چند پرسش از برنده نوبل ادبیات
والدینم اهل مطالعه نبودند
«عبدالرزاق گرونا» برنده نوبل ادبیات در گفت‌وگویی از لذت ملاقات با خوانندگان جدید و اینکه چرا درباره «مهربانی‌های غیرمنتظره» می‌نویسد، صحبت کرد.
«عبدالرزاق گورنا» نویسنده اهل تانزانیا که پس از سال‌ها توانست به عنوان چهره‌ای از یک کشور آفریقایی در سال ۲۰۲۱ میلادی برنده نوبل ادبیات شود در گفت‌وگویی با «نیویورک‌تایمز» از کتاب‌های موردعلاقه و نگارش رمان جدید پس از دریافت جایزه نوبل سخن گفت. در ادامه بخشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید:
چه کتاب‌هایی روی میز کنار تخت‌تان هستند؟
«سولنوئید» نوشته «میرچا کارتارسکو»(Mircea Cartarescu)،«کاروان» نوشته «بیاتا اوموبیه‌یی مایریسه»(Beata Umubyeyi Mairisse) و «بازنگری» به قلم «خوان گابریل واسکس».
چطور کتاب‌هایتان را مرتب می‌کنید؟
کتاب‌های هر نویسنده را کنار هم می‌گذارم. اینکه چه کتاب‌هایی همسایه هم می‌شوند، گاهی اتفاقی است، اگرچه معمولاً کتاب‌های مجاور تاحدوی مرتبط هستند.
تجربهٔ ایده‌آلتان از مطالعه را توصیف کنید (چه زمانی، کجا، چه چیزی، چگونه).
معمولاً بعدازظهرها، پس از اینکه بخش اول روز را به نوشتن یا کارهای روزمره پرداخته‌ام. بعد برای چند ساعت، می‌توان با لذت و بیشتر وقت‌ها بدون حواس‌پرتی، مطالعه کرد.
در کودکی چطور مطالعه می‌کردید؟
والدینم اهل مطالعه نبودند، بنابراین مطالعه اولیه‌ام همان چیزهایی بود که در مدرسه ارائه می‌شد. وقتی بزرگ‌تر شدیم، راه‌هایی برای دسترسی به کتاب‌های دیگر پیدا کردیم و آن‌ها بین ما دست به دست می‌شدند و گاهی هیجان زیادی ایجاد می‌کردند. زمانی را که کتاب «عاشق لیدی چترلی» دست به دست می‌شد به یاد دارم، گرچه گمان می‌کنم بیشتر ما خیلی چیزی از آن نفهمیدیم. بعدها که به‌عنوان دانشجو خواندمش، برایم کاملاً جدید بود. بیشتر کتاب‌هایی که می‌خواندیم فراموش‌شدنی بودند، اگرچه چندتایی‌شان همچون «دن آرام»، «جنایت و مکافات» و «به دور از هیاهوی خلق» که اولین رمان «توماس هاردی» بود که البته به انگیزهٔ فیلم زیبایی با بازی جولی کریستی، آلن بیتس و ترنس استمپ، خواندم، برایم ماندگار شدند.
آیا تا حالا بابت خواندن کتابی دچار دردسر شده‌اید؟
نه، هرگز.
بهترین کتابی که تا به حال به‌عنوان هدیه دریافت کرده‌اید چه بوده؟
حدوداً ۱۲ سالم بود که جایزه‌ای در مدرسه گرفتم و کتابی بهم دادند. یک کتاب بزرگ و قطور، چیزی شبیه یک دایره‌المعارف مصور، با داستان‌هایی دربارهٔ ملت‌های مختلف جهان، ظاهرشان، لباس‌هایی که می‌پوشیدند، خانه‌هایشان، و حتی یونیفورم پلیس‌هایشان. آن کتاب را بارها خواندم.
جالب‌ترین چیزی که اخیراً از یک کتاب یاد گرفته‌اید چه بوده؟
تاریخچهٔ زندگی و اهمیت فرهنگی «رخ‌کرکس آند».
کتاب‌هایی که از نظر احساسی شما را درگیر می‌کنند ترجیح می‌دهید یا از نظر فکری؟
کتاب‌هایی را ترجیح می‌دهم که به‌شکل هوشمندانه‌ای مرا درگیر کنند، صرف‌نظر از محتوایشان.
آیا پس از دریافت جایزه نوبل فشار بیشتری برای نوشتن رمان جدید ایجاد شد؟
نه، فشار فقط در پیدا کردن وقت بود. وقتی جایزه اعلام شد، کمی در نوشتن «سرقت» جلو رفته بودم، اما برای مدتی طولانی ممکن نبود زمان یا سکوت لازم برای نوشتن ادامه‌اش را پیدا کنم. ترجیح می‌دهم با فراغ بال بنویسم، بنابراین باید کمی صبر می‌کردم. بعد توانستم فضا ایجاد کنم و ادامه دهم، بدون هیچ حس فشاری.
آیا این کتابی بود که ممکن بود پیش از نوبل هم بنویسید؟
فکر می‌کنم بله.
از مخاطبان جدیدی که به لطف نوبل با آثارتان آشنا شدند چه آموختید؟
دیدار و شنیدن از مخاطبان جدید لذت بسیار داشت. دیدار با مخاطبانی که از قبل همراه من بودند ولی از حضورشان خبر نداشتم هم فوق‌العاده بود. سخاوت و شور هر دو گروه شگفت‌انگیز و پیش‌بینی‌نشده بود.
