آثار اجتماعی روزه

 آرشام بال افکن - گستره سبک زندگی اسلامی یا همان حیات طیبه، عبودیت و بندگی خداست که بر چهار اصل رابطه با خدا، رابطه با خویشتن، رابطه با مردم و رابطه با طبیعت استوار است. مهم‌ترین جلوه‌های رابطه با خدا، عبادت‌هایی است که اساس آن، بر قصد قربت نهاده شده و یکی از آنها روزه، به عنوان یکی از جلوه‌های زیبای عبادت و بندگی است. روزه از پایه‌های اسلام است؛ به این معنا که فرد زمانی در شمار مسلمانان قرار می‌گیرد که به روزه معتقد باشد.
بی شک، اسلام تنها دینی است که تمام احکام و آداب و بنیان خود را بر اجتماع نهاده است و این معنا را آشکار اعلام کرده و در هیچ شأنی از شئون بشری مسئله اجتماع را مهمل نگذاشته است. اجتماعی بودن احکام و آداب اسلام در فروع دین بسیار روشن است و در میان فروع دین آنچه به ذهن متبادر می شود این است که حداقل نماز و روزهٔ در حوزه فردی مطرح می باشد و کاری به حوزهٔ اجتماع ندارد؛ در حالی که، شارع مقدس این دو واجب را هم نمی پسندد که در حوزهٔ فردی انجام شود به همین خاطر، دستور می دهد تا جایی که امکان دارد نمازها به جماعت و اجتماعی خوانده شود و نماد بزرگ آن «نماز جمعه» در اسلام می باشد و در روزه هم خداوند تبارک و تعالی یک ماه در سال را به آن اختصاص داده است و جامعهٔ مسلمان را امر می کند که همگی برای تقرب به خدا باید در این ماه دست از خوردن و آشامیدن بردارند و جامعهٔ اسلامی سراسر وجودش رنگ و بوی الهی بیشتری پیدا کند. مهم ترین دلیل آن قرار گرفتن روزه در کنار دیگر واجباتی است که همه رنگ و بوی اجتماعی دارند. به همین دلیل، امام صادق(ع) می فرماید:بُنِیَ الْإِسلَامُ عَلَی خَمْسَةِ أَشْیَاءَ عَلَی الصَّلَاةِ وَالزَّکاةِ وَالْحَجِّ وَالصَّوْمِ وَالْوَلَایَة... اساس و بنیان اسلام بر پنج چیز استواراست: نماز، زکات، حج، روزه، و ولایت....
بدیهی است که چهار موضوع دیگر این روایت صددرصد اجتماعی هستند؛ بنابراین، روزه هم در این سیاق قرار دارد و به عنوان واجبی اجتماعی باید شناخته شود، گرچه در اذهان بیشتر رنگ فردی به آن می دهند.روزه داری ارتباطات اجتماعی را نیز بیشتر می‌کند، البته خانواده را نیز بایستی یک جامعه کوچک حساب کنیم که روزه داری باعث افزایش ارتباطات بیشتر افراد خانواده با هم می‌شود. خانواده‌ها در ماه رمضان و در زمان روزه داری با احتمال بیشتری سحر و افطار را در کنار هم هستند در صورتی که رفتار اعضای خانواده با هم سالم باشد، این ارتباطات موجب بهبود سلامت روان افراد خانواده می‌شود.
جامعه شناسان تاکید دارند نخستین تأثیر اجتماعی روزه، بازسازی روابط افراد جامعه و کاهش آسیب‌ها و انحراف‌های اجتماعی است. ماه مبارک رمضان گروه‌های مختلف اجتماعی را به هم نزدیک کرده و به انسجام اجتماعی می‌رساند و سطح همفکری و انسجام اجتماعی را در سازمان‌های دینی از جمله مساجد را افزایش می‌دهد. روزه در رفتارهای خانواده نظیر نوع رابطه والدین با فرزندان و زن و شوهر با یکدیگر نیز تأثیرگذار است و ماه رمضان علاوه بر تاثیرهای اجتماعی، تاثیرهای فردی فراوانی نیز دار د.
آسیب شناسان اجتماعی تاکید دارند مردم در ماه مبارک رمضان نسبت به هم درک متقابل پیدا کرده و مهربان می‌شوند و این امر یکی از اثرات تربیتی ماه رمضان است که دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند و رعایت حقوق شهروندی بیشتر می‌شود. روزه یک لذت شادمانی برای مؤمنین ایجاد می‌کند که نباید از اثرات آن غفلت کند با توجه به اینکه جامعه همواره دچار تنش و گرفتاری است این رمضان فرصتی است که با ایجاد محبت و دوست داشتن می‌توان درک متقابل را در افراد افزایش داد و حس بدگمانی و کدورت را از بین برد.
برخی به تصور باطل، ثروت را نشانه کرامت و برتری خود بر فقرا می‌دانند و به آن فخر می‌فروشند. قرآن کریم این روحیه ناپسند را توبیخ کرده و امتیاز طبقاتی را ناروا دانسته است. در فلسفه روزه، بر این نکته تأکید شده است و با تعبیر«لیَسْتَوِیَ بِهِ الْغَنِیُّ وَ الْفَقِیرُ» مساوات معنوی فقیر و ثروتمند را بیان داشته است تا همگان متوجه شوند ملاک ارزش تقوا‌ست، نه فقر و ثروت؛ چنان‌که در آیه دیگر گرامی‌ترین انسان‌ها را نزد خداوند باتقواترین آنها قرار داده است: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ».