کائنات از دومینوی به رسمیت شناختن دولت مستقل فلسطین گزارش می دهد
فریب بزرگ
از سوی حامیان اسرائیل
شهلا زنوزیان- طرح به رسمیت شناختن فلسطین از سوی کشورهای اروپایی، از نگاه برخی کارشناسان و تحلیلگران نمی‌تواند طرحی مستقل باشد و تجارب تاریخی از دنباله‌روی بروکسل نسبت به سیاست‌های واشنگتن حکایت می‌کند.
«عبدالباری عطوان» تحلیلگر مشهور جهان عرب طرح به رسمیت شناختن کشور فلسطین را بازی و فریب دیگری از سوی حامیان رژیم صهیونیستی دانسته و گفته است: این موج تبلیغاتی که در راس آن برخی کشورهای اروپایی قراردارند و حول موضوع به رسمیت شناختن کشور فلسطین در جریان است، گامی برای نجات اسرائیل از تنفر روزافزون در سراسر جهان و به ویژه در غرب است و پس از آن آغاز شد که اشغالگران از دستیابی به اهداف خود در تجاوز به نوار غزه به ویژه آزادسازی اسیران، نابودی مقاومت به رهبری حماس و کوچ اجباری ساکنان این منطقه شکست خوردند.
در سال‌های اخیر، موضوع تشکیل کشور فلسطین به یکی از مسائل محوری در صحنه بین‌المللی تبدیل شده است. سه کشور قدرتمند غربی، یعنی فرانسه، بریتانیا و کانادا، به تازگی حمایت خود را از ایده تشکیل کشور فلسطین اعلام کرده‌اند. این اقدام، که پیش‌تر از سوی بیش از ۱۴۰ کشور دیگر نیز مورد حمایت قرار گرفته بود، نشان‌دهنده تغییراتی در رویکرد‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی برخی از کشورهای غربی نسبت به مناقشه فلسطین و «اسرائیل» است.
دومینوی به رسمیت شناختن دولت مستقل فلسطین تحت فشار افکار عمومی
حمایت اخیر فرانسه، بریتانیا و کانادا از تشکیل کشور فلسطین را می‌توان از چند منظر بررسی کرد. نارضایتی از سیاست‌های «اسرائیل»، به‌ویژه در قبال وضعیت انسانی در غزه، یکی از عوامل کلیدی این حمایت است. برخی کشورهای غربی، به‌ویژه در اروپا، از این سیاست‌ها ابراز ناامیدی کرده و آنان را برای اتخاذ مواضع قاطعانه‌تر علیه رژیم صهیونیستی مصمم کرده است.
همچنین، فشارهای داخلی در این کشورها، به‌ویژه از سوی نسل جوان که حمایت از حقوق فلسطینیان را موضوعی اخلاقی می‌دانند، نقش مهمی را در این موضع‌گیری‌ها ایفا کرده است. این فشارها از طریق اعتراضات عمومی، کمپین‌های رسانه‌ای و فعالیت‌های مدنی، دولت‌ها را به بازنگری در سیاست‌های خود سوق داده است.
علاوه بر این، خشم جهانی نسبت به وضعیت انسانی در غزه، به‌ویژه پس از انتشار تصاویر کودکان گرسنه و آوارگان فلسطینی در رسانه‌ها، موجی از همدلی و درخواست برای اقدامات بین‌المللی ایجاد کرده است. فلسطینی‌ها نیز از حمایت کشورهای غربی استقبال کرده و آن را تقویت‌کننده آرمان خود می‌دانند. در مقابل، رژیم «اسرائیل» این درخواست‌ها را رد کرده و آنها را معادل «پاداشی به حماس» توصیف کرده است.
آمریکا هم به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین حامیان رژیم صهیونیستی، در این میان با چالش‌های جدی رو‌به‌رو شده است. «دونالد ترامپ» که به دنبال گسترش توافق‌نامه‌های ابراهیم و عادی‌سازی روابط میان «اسرائیل» و کشورهای عربی به‌ویژه عربستان سعودی است، از سیاست‌های نتانیاهو در قبال غزه ابراز نارضایتی کرده و سیاست تنبیه دسته‌جمعی او را مورد انتقاد قرار داده است.
از طرف دیگر، «دونالد ترامپ» که سودای به دست آوردن جایزه صلح نوبل را در سر دارد، به دنبال دستاوردی پرهیاهو در جهان است. از این رو پایان‌دادن به تنش کنونی در منطقه خاورمیانه نیز می‌تواند آورده خوبی برای رئیس جمهور آمریکا به حساب آمده و با شعار برقرار کننده صلح منطقه‌ای، خود را شایسته این جایزه بخواند.
با این حال، عربستان سعودی به صراحت اعلام کرده که عادی‌سازی روابط با «اسرائیل» تنها در صورتی امکان‌پذیر است که مسیر غیرقابل بازگشتی به سمت تشکیل دولت فلسطینی ایجاد شود. این شرط، همراه با حمایت اخیر متحدان آمریکا از دولت فلسطینی، واشنگتن را در موضع دشواری قرار داده و انزوای نسبی آن را در حمایت بی‌قید و شرط از «اسرائیل» برجسته کرده است.
اقدامات نمادین کشورهای غربی، به ویژه کانادا، فرانسه و انگلستان، در حمایت از تشکیل دولت مستقل فلسطین، آمریکا را در گوشه رینگ حمایت علنی از رژیم جعلی صهیونیستی، تنها گذاشته و ترامپ را در سیاه‌چاله رویای جایزه صلح نوبل فرو برده است.
