صفحه اول
۲۷ تیرماه ۱۳۶۷، سالروز پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی جمهوری اسلامی ایران است که به موجب آن جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران متوقف شد؛ هر چند که حضرت امام خمینی(ره) در شرایط آن زمان، پذیرش قطعنامه شورای امنیت را با نوشیدن جام زهر مقایسه کردند و تصریح فرمودند که «تصمیم امروز فقط برای تشخیص مصلحت بود و بدانید که پیروزی از آن شماست». قطعنامه ۵۹۸ که در تیرماه ۱۳۶۶ به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده بود، حاصل ماه‌ها مذاکره، فشار دیپلماتیک، و تلاش‌های بین‌المللی برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق بود. با پذیرش رسمی ایران در تیرماه سال بعد، ورق جنگ برگشت و صحنه نظامی جای خود را به صحنه گفت‌وگو و رایزنی داد. مفاد این قطعنامه، برخلاف برخی قطعنامه‌های سابق که بیشتر جنبه توصیه‌ای یا جانب‌دارانه داشتند، حاوی امتیازاتی مهم برای ایران بود: بازگشت به مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی (و نه مرزهای اشغالی)، تعیین متجاوز با رأی کارشناسی سازمان ملل، آتش‌بس فوری و تبادل اسرا، تضمین آغاز مذاکرات برای احقاق حقوق طرفین و پرداخت غرامت در قالبی حقوقی. بدین‌ترتیب، جمهوری اسلامی ایران بدون آن‌که در موضع ضعف تسلیم شود، از میدان جنگ به میدان دیپلماسی قدم نهاد و توانست امنیت ملی خود را از طریق نهادهای بین‌المللی نیز تثبیت کند. در سال ۱۳۶۷، ایران در میانه مجموعه‌ای از فشارهای اقتصادی، نظامی و اجتماعی قرار داشت. جنگ فرسایشی شده بود. زیرساخت‌ها در مناطق غربی و جنوب‌غرب کشور به‌شدت آسیب دیده بود. نیروهای انسانی و نظامی دچار فرسودگی شده بودند، و چشم‌اندازی روشن برای پیروزی قاطع در میدان نبرد دیده نمی‌شد. در چنین شرایطی، ادامه جنگ نه‌تنها به تحقق منافع ایران کمک نمی‌کرد، بلکه به فروپاشی ساختارهای حیاتی جامعه و تضعیف امنیت بلندمدت کشور منجر می‌شد. تصمیم‌گیران عالی‌رتبه نظام با درک واقعیت‌های میدانی و بین‌المللی، تصمیم به پذیرش قطعنامه گرفتند؛ تصمیمی که هم صادقانه بود، هم سخت، اما در خدمت منافع ملی. پذیرش صلح در اوج دشواری‌ها، نیازمند شجاعتی از جنس دیگر بود. تولد توسعه از دل صلح با پایان جنگ، دوره‌ای تازه در جمهوری اسلامی آغاز شد؛ دوره‌ای که با عنوان «بازسازی» از آن یاد می‌شود و هسته اصلی آن تمرکز بر اقتصاد، نوسازی زیرساخت‌ها و گشایش در روابط خارجی بود. دولت سازندگی، که در پی پذیرش قطعنامه و ارتحال حضرت امام (ره) شکل گرفت، با همین هدف پا به میدان گذاشت: احیای اقتصاد جنگ‌زده، بازسازی شهرها و روستاهای ویران، و بازگرداندن کشور به مدار پیشرفت. دهه هفتاد شمسی، به رغم دشواری‌ها، دوره‌ای از ثبات نسبی، توسعه عمرانی، کاهش تنش‌های منطقه‌ای و تقویت دستگاه‌های دولتی بود؛ تحولاتی که بدون صلح پایدار حاصل از قطعنامه ۵۹۸ هرگز ممکن نبود. در واقع، پذیرش صلح نه پایان یک مسیر، که آغاز یک مسیر جدید بود؛ مسیری که از میدان‌های مین به سمت دانشگاه، کارگاه، مدرسه، سد، راه‌آهن، و پالایشگاه کشیده شد. اگر دفاع مقدس سندی از مقاومت و ایستادگی ملت ایران بود، پذیرش قطعنامه سندی از بلوغ سیاسی و توان تشخیص لحظه‌های حساس تاریخی به حساب می آید. مردمی که هشت سال جنگ را تاب آورده بودند، اکنون آماده بازسازی کشورشان بودند و نظام، با تصمیمی مدبرانه، راه را برای این بازسازی گشود. امروز پس از گذشت بیش از سه دهه از آن واقعه، شاید بیش از هر زمان دیگری بتوان به ماهیت تاریخی آن تصمیم پی برد. زمانی که تصمیم به صلح نه از روی ضعف، بلکه از سر بلوغ و خردورزی گرفته شد و ایران، به جای فروپاشی در زیر آوار جنگ، به مسیر باثبات‌تری برای ساختن آینده وارد شد. پذیرش قطعنامه ۵۹۸، یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های سیاسی در تاریخ جمهوری اسلامی ایران بود؛ تصمیمی که جنگ را متوقف کرد، ساختارهای امنیتی را از مسیر فرسایش به سمت باز سازی پیش برد و مسیر توسعه را ممکن ساخت. در روزگاری که منازعات، التهاب و تنش‌های نظامی همچنان در منطقه سایه افکنده‌اند، بازخوانی آن رویداد تاریخی، تنها یک مرور خاطره نیست، بلکه یادآوری لحظه‌ای است که عقلانیت بر هیجان، و مصلحت ملی بر تداوم فرسایش، پیروز شد. 27 تیر نه روز پایان، که روز آغاز بود؛ آغاز صلحی دشوار اما گران‌قدر، که در سایه‌اش ایران توانست مسیر اعتلاء و پیشرفت در تمامی ابعاد از جمله قدرت دفاعی را در پیش بگیرد این از ویژگی‌های ایران است که چه در جنگ و چه در صلح، با اقتدار ظاهر می‌شود. مقام معظم رهبری در دیدار اخیرشان با مسئولان قوه قضاییه، این نکته را ناظر به اتفاقات مربوط به جنگ 12 روزه مورد تأکید قرار دادند اما می توان سخن ایشان را به سایر فرازهای تاریخ سیاسی ایران معاصر هم تسرّی داد. ایشان گفتند: «همه باید بدانند، هم دوستان ما بدانند، هم دشمنان ما بدانند، هم خود ملت ایران بدانند که می‌دانند، این است که ملت ایران در هیچ میدانی به صورت طرف ضعیف ظاهر نخواهد شد. چون ما همه‌ی ابزارهای لازم را داریم، هم منطق داریم، هم نیرو داریم. ما هم در میدان دیپلماسی، هم در میدان نظامی ان‌شاءالله به توفیق الهی هر وقت وارد بشویم با دست پر وارد خواهیم شد به توفیق الهی.»