اهمیت استراتژیک تنگه هرمز در بازار انرژی جهانی

 تنگه هرمز، به‌عنوان شریان حیاتی انتقال ۲۰ درصد نفت خام و گاز طبیعی مایع جهان، نقشی کلیدی در اقتصاد انرژی ایفا می‌کند.
جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ که با حملات رژیم صهیونیستی به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران آغاز شد و با پاسخ موشکی ایران همراه بود، بار دیگر شکنندگی وابستگی به سوخت‌های فسیلی را نشان داد.
گمانه‌زنی‌ها درباره تصمیم ایران به بستن تنگه هرمز، هرچند عملی نشد، قیمت نفت برنت را به بالاترین سطح در دو ماه گذشته رساند و هزینه عبور نفتکش‌ها را بیش از دو برابر کرد. این وضعیت از دید بسیاری از تحلیلگران غربی، ضرورت تسریع در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر را تقویت می‌کند.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که این تنش‌ها می‌تواند به شتاب بیشتر سرمایه‌گذاری در انرژی‌های خورشیدی و بادی در اروپا و آسیا شتاب دهد زیرا کشورها به دنبال کاهش وابستگی به نفت خلیج فارس هستند. با این حال، وابستگی فناوری‌های تجدیدپذیر به مواد معدنی کمیاب که زنجیره تأمین آن‌ها ممکن است تحت تأثیر تنش‌های منطقه‌ای قرار گیرد، همچنان چالشی بسیار جدی است.
در شرایطی که جهان با بحران‌های متعدد از جمله تنش‌های ژئوپلیتیکی، تغییرات اقلیمی و اختلالات زنجیره تامین انرژی دست‌وپنجه نرم می‌کند، حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است.
در سال‌های اخیر شاهد بحران‌هایی در جهان بودیم که وابستگی به سوخت‌های فسیلی را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است.
به گزارش نشریه «دیلی استار»، جنگ اوکراین و تنش‌های خاورمیانه، همراه با پیامدهای مخرب تغییرات اقلیمی، کشورهای مختلف را به بازنگری در سیاست‌های انرژی خود واداشته است. افزایش قیمت انرژی به دلیل اختلال در عرضه گاز طبیعی، به‌ویژه در اروپا پس از کاهش عرضه گاز روسیه، نیاز به منابع انرژی پایدار و مستقل را بیش از پیش آشکار کرده است.
انرژی خورشیدی و بادی، به دلیل دسترسی گسترده و کاهش هزینه‌های تولید، به گزینه‌هایی جذاب برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی تبدیل شده‌اند. به عنوان مثال، اتحادیه اروپا با شتاب بخشیدن به برنامه‌های توسعه ظرفیت تولید انرژی خورشیدی و بادی، در تلاش است تا وابستگی خود به واردات انرژی را کاهش دهد.
این اقدامات نه‌تنها به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه سبب تقویت امنیت انرژی کشورهای این منطقه نیز می‌شود. با این حال، موانعی مانند نیاز به فناوری‌های ذخیره‌سازی پیشرفته و بهبود زیرساخت‌های شبکه برق همچنان مانع از گسترش سریع این منابع هستند. در این پیوند، کارشناسان بر ضرورت همکاری‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای رفع این چالش‌ها تاکید دارند.
انرژی خورشیدی و رشد دو برابری تا پایان دهه جاری
انرژی خورشیدی در دهه گذشته به یکی از سریع‌ترین منابع انرژی در حال رشد تبدیل شده است. بر اساس گزارش «سولار کوارتر»، ظرفیت نصب‌شده جهانی انرژی خورشیدی در سال ۲۰۲۴ از ۱.۵ تراوات فراتر رفته و پیش‌بینی می‌شود تا پایان دهه به بیش از ۳ تراوات برسد. کاهش هزینه‌های تولید پنل‌های خورشیدی، پیشرفت در فناوری‌های فتوولتائیک و حمایت‌های دولتی از طریق یارانه‌ها و مشوق‌های مالی، عوامل اصلی این رشد چشمگیر بوده‌اند.
با این حال، دستیابی به هدف کربن صفر تا سال ۲۰۳۰ با موانع جدی مواجه است. محدودیت‌های زنجیره تأمین، به‌ویژه وابستگی به مواد معدنی کمیاب مانند لیتیوم، کبالت و نیکل در کنار مسائل زیست‌محیطی و ژئوپلیتیکی مرتبط با استخراج این مواد، از جمله چالش‌های اصلی در این زمینه‌اند.
شتاب به سمت انرژی‌های تازه با چاشنی باروت
علاوه بر این، شبکه‌های برق در بسیاری از کشورها برای ادغام حجم بالای انرژی خورشیدی آمادگی ندارند و مشکلات مربوط به ذخیره‌سازی انرژی و مدیریت نوسانات تولید همچنان پابرجا است. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید مانند باتری‌های پیشرفته و شبکه‌های هوشمند، همراه با هماهنگی سیاست‌های بین‌المللی، می‌تواند این موانع را برطرف کند.
نقش استراتژیک صنعت نفت در دوره گذار انرژی
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، صنعت نفت و گاز همچنان نقش مهمی در تأمین انرژی جهانی ایفا می‌کند.
گزارش «ای‌اینوست» نشان می‌دهد که شرکت‌های بزرگ نفتی در حال تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری‌های خود هستند تا در دوره گذار انرژی جایگاه خود را حفظ کنند. به عنوان مثال، شرکت‌هایی مانند«بی.پی» BP و«شل» Shell ضمن ادامه تولید نفت و گاز، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در پروژه‌های انرژی بادی فراساحلی و خورشیدی انجام داده‌اند. این استراتژی دوگانه به آن‌ها امکان می‌دهد تا از سودآوری کوتاه‌مدت سوخت‌های فسیلی بهره‌مند شوند و همزمان در بازار رو به رشد انرژی‌های تجدیدپذیر حضور فعال داشته باشند.
بازارهای نوظهور؛ جایی که تقاضای انرژی همچنان رو به افزایش است، فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری فراهم کرده‌اند. با این حال، این بازارها با ریسک‌های ژئوپلیتیکی مانند تحریم‌ها، بی‌ثباتی سیاسی و رقابت بر سر منابع طبیعی مواجهند.
تحلیلگران تأکید دارند که شرکت‌ها برای موفقیت در این محیط باید رویکردی انعطاف‌پذیر و مبتنی بر داده‌های دقیق اتخاذ کنند
موج پیش رو برای تحول در انرژی‌های تجدیدپذیر
نوآوری‌های جدید در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، افق‌های تازه‌ای برای آینده این صنعت گشوده‌اند.
گزارش تارنمای تخصصی «دبلیوتی‌دبلیو» به فناوری‌های نوظهوری مانند توربین‌های بادی شناور اشاره می‌کند که امکان تولید برق در آب‌های عمیق با بادهای قوی‌تر و پایدارتر را فراهم می‌کنند. همچنین، پنل‌های خورشیدی با الهام از ساختارهای طبیعی مانند برگ گیاهان، کارایی جذب نور را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشیده‌اند.
فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی مانند باتری‌های جریان و هیدروژن سبز نیز می‌توانند مشکل نوسانات تولید انرژی را حل کنند.
تجاری‌سازی این نوآوری‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و حمایت‌های دولتی است. همکاری بین بخش‌های خصوصی و عمومی می‌تواند سرعت پذیرش این فناوری‌ها را افزایش دهد و به تحقق اهداف اقلیمی کمک کند. این فناوری‌ها، که برخی از آن‌ها به دلیل نوآوری‌های خلاقانه‌شان عجیب و شگفت‌انگیز توصیف شده‌اند، پتانسیل تغییر اساسی چشم‌انداز جهانی انرژی را دارند.
آنچه مسلم است جهان در مسیر گذار به اقتصاد انرژی پاک قرار دارد، اما این گذار با چالش‌های متعددی همراه است. بحران‌های جهانی، از جمله تنش‌های ژئوپلیتیکی و تغییرات اقلیمی، ضرورت تسریع در پذیرش انرژی‌های تجدیدپذیر را برجسته کرده‌اند. با این حال، محدودیت‌های زنجیره تأمین، مشکلات زیرساختی و نیاز به نوآوری‌های جدید، موانع کلیدی این مسیر هستند.