چالش‌های تشکیل دولت فلسطینی
ایده تشکیل کشور فلسطین، هرچند از نظر سیاسی و اخلاقی مورد حمایت گسترده‌ای قرار گرفته اما با چالش‌های متعددی مواجه است. یکی از مهم‌ترین موانع، عدم وجود سابقه تاریخی برای دولت مدرن فلسطینی است. برخلاف «اسرائیل» که پس از جنگ جهانی دوم به سرعت به رسمیت شناخته شد، فلسطینیان در همان دوره با فاجعه‌ای به نام «نکبت» مواجه شدند که در آن صدها هزار نفر از خانه‌های خود آواره یا اخراج شدند.
از آن زمان، قلمرو فلسطینیان به صورت پیوسته کاهش یافته و تکه‌تکه شده است. جنگ شش‌روزه در سال ۱۹۶۷، که طی آن «اسرائیل» شرق بیت‌المقدس، کرانه باختری و غزه را اشغال کرد، نقطه سیاه دیگری در این روند بود. در دهه‌های اخیر، گسترش شهرک‌های اسرائیلی در کرانه باختری، که اغلب با حمایت رژیم «اسرائیل» انجام شده، امکان ایجاد یک دولت فلسطینی پیوسته و منسجم را به شدت تهدید کرده است.
مذاکرات اسلو در دهه ۱۹۹۰، که به امضای توافق‌نامه‌ای میان یاسر عرفات، رهبر فلسطینیان و اسحاق رابین، نخست‌وزیر وقت «اسرائیل»، منجر شد، نزدیک‌ترین تلاش برای ترسیم نقشه یک دولت فلسطینی بود. این توافق‌نامه‌ها، که بر اساس مرز‌های ۱۹۶۷ طراحی شده بودند، شامل تبادل زمین و حذف برخی شهرک‌های اسرائیلی بود. با این حال، ترور «اسحاق رابین» در سال ۱۹۹۵ توسط یک افراطی راست‌گرای اسرائیلی و گسترش شهرک‌سازی‌ها در سال‌های بعد، این چارچوب را عملاً غیرقابل اجرا کرد.
از سویی دیگر، تشکیلات خودگردان فلسطین، که بخش‌هایی از کرانه باختری را اداره می‌کند، از طرف بسیاری از فلسطینیان به دلیل ضعف و فساد مورد انتقاد قرار گرفته است. این عدم اعتماد، توانایی تشکیلات خودگردان برای نمایندگی مؤثر فلسطینیان در مذاکرات بین‌المللی را تضعیف کرده است. علاوه بر این، شکاف میان تشکیلات خودگردان و حماس، که کنترل غزه را در دست دارد، پیچیدگی‌های بیشتری به وضعیت سیاسی داخلی فلسطینیان افزوده است.
و در آخر، تشکیل کشور فلسطین، در صورت تحقق، می‌تواند به حملات مرگبار و حشیانه رژیم صهیونیستی که به شهادت بیش از ۶۰ هزار فلسطینی منجر شده است، پایان دهد. با این حال، موانع موجود نظیر گسترش شهرک‌های اسرائیلی، مواضع افراطی دولت حاکم در رژیم صهیونیستی، موضع‌گیری‌های سرسختانه نتانیاهو و فساد رخنه کرده در دولت خودگردان فلسطین، امکان سهولت تحقق این رویای شیرین را با تردید‌های فراوانی رو‌به‌رو کرده است.
به رسمیت شناختن فلسطین: پاداش دولت‌های ضعیف اروپا به اسرائیل
یک نویسنده اسرائیلی اعتراف کرد که به رسمیت شناختن فلسطینی از سوی غرب تنها پاداشی برای اسرائیل برای مصون ماندن از مجازات نسل‌کشی است.
یک نویسنده اسرائیلی اعلام کرد که به رسمیت شناختن بین‌المللی فلسطین، پاداشی برای رژیم تروریستی اسرائیل است. او توضیح داد که این اقدام به عنوان جایگزینی گمراه‌کننده در ازای مجازاتی است که باید علیه تل‌آویو اجرا شود، است. زیرا با توجه به نسل‌کشی جاری اسرائیل در نوار غزه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ هنوز از سوی کشورهای غربی هیچ اقدام ملموسی برای جلوگیری از این نسل‌کشی صورت نگرفته است.
گیدئون لوی، روزنامه‌نگار صهیونیستی در مقاله‌ای که در روزنامه «هاآرتص» منتشر کرد، نوشت: «به رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط کشورهای اروپایی، جایگزین نادرستی برای اقدامات تنبیهی است که باید علیه حکومتی که نسل‌کشی می‌کند، اتخاذ شود».
لوی افزود: «به رسمیت شناختن کشور فلسطین در حال حاضر، خدمتی توخالی است که دولت‌های مردد و ضعیف اروپایی از آن استفاده می‌کنند تا به مردم خشمگین خود نشان دهند که در قبال جنگ اسرائیل در غزه سکوت نمی‌کنند.»
