سیاست
مجموع اعتبارات برنامه‌های بخش فضایی کشور در بخش غیردفاعی با توجه ویژه دولت چهاردهم، امسال با رشد ۳۳ درصدی به حدود ۵۵ هزار و ۱۱۵ میلیارد ریال رسیده است که حدود یک دهم درصد از مجموع اعتبارات عمومی کل کشور را به خود اختصاص می دهد. به طور کلی بخش هوافضای کشور، شامل همه نهادها و عواملی است که به نحوی در امر شناسایی و بهره برداری از هوافضا جهت کاربردهایی نظیر فعالیت‌های رسانه ای و مخابراتی، تصویربرداری و حمل ونقل مشارکت دارند. فعالیت های بخش یاد شده حوزه‌های آموزش و پژوهش، اکتساب و توسعه فناوری، فعالیت های صنعتی و ارائه خدمات را در بر می‌گیرد.به دلیل سرعت بالای تحولات فناورانه و کم بودن فاصله تحقیقات تا پیاده سازی صنعتی، می توان بخش هوافضا به خصوص بخش فضایی را کاملا دانش بنیان دانست. مهمترین نهادهای سیاستگذار و اجرایی کشور در بخش فضایی غیردفاعی عمدتاً وزارتخانه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات و علوم تحقیقات و فناوری و همچنین معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری هستند. در این تحقیق، اعتبارات حوزه فضایی در بخش غیردفاعی با تمرکز بر وزارتخانه های ارتباطات و فناوری اطلاعات، علوم، تحقیقات و فناوری هستند. در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، بودجه بخش فضایی غیردفاعی شامل حوزه‌های فضایی و هوافضایی می‌شود که این تقسیم بندی با توجه به ماهیت فراسازمانی دستگاه و سازمان‌های هوافضایی کشور صورت گرفته است.مهم ترین دستگاه های متولی در این بررسی شامل وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات (بخش اصلی) و وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و همچنین معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری (بخش فرعی) هستند. با توجه به برخی ابهامات در پیوست ماده واحده درخصوص میزان هزینه کرد در حوزه فضایی غیردفاعی، سعی شده با بررسی اعتبارات در این حوزه تصویر دقیقی در این خصوص ارایه شود. همچنین بخشی از فعالیت های حوزه فضایی نظیر ساخت و پرتاب ماهواره بر که در قالب قرارداد با بخش دفاعی منعقد می شود در این گزارش لحاظ نشده است.در بررسی مجموع اعتبارات برنامه ای، بخش فضایی کشور در بخش غیردفاعی رشد ۳۳ درصدی داشته و از مجموع رقم حدود ۴۱ هزار و ۵۷۶ میلیارد ریال در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به رقم حدود ۵۵ هزار و ۱۱۵ میلیارد ریال در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ رسیده و حدود یک دهم درصد از مجموع اعتبارات عمومی کل کشور را به خود اختصاص داده است. مجموع درآمدهای بخش فضایی غیردفاعی کشور نیز در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ رشد ۲۱ درصدی داشته و از مجموع رقم حدود ۲ هزار و ۶۴۰ میلیارد ریال در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به رقم حدود سه هزار و ۲۱۰ میلیارد ریال در قانون بودجه سال ۱۴۰۴ رسیده است. اعتبارات بخش فضایی در بودجه سال ۱۴۰۴ کل اعتبارات حوزه فضایی کشور در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۵۵ هزار و ۱۱۵ میلیارد ریال است که از این رقم ۹ هزار و ۴۷۷ میلیارد ریال مجموع اعتبارات هزینه ای و حدود ۴۵ هزار و ۶۳۷ میلیارد ریال مجموع اعتبارات تملک دارایی سرمایه ای است. اعتبارات دستگاهی به تفکیک مجموع اعتبارات کل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعم از اعتبارات وزارتخانه، سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی ایران در قالب «توسعه صنعت فضایی کشور» در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ رقم ۴۰ هزار و ۶۲۴ میلیارد ریال است که این مقدار در بودجه سال ۱۴۰۴ با ۳۲ درصد افزایش، به رقم حدود ۵۳هزار و ۸۲۷ میلیارد ریال رسیده است. سازمان فضایی ایران اعتبارات برنامه ای سازمان فضایی ایران نیز نشان می دهد که اعتبارات این بخش از حدود ۲۳۹۷ میلیارد تومان در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به سه هزار و ۷ میلیارد تومان در بودجه سال ۱۴۰۴ رسیده که افزایش ۲۵ درصدی را نشان می دهد. همچنین ردیف‌های اعتباری سازمان فضایی ایران مندرج در پیوست جداول بودجه، شامل دو ردیف برنامه‌ای «ایجاد و توسعه زیرساختهای فضایی» به مبلغ ۲۵۰ میلیارد ریال اعتبار تملک دارایی سرمایه ای و «توسعه فناوری ها و خدمات فضاپایه و با ارزش افزوده» به مبلغ هزار و ۵۰۷ میلیارد ریال اعتبار هزینه ای و ۱هزار و ۲۵۰ میلیارد ریال اعتبار تملک دارایی سرمایه ای است. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (بخش فضایی) در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ برخلاف سالهای گذشته، ردیف بودجه مشخصی از اعتبارات عمومی در حوزه فضایی در برای وزارتخانه در نظر گرفته نشده بود اما به صورت مستتر در پیوست جداول تکمیلی اعتبارات دستگاه های تابعه برحسب برنامه اجرایی قابل احصا بود اما امسال اعتبارات این بخش به طور شفاف در بخش ارتباطات بیان شده است که نشان می دهد مجموع اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش فضایی از حدود ۳۶ هزار و ۷۶۳ میلیارد تومان در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به ۴۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان درلایحه بودجه سال ۱۴۰۴ رسیده که افزایش ۲۹ درصدی را نشان می دهد.همچنین ردیف های اعتباری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (بخش فضایی) مندرج در پیوست جداول بودجه، شامل دو ردیف برنامه ای «ایجاد و توسعه زیرساخت های فضایی» به مبلغ ۱۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال اعتبار تملک دارایی سرمایه ای و «توسعه فناوری ها و خدمات فضاپایه و با ارزش افزوده» به مبلغ ۳هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال اعتبار هزینه ای و ۳۰هزار میلیارد ریال اعتبار تملک دارایی سرمایه ای است. پژوهشگاه فضایی ایران مجموع اعتبارات وزارت پژوهشگاه فضایی ایران در قالب ردیف اعتباری «پژوهش های علمی، فناوری و فن آفرینی» از حدود هزار و ۴۶۳ میلیارد تومان اعتبارات هزینه ای در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به سه هزار و ۳۲۰ میلیارد تومان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ رسیده که افزایش ۱۲۷ درصدی را نشان می دهد سایر اعتبارات برنامه ای دستگاه های مرتبط با بخش فضایی نگاهی به دیگر اعتبارات مرتبط با صنعت فضایی کشور نشان می دهد که در بودجه امسال ردیف فعالیت «احداث دانشکده هوافضا» ذیل دانشگاه صنعتی شریف دیده شده که مجموع آن ۶۷۵ میلیارد ریال بوده است.همچنین ردیف اعتباری «ستاد فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته» ذیل معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور با اعتبار هزینه ای ۲ هزار و ۴۹۳ میلیارد ریال نیز در بودجه امسال دیده شده که این رقم نسبت به سال گذشته بدون تغییر مانده است. البته اعتبارات این دو برنامه به علت قابل تفکیک نبودن سهم بخش فضایی از هوایی کشور، در بررسی جمع اعتبارات کل حوزه فضایی غیردفاعی لحاظ نشده است. نمای کلی درآمدهای بخش فضایی در بودجه سال ۱۴۰۴ مجموع درآمدهای حوزه فضایی کشور در بودجه امسال بالغ بر سه هزار و ۲۱۰ میلیارد ریال پیش بینی شده که این رقم نسبت به قانون بودجه سال ۱۴۰۳ حدود ۲۱ درصد افزایش داشته است؛ از این مقدار هزار و ۴۶۰ میلیارد ریال متعلق به درآمدهای عمومی و هزار و ۷۵۰ میلیارد ریال متعلق به درآمدهای اختصاصی است. برهمین اساس درآمدهای بخش فضایی غیردفاعی پس از یک دوره افت در سال ۱۳۹۹، مجدداً رشد کرده است. هرچند نظر به روند افزایشی سنواتی، انتظار می رفت این مقدار در سال ۱۴۰۴ رشد بیشتری داشته باشد.