با توجه به ترجمه شدن برخی از آثارتان به زبان سواحلی، از مخاطبان شرق آفریقا چه بازخوردی دریافت کرده‌اید؟
به نظر خوشحال می‌آیند، و البته من هم همین‌طور.
شما در مصاحبه‌ها گفته‌اید که نوشتن درباره «مهربانی‌های غیرمنتظره»، حتی در شرایط سخت، برایتان اهمیت دارد. چرا؟
چون این کار به ما اطمینان می‌دهد که انسانیتِ مشترک داریم، و البته چون ممکن است اندکی رهایی از سختی‌هایی که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، به همراه داشته باشد. و چون غیرمنتظره است، شیرینی‌اش بیشتر است.
ناشر آمریکایی‌تان در جلد کتاب‌های شما از نقاشی‌های «لوبینا هی‌مید»(Lubaina Himid) استفاده کرده است. آیا از پیش با آثار او آشنا بودید؟ از این جلدها چه چیزی خوشتان می‌آید؟
پیش‌تر با آثار او آشنا بودم، و کمی هم درباره تجربه‌اش از «زنگبار» می‌دانستم. از رنگ‌هایش خوشم می‌آید و از بذله‌گویی‌ای که در نحوه نشستن و آمیختنِ شخصیت‌هایش دیده می‌شود.
آخرین کتابی که باعث شد بخندید، چه بود؟
«جیمز» نوشته «پرسیوال اورت».
آخرین کتابی که شما را خشمگین کرد؟
ترجیح می‌دهم نگویم.
شرح جزئیات جشن پانزدهم منتقدان
بازتاب حقیقت سینما در آینه رای‌های پاک
جعفر گودرزی؛ دبیر پانزدهمین جشن منتقدان سینمای ایران گفت: رای منتقد، رای وجدان است، نه رای مصلحت. این جشن، محل احقاق حق سینماگران است و این جمله، نه فقط یک موضع اجرایی، که یک بیانیه اخلاقی است.
، جعفر گودرزی دبیر پانزدهمین جشن بزرگ منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران درباره این جشن گفت: در زمانه‌ای که جشن‌ها گاه تنها آیینه پرزرق‌وبرق ظاهرند و ارزش‌ها در هیاهوی مناسبات از یاد می‌روند، جشن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران به سنتی پابرجا بدل شده است؛ سنتی که سینما را نه صرفا با اعداد و اکران‌ها، که با نگاه و اندیشه و رسالت می‌سنجد.
پانزدهمین جشن منتقدان؛ جشنی برای سینما
وی ادامه داد: پانزدهمین دوره این جشن بزرگ، در اواخر خردادماه برگزار می‌شود؛ جشنی که بیش از هر چیز، به رای پاک باور دارد و به آنچه وجدان‌های حرفه‌ای سینمایی، بی‌واهمه از جریان‌ها و جاذبه‌های بیرونی، انتخاب می‌کنند.
چرا داوری‌ها گسترده‌تر شدند؟
دبیر پانزدهمین جشن بزرگ منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران در پاسخ به اینکه چرا در این دوره جشن از داوری‌های محدود به جشنواره فیلم فجر فاصله گرفته و آثار اکران‌شده در سه سال اخیر را هم در نظر گرفته‌اند، توضیح داد: دلیل اینکه در این دوره از جشن تصمیم گرفته شد که همه فیلم‌های اکران‌شده طی سه سال اخیر داوری شوند این بود که سینما فقط در جشنواره‌ها زنده نیست، در دل سالن‌های تاریک و در میان صندلی‌های خالی یا پر، فیلم‌ها با مخاطب دیدار می‌کنند، نه داوران. ما خواستیم حق آن فیلم‌هایی که شاید از فرش قرمز عبور نکرده‌اند زنده شود؛ چرا که قطعا داوری گسترده‌تر، عادلانه‌تر است.
رای‌های پاک، شعار یا واقعیت؟
گودرزی درباره شعار «رای‌های پاک و بی‌آلایش» در این دوره از جشن منتقدان گفت: نمی‌خواهیم شعار بدهیم، اما بله، ما اذعان می کنیم در جشن بزرگ منتقدان، رای‌ها برآمده از دل و شعور است، نه رابطه و فشار. اینجا هیچ‌کس برای خوش‌آمد کسی رای نمی‌دهد. رای منتقد، رای وجدان است، نه رای مصلحت. این جشن، محل احقاق حق سینماگران است و این جمله، نه فقط یک موضع اجرایی، که یک بیانیه اخلاقی است.
ملاک‌ها و شاخصه‌ها؛ داوری جامع و انسانی
دبیر پانزدهمین جشن بزرگ منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران در مورد ملاک‌های داوری در این دوره تأکید کرد: حتما ساختار، زبان، جسارت و روایت همه مهم‌اند. نگاه داوران آکادمی جشن دقیق و صادق است. البته این جشن داوری فنی و تکنیکی صرف نیست؛ شاخصه‌های فرهنگی، نگاه انسانی، تاثیرگذاری و جریان‌سازی ارزشمند اثر هم بسیار مهم است.