فراخوان بین‌المللی برای راه‌حل دو دولتی
روز چهارشنبه، ۱۵ کشور غربی از جمله فرانسه، کانادا، استرالیا، نیوزیلند و پرتغال، فراخوانی جمعی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین و آتش‌بس در نوار غزه منتشر کردند. این اقدام پس از کنفرانس راه‌حل دو دولتی بود که به مدت دو روز به ریاست عربستان سعودی و فرانسه در نیویورک برگزار شد. در این کنفرانس، راه‌های اجرای راه‌حل دو کشوری و حمایت از به رسمیت شناختن بین‌المللی کشور فلسطین بررسی شد. لوی در واکنش به این تحولات گفت: «مردم در غزه گرسنه هستند و واکنش اروپا، به رسمیت شناختن یک کشور فلسطینی است. آیا این کار غزه را از گرسنگی نجات خواهد داد؟ اسرائیل می‌تواند این اظهارات را با حمایت آمریکا نادیده بگیرد.»
شرط انگلیس و ترس از ترامپ
لوی به اعلام لندن مبنی بر قصدش برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین نیز اشاره کرد و گفت: «کر استارمر، نخست‌وزیر انگلیس، یکی از اولین کسانی بود که در این موج، فلسطین را به رسمیت شناخت، اما او به سرعت این اقدام را به عنوان یک مجازات مشروط معرفی کرد. استارمر گفت که اگر اسرائیل رفتار خوبی داشته باشد، او به رسمیت شناختن فلسطین را پس خواهد گرفت.»
لوی در ادامه افزود: «این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که ترس از دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا بر اروپا سایه افکنده و آن را فلج کرده، و روشن شده که هر کس اسرائیل را تحریم کند، باید تاوان آن را بپردازد.»
لزوم اقدامات عملی به جای اقدامات نمادین
لوی معتقد است که «در کوتاه‌مدت، اسرائیل از این موج به رسمیت شناختن‌ها سود می‌برد، زیرا این کار جایگزینی برای مجازات‌هایی است که شایسته آن است.»
او تأکید کرد که اقدامات عملی از سوی جامعه بین‌المللی برای پایان دادن به کشتار و قحطی در غزه بسیار ضروری است. این نویسنده اسرائیلی گفت: «بهترین کار این است که ابتدا اقدامات تنبیهی عملی اتخاذ شود که اسرائیل را مجبور به پایان دادن به جنگ کند، چرا که اروپا ابزار لازم برای این کار را دارد.»
افزایش به رسمیت شناختن فلسطین در میانه نسل‌کشی غزه
امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در ۲۴ ژوئیه گذشته اعلام کرد که کشورش در ماه سپتامبر آینده کشور فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت. پیش از این، در ۲۸ می ۲۰۲۴، اسپانیا، نروژ و ایرلند و در ۵ ژوئن همان سال، اسلوونی این کار را انجام دادند. با این اقدامات، تعداد کشور‌هایی که از ۱۴۹ عضو مجمع عمومی سازمان ملل متحد فلسطین را به رسمیت می‌شناسند، به ۱۹۳ کشور افزایش یافته است.
این تحولات در حالی رخ می‌دهد که رژیم تروریستی اسرائیل با حمایت آمریکا، جنگ نسل‌کشی را در غزه به راه انداخته و به رغم فراخوان‌های بین‌المللی و دستورات دیوان بین‌المللی دادگستری برای توقف آن، به کشتار و ویرانی ادامه می‌دهد. این جنگ تاکنون منجر به شهید و زخمی شدن بیش از ۲۱۰ هزار فلسطینی، مفقود شدن بیش از ۹ هزار نفر و آواره شدن صدها هزار نفر شده است.
ماه سرنوشت ساز فلسطین
شمار فزاینده‌ای از کشورهای غربی از جمله فرانسه و بریتانیا، در آستانه به رسمیت شناختن فلسطین به عنوان کشوری مستقل هستند؛ اقدامی که نشانه تغییر جهت سیاست غرب و فشار بر اسرائیل به شمار می‌آید. این تصمیم با وجود عدم حمایت آمریکا و برخی متحدان، می‌تواند به انزوای بیشتر اسرائیل منجر شود و مسیر پیوستن فلسطین به نهادهای بین‌المللی را هموار کند؛ اما اسرائیل نگران از دست دادن اهرم‌های دیپلماتیک غرب است.
به نوشته «لارنس نورمن» خبرنگار بخش بین الملل روزنامه وال استریت ژورنال، به‌رغم آنکه شمار فزاینده‌ای از متحدان غربی، فلسطین را به رسمیت می‌شناسند، اما این تصمیم هنوز تغییری ملموس در وضعیت اسرائیل یا سرزمین‌های فلسطینی ایجاد نکرده است. اما همین موج به رسمیت شناختن، شکاف‌های عمیقی را میان حامیان غربی اسرائیل آشکار می‌کند. هرچه جنگ غزه ادامه پیدا کند و تعداد قربانیان غیرنظامی افزایش یابد، این شکاف‌ها نیز عمیق‌تر می‌شود. رشد نارضایتی عمومی نسبت به عملیات نظامی اسرائیل در غزه، سیاستمداران غربی را وادار به واکنش و بازنگری در مواضع خود کرده است؛ روندی که احتمالاً در صورت تداوم بحران انسانی، شتاب بیشتری خواهد گرفت.
