مرجع سازی نخبگان در جامعه

 حمید تالاری  دانایی از جمله مهم ترین ویژگی انسان ها است که او را در برابر جامعه و اطرافیان متعهد کرده و بار مسئولیت را بر دوش انسان سنگین تر می کند.بنابراین دانش، آگاهی و مسئولیت رسالت انسان را در مقابل هم نوعان خود بیشتر می کند و انتظار جامعه را نیز از این گونه افراد افزایش می دهد.این رویه، مختص جامعه ما نیست و در تمام جهان، نخبگان در برابر مردم اطراف خود و آینده آنها مسئول هستند و شانه خالی کردن از پذیرش رسالت اجتماعی در برابر جامعه و آینده آن، نه تنها یک فضیلت محسوب نمی شود، بلکه چنین افرادی از همسالان معمولی خود بیشتر مورد مطالبه قرار می گیرند. البته این ویژگی مختص زندگی این دنیا و معیارهای انسان جامعه پذیر و خردمند نیست، بلکه از پشتوانه دینی و الهی نیز برخوردار است.
خداوند در آیه 9 سوره زمر به صراحت بیان داشته است که «...هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ...» و امیرالمومنین علی علیه السلام در هنگام پذیرش خلافت و امامت امت فرمودند که اگر نبود پیمان گرفتن خداوند از دانایان که بر گرسنگی مظلوم و سیری ظالم سکوت نکنند، افسار شتر خلافت را بر گردنش می آویختم و آن را به حال خود رها می کردم. بنابراین نخبگان جامعه در برابر امروز و فردای جامعهِ خود مسئولیت دارند و نکته حائز اهمیت، تشخیص درست رسالت و وظیفه ای است که نخبگان باید به آن توجه کنند. موتور محرکه توسعه یافتگی در هر کشوری نتیجه عمل و فکر نخبگان است. به عبارت دیگر توسعه یافتگی در کشور ارتباط مستقیمی با نخبگان دارد و معاشرت منطقی و سامان یافته میان نخبگان فکری و نخبگان ابزاری می تواند سرنوشت یک جامعه را تعیین کند. نخبگان در هر جامعه‌ای در ردیف گروه‌های مرجع و تأثیرگذار اجتماعی قرار دارند. در فضای حکمرانی مطلوب، تصمیم‌سازی و پیشرفت نظام سیاسی در عرصه‌های مختلف اجتماعی، حل مشکلات و برون رفت از بحران‌های گوناگون به کنشگری فعالانه همه اقشار اجتماعی نیازمند است. در این میان حضور مؤثر و به‌هنگام نخبگان در مسائل مختلف با توجه به نفوذ و جایگاه اجتماعی و حیطه تخصصی آنان جهت راهنمایی و هدایت اقشار مختلف جامعه از اهمیت بیشتری برخوردار است. تجارب متعدد تاریخی نیز نشان می‌دهد که نخبگان با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از جامعه آنان را رهبران فکری، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود می‌دانند، در وقایع تاریخی توانسته‌اند با ایجاد و تحریک احساسات اجتماعی در زمینه‌های گوناگون نقش مؤثری ایفا کنند. این در حالی است که عدم حضور یا حضور با کنشگری نامناسب این قشر بانفوذ در مسائل یادشده نیز می‌تواند آسیب‌هایی بر یک جامعه یا نظام سیاسی وارد کند. در این میان می‌توان از عملکرد نامناسب گروه‌هایی از نخبگان به ویژه نخبگان علمی، فرهنگی و ورزشی کشور نام برد که بدون توجه به آداب و رسوم، ارزش‌ها و آموزه‌های اخلاقی حاکم بر جامعه خویش، مردم را به بهانه اصلاح، در راستای اهداف بیگانگان به سراشیبی سقوط و انحطاط کشانده‌اند. از این رو تبیین ویژگی‌ها و وظایف نخبگی و بررسی چالش‌ها و آسیب‌های نخبگان به ویژه برای اقشار جامعه امروز ما که مستقیماً آماج حملات دشمنان نظام و ملت ایران و امواج مسموم رسانه‌های بیگانه قرار گرفته‌اند از اهمیت بیشتری برخوردار است. از مهم‌ترین وظایف نخبگان این است که دشمنان، مکاید و حیله‌ها و برنامه‌های آن علیه ملت و کشور و انقلاب را به خوبی بشناسند. و الا ممکن است ناخواسته در زمین بازی دشمن فعالیت کنند و حتی فریب جاذبه‌های مادی و دنیوی دشمنان را بخورند و به جای خدمت به کشور و ملت خود، به خدمت دشمنان درآیند.نخبگان در جامعه به جهت آنکه مورد توجه اقشار مختلف جامعه هستند، و بسیاری از افراد جامعه تصمیمات و اقدامات خود را براساس دیدگاه ها و نقطه نظرات این قشر عملیاتی می کنند، بنابراین برای اهداف کلان کشور و تحقق کم هزینه آنها نقش پیشرانی بزرگ را داشته و در راهبری جامعه به سوی اهداف عمومی نقش بسیار حائز اهمیتی دارند. یکی از نقش های نخبگان، به قدرت مرجع سازی آنها در جامعه برمی گردد. آنها با هدایت افکار عمومی به سوی مراجع مورد اعتماد از لحاظ فکر و برنامه، هزینه های اجرایی کشور را در مسیر توسعه و تحقق اهداف کاهش می دهند و روند حرکت را برای رسیدن به چشم اندازها و اهداف بزرگ آن که نیازمند هدایت درست و بسیج تمامی نیروها است، تسهیل می کنند. بخش مهم این فرایند از طریق مرجع سازی درست از سوی نخبگان میسر و امکان پذیر است.