - خط قرمز ایران که حاضر به معامله بر سر «اصل» آن نیست - و درصد و حجم غنی‌سازی که می‌تواند محل مصالحه باشد، جبران خسارت‌های جنگ که مطالبه جدید تهران پس از حملات اخیر اسرائیل و آمریکا ست، نظارت بر برنامه هسته‌ای که موضوع اختلافی جدی بین طرفین است و کنترل ذخایر اورانیوم غنی‌شده که اصلی‌ترین دغدغه طرف غربی است؛ شکل بگیرد. سناریو‌های محتمل؛ از توافق محدود تا شکست کامل پیش‌بین نتیجه مذاکراتی که زمان و مکان و حتی امکان تداوم آن مشخص نیست، دشوار خواهد بود، اما تحلیلگراین سناریو‌های مختلفی را ترسیم می‌کنند. در سناریوی خوش‌بینانه توافقی محدود بر سر کاهش سطح غنی‌سازی در برابر رفع بخشی از تحریم‌ها و نظارت محدود آژانس، با پیشرفت تدریجی در موضوعات اختلافی؛ شکل خواهد گرفت. بر اساس سناریوی واقع‌بینانه‌تر، اما مذاکرات آغاز شده و به دلیل شکاف عمیق و اختلاقات گسترده بر سر غنی‌سازی و مطالبه خسارت جنگ متوقف خواهد شد. در سناریوی بدبینانه نیز شاهد فروپاشی گفت‌و‌گو‌ها و بازگشت به چرخه تنش خواهیم بود و حتی خطر درگیری نظامی و فشار حداکثری افزوده خواهد شد. بدیهی است، اینکه نروژ بتواند گرهی از یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های دیپلماتیک جهان باز کند یا نه، به میزان انعطاف طرفین و آمادگی آنها برای مصالحه واقعی بستگی دارد. جنگ اخیر، تهدید به فعال سازی مکانیسم ماشه، شرایط اقتصادی دشوار ایران و حساسیت منطقه‌ای باعث شده فضای مذاکره همزمان پرتنش و پرامید باشد. اما اگر تهران و واشنگتن درباره خطوط قرمز مطلق خود تجدیدنظر نکنند، احتمالاً این دور نیز به سرنوشت نشست‌های قبلی دچار خواهد شد.