سپتامبر تعیین‌کننده؛ ماه سرنوشت‌ساز برای فلسطین
تا به امروز بیش از ۱۴۰ کشور جهان، فلسطین را به‌عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته‌اند، اما ایالات متحده و اغلب متحدان نزدیکش همچنان از انجام این کار امتناع می‌کنند. این کشورها همواره تأکید می‌کردند که به رسمیت شناختن فلسطین باید پس از دستیابی به یک توافق جامع صلح با اسرائیل صورت بگیرد و نه پیش از آن؛ اما این اجماع شکننده، اکنون فرو ریخته است. هفته گذشته، «کی‌یر استارمر»، نخست‌وزیر بریتانیا اعلام کرد که کشورش تا ماه سپتامبر به فرانسه خواهد پیوست و فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت؛ مگر آنکه اسرائیل گام‌های اساسی برای پایان دادن به جنگ غزه و تحقق سایر شروط بردارد.
این تحول تنها چند روز پس از آن رقم خورد که فرانسه وعده داد در نشست پاییزی مجمع عمومی سازمان ملل، فلسطین را به طور رسمی به رسمیت خواهد شناخت. دولت پاریس اکنون با جدیت مشغول رایزنی با سایر کشورهاست تا حمایت بیشتری برای این تصمیم جلب کند و تا حدودی نیز در این مسیر موفق شده است. سه‌شنبه شب، کانادا و استرالیا به جمع ۱۵ کشوری پیوستند که با امضای نامه‌ای در سازمان ملل، یا فلسطین را به رسمیت شناختند یا تمایل خود را اعلام کردند و یا دست‌کم «به طور مثبت در حال بررسی» این اقدام هستند؛ حرکتی که هدف آن احیای ایده «راه‌حل دو کشوری» در این مناقشه است. این کشورها همچنین از حماس خواستند تا گروگان‌های باقی‌مانده را آزاد کند و سلاح‌های خود را کنار بگذارد.
از تحریم تا به رسمیت‌شناسی؛ آیا غرب به سمت فشار بر اسرائیل حرکت می‌کند؟
فرانسه و بریتانیا اکنون به عنوان مهم‌ترین کشورهای غربی حامی تشکیل کشور فلسطین، نقشی کلیدی در این روند ایفا می‌کنند. این دو کشور که هر دو به سلاح هسته‌ای مجهز هستند و کرسی دائم شورای امنیت سازمان ملل را در اختیار دارند، در شکل‌گیری خاورمیانه مدرن نیز به عنوان قدرت‌های استعماری، نقش تعیین‌کننده‌ای بر عهده داشته‌اند. همراه با کانادا، این کشورها نخستین اعضای گروه هفت اقتصاد بزرگ و ثروتمند غربی خواهند بود که فلسطین را به رسمیت می‌شناسند.
مجتبی رحمان، رئیس دفتر اروپا در مؤسسه مشاوره سیاسی اوراسیا با بیان این جمله «این یک لحظه مهم است» تأکید می‌کند که تصمیم فرانسه و بریتانیا می‌تواند اثری دومینووار بر سایر کشورها بگذارد. با این حال، دولت ترامپ همچنان با این دیدگاه که به رسمیت شناختن فلسطین می‌تواند راه را برای تحقق راه‌حل دو کشوری در این مناقشه دیرینه هموار کند، مخالفت می‌ورزد. ترامپ روز سه‌شنبه با اشاره به حماس اعلام کرد که اگر چنین اقدامی صورت گیرد، در واقع به حماس پاداش داده می‌شود و او هرگز این مسیر را انتخاب نخواهد کرد.
آلمان که ریشه روابط تاریخی خود با اسرائیل را در نقش این کشور در هولوکاست یهودیان جست‌وجو می‌کند، همچنان با احتیاط نسبت به هر اقدامی که امنیت اسرائیل را به خطر بیندازد، واکنش نشان می‌دهد. اتریش نیز رویکردی مشابه را دنبال می‌کند. در همین حال، اتحادیه اروپا این روزها احتمال قطع دسترسی استارتاپ‌های اسرائیلی به بخشی از برنامه تحقیقاتی عظیم «هورایزن» (Horizon Europe) را که ارزشی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد یورو (معادل ۱۱۵ میلیارد دلار) دارد، بررسی می‌کند. با این حال، آلمان اجرای این تصمیم را فعلاً به تعویق انداخته است.
اگرچه به رسمیت شناختن کشور فلسطین فاصله زیادی با اقداماتی دارد که به طور مستقیم و مادی به اسرائیل لطمه وارد کند؛ اما نشانه‌ای از تغییر جهت سیاسی در غرب است. چند کشور پیش‌تر برخی از سیاستمداران تندرو اسرائیلی از جمله «ایتامار بن‌گویر»، وزیر امنیت داخلی و «بزالل اسموتریچ»، وزیر دارایی که خواستار شهرک‌سازی یهودیان در غزه و الحاق کرانه باختری هستند را تحریم کرده‌اند.
اسرائیل در آستانه چالش تاریخی
برای اسرائیل تمایل قدرت‌های غربی به شناسایی کشور فلسطین، بار دیگر یکی از دغدغه‌های دیرینه را یادآوری می‌کند؛ اینکه حتی با وجود تداوم حمایت آمریکا، ممکن است به تدریج در عرصه جهانی منزوی‌تر شود. اعتراضات گسترده دانشجویی در ایالات متحده و تشدید تنش‌ها میان اسرائیل و دموکرات‌های کنگره، این نگرانی را تشدید کرده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در واکنش به اقدام فرانسه هشدار داد که در شرایط فعلی، ایجاد کشور فلسطین به جای همزیستی مسالمت‌آمیز، به سکویی برای نابودی اسرائیل تبدیل خواهد شد. مخالفان اسرائیلی نیز نسبت به تصمیم بریتانیا و فرانسه واکنش تندی نشان داده‌اند. با این حال، حمایت بی‌قید و شرط واشینگتن از اسرائیل و ادامه رایزنی‌ها با مسکو و پکن درباره منافع امنیتی کلیدی به تل‌آویو اجازه داده تا تنش‌های رو به افزایش با سایر دولت‌های غربی را مدیریت کند.