دبیر شورای عالی امنیت ملی:
سیاست ایران
 عدم تغییر در ژئوپلیتیک منطقه است
 دبیر شورای عالی امنیت ملی تاکید کرد: سیاست جمهوری اسلامی ایران عدم تغییر در ژئوپلیتیک منطقه است و این را به سود همه طرف های منطقه ای می داند.
 علی اکبر احمدیان نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و آرمن گریگوریان دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان روز شنبه در تماس تلفنی موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه را مورد بحث و بررسی قرار دادند. آرمن گریگوریان در این تماس گزارشی از آخرین وضعیت مذاکرات با طرف آذری ارائه و تأکید کرد که در مواضع ارمنستان درخصوص راه‌گذرهای منطقه‌ای تغییری ایجاد نشده است. دبیر شورای امنیت ملی ایران نیز در این تماس تلفنی با قدردانی از موضع ارمنستان در محکومیت حمله رژیم صهیونیستی به جمهوری اسلامی ایران، تاکید کرد: سیاست جمهوری اسلامی ایران کماکان عدم تغییر در ژئوپلیتیک منطقه است و این را به سود همه طرف‌های منطقه‌ای می‌داند. دو طرف در این مکالمه افزایش روابط از جمله در حوزه اقتصادی را مورد تأکید قرار دادند.

خطیب:در طول جنگ
 ۷ میلیون گزارش مردمی دریافت کردیم
 سید اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات، به سوالی درباره اینکه برای جلوگیری از نفوذ چه اقدامی صورت گرفته است؟ پاسخ داد.
به گزارش ایلنا، وزیر اطلاعات گفت: امکاناتی را تشکیلات اطلاعاتی و امنیتی دارند که این‌ها را در این جهت چه در داخل و چه در خود رژیم بسیج کردند.
وزیر اطلاعات یادآور شد: امیدواریم که همچنان که این وحدت محور نابودی هرچه نفوذ و دشمنی و توطئه و فتنه بوده، بتوانیم همه‌مان از این وحدت و انسجام حفاظت کنیم.  خطیب درباره توصیه‌اش به مردم تاکید کرد: مردم هوشیاری‌شان را حفظ کنند، همچنان که در دوران جنگ هم این را نشان دادند و ما فقط در طول جنگ تحمیلی ۱۲ روزه شاهد ۷ میلیون گزارش مردمی بودیم.