با این حال، اسرائیل دیگر نمی‌تواند روی جبهه‌ای متحد از سوی کشورهای غربی حساب کند؛ هم‌پیمانانی که همواره از عملیات دفاعی اسرائیل حمایت می‌کردند، پشتوانه دیپلماتیک‌اش در مجامع بین‌المللی بودند و در مسائل امنیتی کلیدی همکاری نزدیکی نشان می‌دادند. شماری از نزدیک‌ترین شرکای اسرائیل از جمله هند، سال‌هاست فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند و متحدان اروپای شرقی اسرائیل نیز در دوران جنگ سرد چنین اقدامی را انجام داده‌اند. با این حال، «رمی دنیل»، رئیس بخش پژوهش‌های اروپایی در مؤسسه مطالعات امنیت ملی تل‌آویو، معتقد است که اقدام فرانسه و بریتانیا «نشان‌دهنده تغییری در جایگاه بین‌المللی اسرائیل» است.
دیوید لمی به نتانیاهو: رد دو کشوری، اشتباهی راهبردی و اخلاقی است
مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۱۲ فلسطین را به عنوان کشور غیرعضو به رسمیت شناخت و در سال ۲۰۲۴ جایگاه آن را به عضو ناظر دائم ارتقا داد. تنها وتوی ایالات متحده در شورای امنیت، تاکنون مانع از عضویت کامل فلسطین شده است. با این حال، گسترش به رسمیت شناختن فلسطین از سوی کشورهای بیشتر می‌تواند مسیر پیوستن این کشور به سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی را هموار کند.
اجماع غربی درباره اسرائیل طی یک دهه گذشته به‌تدریج دستخوش تغییر شده است؛ چراکه کابینه‌های اسرائیل مخالفت بیشتری با راه‌حل دو کشوری نشان داده‌اند و ادامه گسترش شهرک‌سازی یهودیان، تحقق عملی کشور مستقل و پیوسته فلسطین را هر روز دشوارتر می‌کند. بحث‌هایی درباره احتمال الحاق بخش‌هایی از غزه، هشدارها درباره خطر قحطی گسترده و تشدید حملات شهرک‌نشینان در کرانه باختری، نگرانی اروپا را دوچندان ساخته است. دیوید لمی (David Lammy)، وزیر خارجه بریتانیا، روز سه‌شنبه در کنفرانس ویژه سازمان ملل درباره مناقشه خاورمیانه تاکید کرد: «اجازه دهید بی‌پرده بگویم: رد راه‌حل دو کشوری از سوی دولت نتانیاهو، هم از نظر اخلاقی و هم راهبردی اشتباه است. این رویکرد به منافع مردم اسرائیل لطمه می‌زند و تنها راه را بر صلحی عادلانه و پایدار می‌بندد.»
کی‌یر استارمر، رهبر بریتانیا، این روزها زیر فشار فزاینده‌ای برای اقدام قرار گرفته است. حدود ۱۳۰ نماینده حزب کارگر، از جمله چند وزیر کابینه، آشکارا از او خواسته‌اند تا فلسطین را به رسمیت بشناسد. طبق نظرسنجی اخیر یوگاو، ۴۵ درصد از مردم بریتانیا از شناسایی فلسطین حمایت می‌کنند و تنها ۱۴ درصد با آن مخالفت می‌ورزند. «برجو اوزچلیک» پژوهشگر ارشد اندیشکده سلطنتی خدمات متحد بریتانیا تاکید کرد: « با وخامت اوضاع در غزه، بحث‌ها به این سمت رفته است که حالا دیگر چه می‌توان کرد و چه اهرم‌هایی در اختیار قرار دارد.» به باور او به نظر می‌رسد در نهایت تصمیم‌گیرندگان بریتانیایی به شناسایی فلسطین رسیده‌اند.
دیپلمات‌های اسرائیلی استدلال می‌کنند که با به رسمیت شناختن فلسطین در این مقطع، کشورهای اروپایی اهرم فشار خود را برای پیشبرد روند صلح از دست می‌دهند؛ به‌ویژه برای وادار کردن کشور آینده فلسطین به امتیازاتی همچون تعهدات الزام‌آور به خلع سلاح، کنترل محدود بر مرزها و حل مسئله پناهجویان. یکی از دیپلمات‌های ارشد اسرائیلی در اروپا تأکید می‌کند که این اقدام به فلسطینی‌ها و حماس این پیام را منتقل می‌کند که لازم نیست دست به هیچ کاری بزنند و هر اقدامی که انجام دهند، به سودشان تمام می‌شود.
تشکیل کشور فلسطین در سایه حمایت جهانی؛ آرمانی با موانع سیاسی
در حالیکه سه کشور غربی همراه با بیش از ۱۴۰ کشور جهان بر ضرورت تشکیل کشور مستقل فلسطینی تاکید دارند، اما موانع سیاسی و تاریخی همچنان مسیر دستیابی به این آرمان را با چالش های جدی روبرو کرده است.
به گزارش شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان، سه کشور قدرتمند غربی شامل فرانسه، بریتانیا و کانادا به‌تازگی در کنار بیش از ۱۴۰ کشور جهان، بر لزوم تشکیل کشوری مستقل برای فلسطینی‌ها تاکید کرده‌اند؛ اقدامی که هرچند نمادین توصیف شده، اما نشانه‌ای از انزوای فزاینده آمریکا در حمایت از اسرائیل به شمار می‌رود.
بر پایه این گزارش، تحلیلگران بر این باورند که موضع‌گیری‌های جدید، ریشه در ناامیدی از سیاست‌های اسرائیل، فشارهای داخلی در غرب و واکنش به بحران انسانی در غزه دارد؛ بحرانی که حتی دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا را نیز نسبت به رویکرد بنیامین نتانیاهو نگران کرده است.
سی‌ان‌ان با اشاره به تلاش‌های ترامپ برای دستیابی به موفقیت‌هایی نظیر جایزه صلح نوبل، می‌افزاید که او همچنان در پی تحقق طرح عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل در قالب پیمان ابراهیم است.
این گزارش با تأکید بر اینکه تشکیل کشور فلسطینی می‌تواند به پایان جنگ نزدیک به دو ساله در غزه منجر شود، خاطرنشان می‌کند که نبود سابقه تاریخی برای چنین کشوری و دشواری ترسیم ساختار آن، از چالش‌های اساسی در این مسیر است. یادآوری لحظه تاریخی «یوم‌النکبه» و آوارگی صدها هزار فلسطینی در پی تأسیس اسرائیل، بار دیگر زخم کهنه این بحران را زنده کرده است.
در حالی که پیمان اسلو در دهه ۱۹۹۰ نزدیک‌ترین چارچوب برای تحقق دولت فلسطینی را ترسیم کرده بود، ادامه شهرک‌سازی‌های گسترده اسرائیل در کرانه باختری، شانس ایجاد یک کشور پیوسته فلسطینی را با تهدید جدی روبرو کرده است. همچنین بی‌اعتمادی گسترده نسبت به تشکیلات خودگردان فلسطین، به دلیل ضعف عملکرد و فساد اداری، مسئولیت حکمرانی آینده را در ابهام فرو برده است.
از سوی دیگر، نتانیاهو همچنان با تشکیل کشور فلسطینی مخالفت می‌کند و آن را تهدیدی برای موجودیت اسرائیل می‌داند. برخی از وزرای کابینه او نیز مواضعی تندروتر اتخاذ کرده و حتی از الحاق کامل سرزمین‌های فلسطینی به اسرائیل حمایت می‌کنند. این گروه حتی مخالفت صریح خود را با تامین نیازهای اولیه و غذا برای فلسطینیان نیز به وضوح بیان کرده‌اند.
به گفته تحلیلگران، در نبود همکاری اسرائیل، تلاش‌ها برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین ممکن است نه‌تنها بی‌نتیجه بماند، بلکه جایگاه نتانیاهو را در داخل این رژیم تقویت کند. با این حال، افزایش انتقادها از سوی متحدان پیشین و تشدید فشارها بر واشنگتن، ممکن است شرایط را به‌گونه‌ای دیگر رقم بزند و اسرائیل را در موقعیت نامساعدی قرار دهد به‌ویژه اگر دولت آمریکا نیز تحت تاثیر این روند، در مواضع خود بازنگری کند.
رئیس شورای امنیت سازمان ملل: به رسمیت شناختن کشور فلسطین نمادین نیست
رئیس شورای امنیت سازمان ملل، اقدام برخی کشورهای اروپایی مبنی بر به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطین را دارای اهمیت و موثر دانست و گفت که این اقدام نمادین نیست.
«الوی آلفارو د آلبا» (Eloy Alfaro de Alba ) سفیر و نماینده دائم پاناما در سازمان ملل که کشورش در ماه جاری میلادی (اوت) ریاست دوره ای شورای امنیت را برعهده دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا همچنین گفت که پاناما موضوع به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطین را بررسی خواهد کرد.
خبرنگاری از رئیس دوره ای شورای امنیت سازمان ملل پرسید: با توجه به تصمیم اخیر برخی از کشورهای اروپایی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین، ارزیابی شما از این اقدام چیست؟آیا آن را یک گام عملی می‌دانید یا صرفاً یک حرکت نمادین؟
سفیر و نماینده دائم پاناما در سازمان ملل در پاسخ با اشاره به برگزاری کنفرانس بین المللی فلسطین از ۶ تا ۸ مرداد ماه در سازمان ملل گفت: بعنوان رئیس شورای امنیت، تحولات و شرایطی منجر به تشکیل کنفرانسی (فلسطین) شد، و چندین کشور در چارچوب این کنفرانس اعلام کردند که قصد دارند کشور فلسطین را به رسمیت بشناسند.
رئیس دوره ای شورای امنیت سازمان ملل تصریح کرد: معتقد نیستم که اقدام کشورها نمادین یا صرفا سمبلیک بود و این بر موضوعات عمومی تاثیر دارد.
رئیس شورای امنیت و سفیر و نماینده دائم پاناما در سازمان ملل همچنین در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه آیا پاناما برنامه‌ای برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین دارد؟ گفت: از جایگاه سفیر پاناما در سازمان ملل باید بگویم که پاناما به صورت رسمی کشور فلسطین را به رسمیت نشناخته است و نمی‌توانم در این زمینه اظهار نظر کنم.
سفیر و نماینده دائم پاناما در سازمان در عین حال افزود: اما این یک مساله بسیار مهم است به خصوص با توجه به اینکه نشستی در شورای امنیت در زمینه فلسطین در ماه جاری میلادی تشکیل خواهد شد. بنابراین این یک سوال بسیار خوب بود و مطمئنم دولت ما در مورد آن به صورت داخلی بحث خواهد کرد.
کنفرانس سه روزه بین المللی عالی رتبه برای حل و فصل مسالمت آمیز مساله فلسطین و اجرای راه‌کار دو دولتی از ۶ تا ۸ مرداد ماه (۲۸ تا ۳۰ جولای) در مقر سازمان ملل برگزار شد.
نمایندگان ۱۲۵ کشور جهان در کنفرانس بین المللی فلسطین به ریاست مشترک عربستان سعودی و فرانسه برگزار شد، شرکت کردند اما اسرائیل مسبب اصلی این مناقشه و نیز آمریکا بزرگترین حامی او حضور نیافتند.
کنفرانس بین المللی فلسطین با هدف ایجاد چارچوبی مشخص برای حمایت از تاسیس یک کشور مستقل فلسطینی و افزایش چشم‌انداز صلح پایدار برگزار شد.
امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه دوم مرداد ماه پیش از برگزاری این کنفرانس در سخنانی اعلام کرد: تصمیم گرفتم که فرانسه کشور فلسطین را به رسمیت بشناسد. وی افزود که این تصمیم را رسماً در ماه سپتامبر آینده (شهریور / مهرماه) در مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام خواهد کرد.
اعلام مکرون در رسانه‌های اجتماعی مبنی بر اینکه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر، کشور فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت، برای بسیاری تعجب‌آور بود. فرانسه اولین عضو غربی شورای امنیت سازمان ملل و اولین کشور گروه هفت است که این کار را انجام می‌دهد.
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر انگلیس نیز هفتم مرداد ماه در نشست کابینه کشورش اعلام کرد که این کشور قصد دارد تا پیش از نشست مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر (شهریور/مهر)، کشور فلسطین را به رسمیت بشناسد؛ مگر آنکه اسرائیل گام‌هایی اساسی برای پایان دادن به وضعیت بحرانی در غزه و تعهد به روند صلح بردارد.
دیوید لمی وزیر خارجه انگلیس نیز در کنفرانس بین المللی فلسطین گفت که شروط انگلیس علیه اسرائیل در مورد به رسمیت شناختن کشور فلسطین، تلاشی برای «تاثیرگذاری بر وضعیت میدانی» در غزه است.
طرح به رسمیت شناختن فلسطین از سوی کشورهای اروپایی، از نگاه برخی کارشناسان و تحلیلگران نمی‌تواند طرحی مستقل باشد و تجارب تاریخی از دنباله‌روی بروکسل نسبت به سیاست‌های واشنگتن حکایت می‌کند.
«عبدالباری عطوان» تحلیلگر مشهور جهان عرب طرح به رسمیت شناختن کشور فلسطین را بازی و فریب دیگری از سوی حامیان رژیم صهیونیستی دانسته و گفته است: این موج تبلیغاتی که در راس آن برخی کشورهای اروپایی قراردارند و حول موضوع به رسمیت شناختن کشور فلسطین در جریان است، گامی برای نجات اسرائیل از تنفر روزافزون در سراسر جهان و به ویژه در غرب است و پس از آن آغاز شد که اشغالگران از دستیابی به اهداف خود در تجاوز به نوار غزه به ویژه آزادسازی اسیران، نابودی مقاومت به رهبری حماس و کوچ اجباری ساکنان این منطقه شکست خوردند.
چالش‌های به رسمیت شناختن «کشور فلسطین»
جنگ اخیر اسرائیل در غزه و افزایش خشونت‌ها در این منطقه باعث شده است موضوع به رسمیت شناختن کشور فلسطین بار دیگر مطرح شود و برخی از کشورهای اروپایی در‌این‌باره اعلام آمادگی کنند.حامیان درخواست فلسطینی‌ها برای عضویت کامل در سازمان ملل متحد اخیرا از شورای امنیت خواستند این تقاضا را که در سال ۲۰۱۱ مطرح شده بود، احیا کند؛ این در حالی است که آنها تقریبا اطمینان دارند که ایالات متحده دوباره مانع چنین اقدامی خواهد شد. به گزارش آسوشیتدپرس، پای نامه ارائه‌شده به رئیس شورای امنیت نام حدود ۱۴۰ کشوری که فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند، دیده می‌شود؛ ازجمله اعضای گروه ۲۲ کشور عربی در سازمان ملل، ۵۷ کشور عضو سازمان همکاری اسلامی و ۱۲۰ کشور عضو جنبش غیرمتعهدها.
پیش از این، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، ۲۳ سپتامبر سال ۲۰۱۱، درخواستی با محوریت پذیرفتن فلسطین به عنوان صدونودوچهارمین عضو سازمان ملل را به بان کی مون، دبیرکل وقت سازمان ملل، تحویل داده بود اما این پیشنهاد در آن زمان تصویب نشد و فلسطینی‌ها نتوانستند حمایت لازم ۹ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت را به دست آورند. اکنون فضا کمی برای مطرح‌شدن این درخواست تغییر کرده است اما ناظران می‌گویند حتی اگر فلسطین موفق شود حمایت ۹ عضو را به دست بیاورد، ایالات متحده، نزدیک‌ترین متحد اسرائیل، این پیشنهاد را وتو خواهد کرد؛ زیرا آمریکا بارها اعلام کرده است که عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل فقط به دنبال توافق صلح با اسرائیل محقق خواهد شد و در غیر این صورت، هر پیشنهادی در این زمینه را رد می‌کند. رابرت وود، معاون نماینده آمریکا در سازمان ملل نیز با تأکید بر مواضع پیشین کشورش به خبرنگاران گفت: «موضع ما تغییر نکرده است و همچنان بر عضویت پس از توافق تأکید داریم».
پس از رد درخواست اولیه فلسطینی‌ها برای عضویت کامل در سازمان ملل، آنها تقاضایشان را به مجمع عمومی ۱۹۳ عضوی بردند؛ جایی که هیچ حق وتویی وجود نداشت و با کسب اکثریت دوسوم موفق شدند در نوامبر ۲۰۱۲ جایگاهشان را از یک «ناظر غیرعضو» در سازمان ملل به یک «عضو ناظر» ارتقا دهند. این تغییر راه را برای پیوستن سرزمین‌های فلسطینی به سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین‌المللی ازجمله دادگاه کیفری بین‌المللی هموار کرد. ونسا فریزر، نماینده مالت در سازمان ملل و رئیس کنونی شورای امنیت، درباره درخواست جدید حامیان فلسطین به خبرنگاران گفت که انتظار می‌رود کمیته دائمی این شورا پشت درهای بسته تشکیل جلسه دهد. این کمیته تصمیم خواهد گرفت که آیا عضویت را به مجمع عمومی توصیه کند یا خیر. مالت نمایندگان کشورها در سازمان ملل را برای نشست ماهانه شورای امنیت در ۱۸ آوریل دعوت کرده است و پیش‌بینی می‌شود جنگ جاری اسرائیل و حماس، درخواست برای توافق آتش‌بس پایدار و همچنین عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل بار دیگر در کانون توجه قرار گیرد.
۱۹۸۸: عرفات دولت اعلام کرد
۱۵ نوامبر ۱۹۸۸، در جریان اولین انتفاضه یا قیام فلسطینی‌ها، یاسر عرفات رهبر فلسطینی‌ها در حالی که در الجزیره در تبعید به سر می‌برد، به طور یک‌جانبه استقلال کشور فلسطین را به پایتختی بیت‌المقدس اعلام کرد. او در این اعلامیه گفت می‌پذیرد که کشورهای مستقل اسرائیلی و فلسطینی در کنار یکدیگر باشند. کمی پس از این اعلامیه، الجزایر اولین کشوری بود که به طور رسمی کشور مستقل فلسطین را به رسمیت شناخت. طی چند هفته ده‌ها کشور دیگر، ازجمله بیشتر کشورهای عربی، هند، ترکیه، تعداد زیادی از کشورهای آفریقایی و چندین کشور اروپای مرکزی و شرقی نیز کشور فلسطین را به رسمیت شناختند. تعداد زیادی از کشورهای آمریکای جنوبی ازجمله آرژانتین، برزیل و شیلی نیز اواخر سال ۲۰۱۰ تا اوایل سال ۲۰۱۱ به درخواست فلسطینی‌ها برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین پاسخ دادند. این اقدام در واکنش به تصمیم اسرائیل برای پایان‌دادن به ممنوعیت موقت شهرک‌سازی یهودیان در کرانه باختری اشغالی صورت گرفت.
۲۰۱۱-۲۰۱۲: «دولت ناظر غیرعضو»
سال ۲۰۱۱، در حالی که مذاکرات صلح به بن‌بست رسیده بود، فلسطینی‌ها روندی قانونی را برای عضویت کامل «کشور فلسطین» در سازمان ملل آغاز کردند. این تلاش با شکست مواجه شد، اما در اقدامی پیشگامانه در ۳۱ اکتبر همان سال، آژانس فرهنگی سازمان ملل متحد، یونسکو، رأی به پذیرش فلسطینی‌ها به عنوان یک عضو کامل داد. این روند که به دستور محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین صورت گرفته بود، هرگز به نتیجه نرسید و فلسطینی‌ها در نهایت یک سال بعد از آن یعنی در نوامبر ۲۰۱۲، با رأی مجمع عمومی سازمان ملل متحد مانند واتیکان جایگاه «دولت ناظر غیرعضو» را به دست آوردند. این تصمیم خشم اسرائیل و ایالات متحده را برانگیخت و باعث شد آنها کمک مالی خود را به این نهاد مستقر در پاریس به حالت تعلیق درآوردند. سه سال بعد، دادگاه کیفری بین‌المللی نیز فلسطین را به عنوان یک دولت پذیرفت.
۲۰۱۴: سوئد اولین کشور
سال ۲۰۱۴، سوئد که دارای یک جامعه بزرگ فلسطینی است، اولین عضو اتحادیه اروپا در غرب اروپا شد که کشور فلسطین را به رسمیت شناخت. این اقدام به دنبال ماه‌ها درگیری در قدس شرقی که توسط اسرائیل ضمیمه شده بود، صورت گرفت. این اقدام هم‌زمان با گسترش ساخت‌وسازهای جدید اسرائیلی در اراضی مورد اختلاف با فلسطینی‌ها در شرق بیت‌المقدس و کرانه باختری صورت گرفت. کشور فلسطین قبل از آن توسط شش کشور اروپایی دیگر ازجمله بلغارستان، قبرس، جمهوری چک، مجارستان، لهستان و رومانی به رسمیت شناخته شده بود.